می‌گویند در لحظات تصمیم‌گیری است که سرنوشت انسان مشخص می‌شود. حضور در سینما به عنوان کارگردان و فیلمساز هم از آن دسته تصمیماتی است که وهله اول شهامت بسیار زیادی می‌طلبد. درست است که بسیاری از کارگردانان سابقه هنرپیشگی را دارند اما گام نهادن به جهان فیلمسازی با مصائب و موانعش، کاری بسیار پرمخاطره است. این میان ساخت نخستین فیلم یک فیلمساز خود داستانی مفصل دارد. برای نمونه استنلی کوبریک کارگردان برجسته تاریخ سینمای جهان، زمانی که ساخت «هراس و هوس» را به پایان رساند، هرچند نخستین کارش اثری موفق در جذب  تماشاگر نبود اما از همان ابتدا نظرات موافق منتقدان را جلب کرد که این خود نمودی بارز از نبوغ ذاتی کوبریک است اما سال‌ها بعد، زمانی که شخصیت حرفه‌ای کوبریک شاکله خود را به دست آورد، او همواره خود را برای تولید «هوا و هوس» سرزنش می‌کرد. تا جایی که در گفت‌وگویی نخستین ساخته خود را اثر یک تازه‌کار و مایه شرمساری خود عنوان کرد. کوبریک تا پایان عمرش اجازه نداد «هوا و هوس» هیچ جا اکران شود. عکس این موضوع هم اینجا مصداق دارد. شاید کمتر کسی از جوانان شیفته سینما (غیر از آن‌ها که نگاهی حرفه‌ای به هنر هفتم دارند) می‌داند که اورسن ولز در چه سنی، اثر بی بدیل خود را خلق کرد. ولز در ۲۵ سالگی دست به کاری بزرگ زد و با نخستین ساخته بلندش هنری ماندگار در قلب هنر هفتم خلق کرد. فیلمی که با وجود داستان خطی و مطلق‌گرا، نظر به المان‌های فیلمسازی، تکنیک‌های فیلمبرداری، میزانسن‌های پرمغز که معانی عمیقی در دل خود مستتر داشت، زوایای نوین تصویربرداری و … اثری است که تا همیشه در تاریخ سینمای جهان لقب جاودان را یدک می‌کشد. نبوغ ولز در نخستین فیلم بلند سینمایی‌اش تجلی می‌یابد و گویی اصلا اورسن ولز ۲۵ سال در انتظار چنین لحظه‌ای بود و اصلا برای ساخت «همشهری کین» در عالم هستی ماوی یافته بود. این مقدمه نسبتاً مفصل پیش از صحبت درباره «زنگ آخر» نخستین کار بلند شهرام عبدلی، اهمیت نخستین اثر یک فیلمساز را تشریح می‌کند. حالا اینکه عبدلی سال‌ها بعد از زنگ آخر به عنوان یکی از بهترین اتفاق‌های زندگی حرفه‌ای‌اش یاد کند یا کمتر به بحث و گفت‌وگو درباره‌اش اقبال نشان دهد، سرنوشتی نامعلوم است. البته از آنجا که عبدلی در ۴۵ سالگی دست به ساخت نخستین فیلمش زده، به نظر نمی‌رسد با گذشت زمان به دلیل ساخت این فیلم پشیمان شود. ضمن اینکه «زنگ آخر» فیلمی برای گروه‌های سنی کودک و نوجوان است. این پسوند البته انتظارات را از فیلم عبدلی بالاتر می‌برد ولی با توجه به مخاطب خاص این دست فیلم‌ها، فیلم عبدلی می‌تواند از بسیاری نقدها مبرا شود. در این شماره به بهانه تولید نخستین فیلم بلند شهرام عبدلی، پای صحبت او و مینا جعفرزاده هنرپیشه نقش مادربزرگ این فیلم نشستیم. هرچند فیلم «زنگ آخر» مراحل تولید را پشت سر گذشته و آماده اکران است اما این اتفاق تاکنون برای نخستین ساخته بلند شهرام عبدلی نیفتاده است. مشروح مصاحبه روزنامه صبا را با کارگردان فیلم «زنگ آخر» در ادامه می‌خوانید.

تولید نخستین اثر بلند شما مدتی است به پایان رسیده و انتظار داشتیم چند هفته قبل اکران آن را ببینیم اما انگار هنوز درگیر مسائل و مشکلات همیشگی پساتولید فیلم هستید. نخستین تجربه ساخت فیلم، گذشته از این موارد چطور بود؟

 اگر منظورتان «زنگ آخر» است که باید خدمتتان بگویم این  فیلم نخستین تجربه من در ساخت فیلم بلند نیست! البته من متوجه منظورتان هستم. «زنگ آخر» اولین تجربه مستقل من در ساخت فیلم بلند سینمایی و داستانی است. من پیش‌تر هم در ساخت فیلم‌های بلند به دوستانم کرده بودم. گذشته از سینما در عالم تئاتر هم کارهای بلند و پروژه‌های بلندمدتی وجود دارند که کار در آن‌ها به تولید فیلم بلند بی‌شباهت نیست. درباره مشکلات ساخت فیلم هم خودتان بهتر می‌دانید حالا اوضاع و شرایط اقتصادی جامعه به شکلی است. این مشکلات بی‌گمان روی تهیه و تولید فیلم هم تاثیر خود را می‌گذارد. صرف‌نظر از مشکلات اقتصادی تولید فیلم، معضلات بعدی هم مزید برعلت می‌شوند. دریافت مجوز ساخت فیلم یکی از آن‌هاست. یا بودجه‌ای که باید تقسیم بندی کنیم اما برای تهیه ابزار و ادوات ساخت فیلم، بخش عمده‌ای از آن را هزینه می‌کنیم. همه این مشکلات در تهیه و تولید فیلم «زنگ آخر» هم نمود عینی داشت و کاری پرمشقت را پشت سر گذاشتیم.

و حالا از ساخت این فیلم راضی هستید؟

البته که راضی‌ام. مشکلات بخشی از کار و زندگی را تشکیل می‌دهند اما ساخت این فیلم تجربه و اتفاق خوبی بود. باید به این دقت کنیم که شرایط مطلوبی در سینما، به ویژه در زیرشاخه کودک و نوجوان وجود ندارد و کمتر کسی است که حاضر می‌شود برای تهیه و تولیدی اثری در گروه سنی کودک و نوجوان سرمایه‌گذاری کند. همه این‌ها موانع و مشکلات موجود ساخت فیلم کودک و نوجوان در کشورمان را تشکیل می‌دهند اما جالب است بدانید سینمای کودک و نوجوان همواره اهمیت ویژه‌ای دارد. ما با طیفی به اسم کودک و نوجوان سر و کار داریم که آینده‌سازان کشورمان محسوب می‌شوند و ناگزیر چنین کارهایی، می‌تواند در آینده جوامع تاثیرگذار باشد. متاسفانه کمتر کسی پیدا می‌شود که به این موضوعات توجه کند و نتیجه‌اش این می‌شود که سرمایه‌گذاری کافی در این زمینه نمی‌شود و بودجه مناسبی هم برای تهیه و تولید آثاری از این دست در اختیار فیلم‌سازان قرار نمی‌گیرد.

پس کسانی که در این اوضاع وشرایط به تهیه فیلم می‌پردازند، واقعا شیفته این کارند. چون در غیر اینصورت انگیزه و روحیه‌ای برای کار فرسایشی در این حوزه باقی نمی‌ماند. نظرتان درباره این مقوله چیست؟

 متاسفانه فروش فیلم‌ها روند نزولی چشمگیری داشته است و این موضوع از انگیزه‌ فیلمسازان برای تهیه و تولید آثار باکیفیت و تاثیرگذار کاسته است. در چنین شرایطی شما می‌بینید که فیلم‌ها و مجموعه‌های ساخت خارج از کشور با استقبال بیشتری روبرو می‌شوند. چنین اتفاقی در این شرایط واقعاً اجتناب ناپذیر است و تا وقتی که نگاه ویژه‌ای به این بخش و زیرساخت‌های موجود در آن نشود، اوضاع تغییر نمی‌کند و شرایط از این بهتر نخواهد شد

اصلا چه شد که شهرام عبدلی حرفه کارگردانی را برگزید؟

هر کسی به حرفه‌ای علاقه دارد. کارگردانی در همه دوران فعالیت‌ حرفه‌ای من درواقع نوعی دغدغه برایم محسوب می‌شد و از زمانی که وارد عرصه هنر شدم، همیشه ذهنم به این مشغول بود که روزی کارگردان شوم و خوشحالم از اینکه سرانجام به آنچه می‌اندیشیدم دست یافتم.

پس از این به بعد شهرام عبدلی را به عنوان کارگردان در عرصه سینما و تلویزیون خواهمی دید. همینطور است؟

 نه من نگفتم بازیگری را کنار می‌گذارم! درست است که همواره به کارگردانی فکر می‌کردم و نوعی هدف برای من شده بود اما قرار نیست بازیگری را کنار بگذارم. بازیگری و هنرپیشگی، عشقی همیشگی است و این شیفتگی هرگز تمام نمی‌شود و من همیشه خودم را یک بازیگر می‌دانم.

کار در حوزه کودک و نوجوان نباید خیلی راحت باشد.

همینطور است. اصلا کار ساده‌ای نیست. البته کار در این حوزه ویژگی‌های خود را دارد. در واقع در تولید فیلم یا مجموعه‌ای در گروه سنی کودک و نوجوان، عناصری عینی و واقعی وجود دارند ولی این موضوع به بحث ارتباط با کودکان و دنیای آن‌ها تسری نمی‌یابد.

و «زنگ آخر» چقدر باورپذیر بود؟

بینید من معتقدم ارتباط با دنیای کودکان، کار دشواری نیست. بچه‌ها دنیای پاک و بی‌آلایشی دارند. شما با عناصری واقعی که در اختیار دارید، با بچه‌ها ارتباط برقرار می‌کنید و این ارتباط واقعا زیبا و ستودنی است. همانطور که گفتم ارتباط با دنیای کودک و نوجوان به مراتب ساده‌تر از دیگران است.

گویا قرار است این فیلم در جشنواره‌های معتبر (داخلی و خارجی) هم نمایش داده شود. اشتباه که نمی‌کنم؟

بله این موضوع را مد نظر داریم و حضور در جشنواره‌های معتبر، هم اتفاق خوبی است، هم فرصت خوبی برای تجربه‌اندوزی کنار بزرگوارانی که سال‌هاست در این حوزه حضور دارند و زحمات زیادی برای تولید آثار خوب و فاخر در حوزه کودک و نوجوان متحمل شده‌اند. این اتفاق سوای اینکه افتخار بزرگی است، تجربه خوبی هم برای آینده محسوب می‌شود.

از اکران این فیلم خبر تازه‌ای نشده است؟

راستش را بخواهید هنوز خبر جدیدی درباره اکران این فیلم نشده است. این درحالی است که «زنگ آخر» مراحل تولید و تدوین را پشت سرگذاشته و آماده اکران است.

کمی هم درباره داستان فیلم «زنگ آخر» و بازیگران آن می‌گویید؟

«زنگ آخر» درواقع داستان کودکی است که علاقه زیادی به مادر بزرگ خود دارد اما مادر بزرگ او آلزایمر دارد. زمانی که مادربزرگ گم می‌شود، آن کودک به کمک دوستش تلاش خود را برای یافتن مادربزرگش آغاز می‌کند. درباره بازیگران این فیلم هم ، سرکار خانم مینا جعفرزاده نقش مادربزرگ را بازی می‌کند و غیر از ایشان، نیلوفر شهیدی، سامان گوران، علی عطایی، مانیاد عظیمی‌فر و آرتین عبدلی هم برخی دیگر از بازیگران این فیلم را تشکیل می‌دهند.

یاسر سماوات

انتهای پیام/