روزنامه صبا – «تی‌تی» عنوان فیلمی به کارگردانی آیدا پناهنده است که این روزها روی پرده سینماهای ایران نشسته است و با استقبال نسبی از سوی مخاطبان روبرو شده است که در روزگار بی‌رونق سینمای امروز، معمولاً انتخاب اولشان فیلم‌های کمدی است و این استقبال مهر تاییدی بر این فرضیه است که فیلم‌های متفاوت از آثار رایج در سینمای ایران که با قصه ای جذاب و بازیگران با تجربه و خلاق همراه شده باشد، از نگاه مخاطبان به دور نمی‌ماند.

«تی‌تی»، قصه متفاوتی را در فضای رئالیسم جادویی روایت می‌کند. زنی ساده و روستایی که می‌خواهد بشریت را نجات بدهد و با فیزیک دانی آشنا می شود که روی فرضیه‌ای درباره پایان جهان کار می‌کند.

نیروی عشق «تی‌تی» اینجا به عنوان یک نیروی نجات‌بخش عمل می‌کند که می‌تواند جهان محاسباتی و منطقی ابراهیم را درهم بریزد و در او تعادل ایجاد کند. عشقی که شامل حال نامزدش امیرساسان که از او به عنوان ابزاری برای پول درآوردن استفاده می کند نیز می شود.

الناز شاکردوست، پارسا پیروزفر و هوتن شکیبا بازیگران این فیلم هستند که هر سه به خوبی از پس ایفای این نقش‌ها برآمده‌اند و توانمندی‌هایشان را در بازیگری به رخ می‌کشند.

 «تی‌تی» بعد از دو فیلم «ناهید» و «اسرافیل» سومین فیلم آیدا پناهنده است که جهان زنانه‌ای دارد و به دور از نگاه فمنیستی به مسائل و دغدغه‌های زنان فیلم‌هایش با نگاهی انسانی می‌نگرد. برای همین هم شخصیت‌های فیلم‌هایش سیاه و سفید نیستند و هر کدام می‌توانند ویژگی‌های خوب یا بد داشته باشند.

فیلمنامه «تی تی» را آیدا پناهنده به همراه همسرش ارسلان امیری نوشته است و تهیه کنندگی و کارگردانی آن را هم بر عهده گرفته است.

این فیلم در سی و نهمین دوره جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد که به دلیل نمایش این فیلم در جشنواره بین المللی فیلم توکیود ۲۰۲۰ از داوری در دو بخش بهترین فیلم و بهترین کارگردانی جشنواره فیلم فجر کنار گذاشته شد اما به عنوان بهترین فیلم از نگاه منتقدان و تماشاگران این جشنواره انتخاب شد و در جدول رده‌بندی منتقدان مجله فیلم، برگزیده دو بخش بهترین فیلم و بهترین فیلمنامه شد.

میلاد جلیل زاده و  شاهین شجری کهن دو منتقد سینما درباره فیلم سینمایی «تی تی» با روزنامه صبا گفتگویی کرده اند و از ضعف ها و قوت های این فیلم گفته اند.

میلاد جلیل زاده: تنفر از مردها و نگاه فمنیستی در «تی تی» دیده نمی‌شود

 میلاد جلیل‌زاده منتقد سینما بر این باور است که فیلم «تی تی »با وجود آن که شخصیت بی‌نقص و کاملی را از «تی تی» در برابر شخصیت های ناقص دو مرد قصه ارایه می کند، اما نگاه فمنیستی و تنفر از مردها در این فیلم دیده نمی شود.

او معتقد است که فیلم «تی‌تی» با وجود آن که تصاویر عجیب و غریب زیادی ندارد اما جلوه فروشی هم نکرده است.

درباره فیلمنامه، قصه و شخصیت پردازی‌های فیلم «تی‌تی» بگویید که قدر خوب عمل کرده است؟

در داستان نویسی عاشقانه کهن‌الگویی داریم که مردی با عشق برخورد می‌کند و متحول می‌شود. این عشق واسطه‌ای است در این داستان ها که مرد از این حالات فارغ شود. گاهی ریاضت دینی و علم برای او مطرح است و گاهی هم به دنیادوستی و موفقیت‌های فوری شغلی در زندگی گرفتار است و زمانی که با عشق برخورد می‌کند، به مفهوم واقعی زندگی پی می‌برد. در فیلم «تی تی» هر دو مورد را داریم، ابراهیم که گرفتار علم است و نجوم می‌خواند. دیگری هم امیرساسان است که آدمی پیرو منطق سود است و از  همسرش برای پول درآوردن سوءاستفاده می کند و بعد هر دو با تی‌تی برخورد می‌کنند و هر کدام به نوعی واکنش شیمیایی نشان می‌دهند. ابراهیم که آدم منفعلی است و دائم سر به سوی آسمان دارد، در ادامه به سمتی می‌رود که در جایی از زنی حمایت کند و به جای نجات دادن دنیا یک کمک جزئی به یک نفر کند و  این عشق باعث می‌شود که کاری فراتر از مسائل کلی و همیشگی‌اش انجام دهد.

از آن سوی دیگر امیرساسان است که وقتی رقیب عشقی برایش  پیدا می‌شود، خشونت به خرج می‌دهد. او که هیچ وقت کاری برای تی‌تی نکرده است و هیچ کمکی به او نکرده است وقتی می‌بیند که عشقش در حال از دست رفتن است، دست به کار می‌شود.

 این دو تیپ در قصه‌های مختلف دیده می‌شوند که معمولاٌ یکی از آنها دیده می‌شود و مثلثی عشقی را تشکیل می‌دهند.  «تی‌تی» یک زن برگزیده و کامل است که نمی‌دانم در واقعیت نمونه واقعی آن پیدا می‌شود یا خیر.

«تی‌تی» حتی با این که ابراهیم خیلی بهتر است اما به نامزدش که از او سوءاستفاده می‌کند، همچنان وفادار است. زنی اثیری و اساطیری و در عین حال خیلی ساده و روستایی است.

مردهای این قصه، عادی‌تر و  تیپیکال هستند و او یک زن نمونه و خاص است که این‌ها همه به فیلمساز آن بازمی‌گردد که یک زن است.

مردهای این فیلم ایرادهایی دارند ولی زن کامل است و همین باعث می‌شود که قصه مربوط به آن دو مرد باشد که با همین ضعف‌هایشان قصه بیشتری هم دارند.

زمانی که قصه برخورد این دو نوع مرد و این دو تیپ را با یک زن برگزیده و کامل می‌بینیم، جدا از این که در واقعیت می‌تواند اتفاق بیفتد یا نه اما در نهایت طرف مردی را می‌گیرد که انسان فهمیده‌تری است، ابراهیم دختری دارد که هنوز کوچک است ولی «تی‌تی» چه با ابراهیم ازدواج کند و چه همچنان عشق او باشد، تلنگری به ابراهیم زده و به او برای حمایتگری از دخترش کمک کرده است.

«تی تی» از نظر بازی‌ بازیگران، تصویربرداری، صداگذاری، تدوین و … در چه سطحی پیش رفته است؟

این فیلم در دیگر جهات از جمله صداگذاری، تدوین و … فیلم خوب و سرپایی است. تصاویر عجیب و غریب چشم گیر زیادی ندارد اما جلوه‌فروشی هم نکرده است. از نظر بازی‌ها نیز همه‌ بازیگران اصلی خوب عمل کرده‌اند و هوتن شکیبا بازیگر نقش امیرساسان بهتر از بقیه ظاهر شده است.

این فیلم در شهرستان ساخته شده است و فکر می‌کنم برای درآمدن این وضعیت عجیب در قصه، لازم بوده است.

ساخته شدن فیلم‌های خارج از تهران یکی از نیازهای سینمای ماست. در سال‌های اخیر فقط طبقه متوسط شهری آپارتمان‌نشین را در فیلم‌ها دیدیم و از دغدغه‌های انسانی‌تر مثل مهاجرت، فرزندآوری و… که مختص این طبقه است دور شده‌ایم و فضای فیلم‌هایی مثل «تی‌تی» انسانی‌تر می توانند به این مسائل نگاه کنند.

به نظر شما فیلمساز با به تصویر کشیدن یک زن کامل و بی نقص در برابر مردانی که ناقص‌اند، نگاهی فمنیستی را دنبال می‌کند؟

فیلمساز، زنی را نشان می‌دهد که زن کاملی است و مردهایش ناقصند. و به دلیل همین ناقص بودن، مردها شخصیت‌پردازی کامل‌تری هم دارند. چون در شخصیت‌پردازی، درآوردن یک سطح صاف و صیقلی و بدون هیچ ایرادی، خیلی تیپیکال‌تر از شخصیتی است که ایراداتی دارد.

در این فیلم، نوع مواجهه مردها با این زن را می‌بینیم. من نه در این فیلم بلکه در هیچ یک از فیلم‌های دیگر آیدا پناهنده، تنفر از مردها را ندیده‌ام.

ممکن است مردی بوده است که یکی بد و دیگری بهتر بوده است اما نفرت از مردها دیده نمی‌شود. موضوعی که در فیلم‌ها‌ی تهمینه میلانی دیده می‌شود و گاهی به طور استثنا مرد خوب هم در قصه‌اش دارد.

درباره پرداختن به موضوع چالش‌برانگیز رحم اجاره‌ای در این فیلم چه فکر می‌کنید؟

موضوع رحم اجاره‌ای از فیلم «دعوت» ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا در سینمای ایران به راه افتاد. فکر می‌کنم بیش از آن که مسئله جامعه امروز ما باشد، تنها یک ابزار دراماتیک خوب به دست فیلمساز می‌دهد که با آن قصه‌پردازی کند.

مثل سوژه خواهر و برادری که از کودکی همدیگر را ندیده باشند و در بزرگسالی همدیگر را ببینند و بفهمند که خواهر و برادرند. این موضوع در واقعیت به ندرت اتفاق می‌افتد اما ابزاری دراماتیک برای فیلمساز است.

 به طور کلی، بحث تولد یک بحث فلسفی و عمیق است اما فیلمساز در فیلم «تی‌تی» می‌خواهد با پرداختن به رحم اجاره‌ای، بهره‌کشی از زن را نشان بدهد.

انتخاب بازیگران چگونه بود؟

قوت هر کدام از عناصر یک فیلم است که نوع آن فیلم را مشخص می‌کند. گاهی فیلم بازیگر است و گاهی فیلم تصویربردار و یا فیلم صداگذار. مثل فیلم‌های کیارستمی که فیلم صداگذار است و فیلم «تی‌تی»، فیلم بازیگر است و به اندازه کافی خوب درآمده است. البته ما درباره یک فیلم خوب و نه شاهکار سینمایی صحبت می‌کنیم.

کاستی های این فیلم را در چه بخش‌هایی بیشتر دیدید؟

«تی‌تی»، زن کاملی را نشان می‌دهد که چالش کمتری پیدا می‌کند و موجودی این اندازه کامل و بدون ضعف را حتی زن‌ها هم نمی‌توانند باور کنند و با آن ارتباط برقرار کنند.

اما نکته مهم این فیلم این است که با وجود ساختار کلی زنانه‌اش اما ضدمرد نیست و نمی دانم که این ویژگی همین فیلم «تی‌تی»  است یا به طور کلی فیلمساز بیشتر نگاه انسانی به مسئله زن دارد تا نگاه جنسیتی و تکراری.

نکته مهم بعدی هم درباره فیلمبرداری این فیلم در شمال کشور است که البته پناهنده بار اولی نیست که در شمال ایران فیلم می‌سازد و از رنگ، نور و تصاویر خوب استفاده می کند و بنابراین کمتر از این هم از او انتظار نمی‌رفت.

شاهین شجری کهن: «تی‌تی» به سوالات و ابهامات مخاطب عام پاسخ نمی‌دهد

شاهین شجری‌کهن منتقد سینما، معتقد است فیلم «تی‌تی» سعی دارد که فضای متفاوت و شخصیت‌های متفاوتی را بسازد ولی برای مخاطب عام وجه قانع کننده ای ندارد و به ابهام‌ها و سوالات او پاسخی نمی‌دهد و به همین دلیل ممکن است مخاطب با آن همراهی نکند. اما او با این حال فیلم «تی‌تی» را پشنهادی برای دوست داران سینما می‌داند که می‌تواند امکان متفاوتی را به او بدهد.

درباره شخصیت‌پردازی‌های فیلم «تی‌تی» و نقاط قوت و ضعف آن بگویید.

به نظرم ایده‌ای که از اول در ذهن فیلمساز بوده این بوده است که جهانی را با شخصیت‌های متفاوت تعریف کند و برای همین همه شخصیت‌ها به نسبت دیگر فیلم‌های سینمای ایران، غیر‌متعارف و متفاوتند. معمولاً در سینمای ایران چند الگوی ثابت داریم یا فیلم‌های اجتماعی‌ و ملودرام و یا کمدی هستند و شخصیت‌ها هم در قالب‌های شخصیت‌پردازی مشخصی تعریف می‌شوند. در فیلم «تی‌تی» با دختری که روحیات کودکانه دارد و به عبارتی یک کولی کودک صفت است، سروکار داریم که ویژگی جادویی دارد. شخصیتی که مثل «شازده کوچولو» در سیاره خودش زندگی می‌کند و از طرف دیگر فیزیک دانی که او هم در حال و هوای خودش به دنبال کشف رازهای خلقت است و خودش هم رو به نابودی است. شخصیت دیگر این فیلم، آدم عجیب و غریب و فرصت‌طلبی است. این شخصیت‌ها در یک جهان متفاوتی سر راه هم سبز می‌شوند و به هم وابسته‌اند. فیلم مایه‌های عاشقانه و رگه‌هایی از رئالیسم جادویی را دارد و سعی دارد با تصویر کردن و نشان دادن وجوه متفاوتی از زندگی شخصیت‌ها، داستان تازه‌ای را تعریف کند اما فیلمی نیست که سوال‌های مخاطب و ابهام‌هایش را جواب بدهد. برای مخاطبی که به تماشای فیلم‌های سرراست و قصه گو عادت دارد،  سوال‌های بسیاری را پیش می‌آورد که این شخصیت کولی کودک‌صفت قرار است چه چیزی را القا کند و آیا او که گاهی خاصیت‌های جادویی دارد یک ساحره است؟ چرا این خاصیت بعد از زایمان از بین می‌رود؟ چرا با کسی که از او سوءاستفاده می‌کند و وانمود می‌ک‌ند که عاشق او هم هست، چنین رفتار و رابطه‌ای دارد؟

فیلم، وجه قانع کننده‌ای برای مخاطب عام ندارد و سعی دارد که فضای متفاوت و شخصیت‌های متفاوتی را بسازد اما با این حال ابهام‌ها و سوالاتی را هم به جا می‌گذارد که ممکن است مخاطب زیاد همراهی نکند اما لحظه‌های خوبی از طبیعت دریا و همه المان‌هایی که در این فضا در اختیار داشته، دارد و  آیدا پناهنده سعی کرده است به خوبی از آنها استفاده کند و در مجموع این فیلم، پیشنهادی برای دوست داران سینماست.

روند و مسیر فیلمسازی آیدا پناهنده تا امروز چطور پیش رفته است؟

به نظرم فیلم‌های آیدا پناهنده از اولین فیلمش تا «تی‌تی» روند مشخصی را طی می‌کند. من همه فیلم های این فیلمساز را تعقیب کرده‌ام و در فیلمنامه‌نویسی و کارگردانی او معلوم است که به دنبال ساختن یک جهان شخصی‌تر است و دنبال این است که شناسه و مولفه امضایی خودش را به جا بگذارد اما در سینمای ایران مشکلات بسیاری وجود دارد و فیلمساز صرفاً با قصه‌گویی و تصویرسازی سروکار ندارد بلکه باید از خیلی مسائل عبور کند و صورت مسئله به این سادگی نیست.

 به نظرم آیدا پناهنده و همسرش ارسلان امیری روند رو به رشدی را طی می‌کنند. شاید در قدم‌های بعدی به زبان شخصی‌تری برسند.  این جا در فیلم «تی‌تی» می بینیم که مایه‌های اجتماعی فیلم در یک بسته‌بندی و قالب فانتزی رفته است در حالی که یکی دو فیلم قبلی او تم اجتماعی داشت و تلخی آن در بیان تاثیر اقتصاد روی زندگی آدم‌ها، فقر و دست زدن به هر کاری برای پول درآوردن بیشتر بود.

در فیلم «تی‌تی»، این تلخی تعدیل شده است و رنگی از فانتزی و خیال دارد اما دغدغه‌ها همان است. آدم‌هایی که می‌خواهند پول دربیاورند و زن‌هایی که از آن‌ها سوءاستفاده می‌شود و جهانی که به پایان عصر معصومیت و دنیای زیبایی‌های خیال‌انگیز می‌رسد.

این فیلم به لحاظ فیلمبرداری و  بازی بازیگران چگونه بود؟

فیلم به لحاظ فیلمبرداری و نوع استفاده از منظره دریا، آتش و عناصر طبیعی خیلی فکر شده است و بازی‌ها به ویژه بازی پارسا پیروزفر و الناز شاکردوست، سبک خاصی بود و هوتن شکیبا هم توانایی‌هایش را نشان داده است اما جنس فیلم طوری است که بازی‌ها، دیالوگ‌ها و مناسبات میان شخصیت‌ها و … بافتی بیرون از دایره واقع‌گرایی دارد و بنابراین دو حالت دارد یا مخاطب با آن ارتباط برقرار می‌کند و همراه می‌شود یا برایش غیرقابل باور جلوه می‌کند و از آن فاصله می گیرد. بستگی به سلیقه و نگاه مخاطب دارد که چقدر با آن همسو شود.

در فیلم «تی‌تی»، ترکیبی از شخصیت‌های فیلم‌های آشنای تاریخ سینما و ادبیات دنیا دیده می‌شود.

از  فیلم «جاده» فلینی تا رمان «شازده کوچولو» و فیلم‌ها و داستان‌های دیگر که اینجا رگه‌هایی از آن دیده می‌شود و ارجاع‌هایی به آنها داده شده است.

به نظرم در این روزها که سینمای ایران رونق زیادی ندارد و فیلم‌ها برای تماشاگران عادی و مردم معمولی چندان جذاب و قانع کننده نیست، «تی‌تی» فیلمی است که می‌تواند پیشنهاد متفاوتی باشد و امکان انتخاب‌ متفاوتی را به تماشاگر می‌دهد و ارزش این که روی پرده دیده شود را دارد.

انتهای پیام/