روزنامه صبا – زاده هشتم شهریورماه  ۱۳۴۵ خورشیدی در تهران است. روزی که  در تاریخ معاصر ایران مملو از حوادث گوناگون است. همان هشتم شهریوری که به سال ۱۲۸۶ خورشیدی، شاهد امضای پیمان ننگین تقسیم اراضی ایران بین روسیه و انگلیس بود.

روزی که سال ۱۳۶۰ و پس از واقعه بمب‌گذاری دفتر نخست‌وزیری جمهوری اسلامی، شهادت محمدعلی رجایی رئیس‌جمهوری و محمدجواد باهنر نخست‌وزیر وقت جمهوری اسلامی را در پی داشت.

 شاید یکسانی زادروز فرهاد جم و تاریخ شهادت حجت الاسلام دکتر محمد جواد باهنر خود یکی از دلایل و  انگیزه‌های پذیرفتن نقشی بسیار بزرگ و حساس برای بازیگری مانند جم داشت. او سال ۱۳۴۵ در محله جوادیه تهران دیده به جهان گشود. فرهاد جم از آن دسته بازیگرانی است که در آوان دهه ۷۰ خورشیدی با تحصیلات عالیه بازیگری گام به جهان پرمخاطره و دلفریب بازیگری نهاد.

او پس از دریافت مدرک کارشناسی رشته تئاتر از دانشکده هنر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، از سال ۱۳۷۰ فعالیت حرفه‌ای خود را به صورت رسمی به عنوان بازیگر تئاتر آغاز کرد. البته جم معروفیتش در اوایل دهه ۷۰ را وام‌دار حضور در مجموعه تلویزیونی «همسران» در نقش «علی» است.

ایفای نقش کنار بازیگرانی مانند فردوس کاویانی، مهرانه مهین‌ترابی و الهام پاوه‌نژاد، در این سریال که سال ۱۳۷۳ به کارگردانی بیژن بیرنگ و مسعود رسام از شبکه دو سیمای روی آنتن می‌رفت، فرصت مغتنمی برای او بود تا بازی در مجموعه‌ای پرمخاطب را تجربه کند. یک سال بعد جم که آن روزها بازیگری پرمشغله محسوب می‌شد، بازی در مجموعه تلویزیونی «دزدان مادربزرگ» را پذیرفت. سریالی به کارگردانی مهدی صباغ‌زاده و نویسندگی علی‌اصغر فهیمی فر که از تولیدات شبکه یک سیما بود. نکته مهمی که حالا با گذشت حدود ۲۷ سال از تولید سریال  «دزدان مادربزرگ» خودنمایی می‌کند، درگذشت جمعی از بازیگران حاضر در این مجموعه است. در این سریال بازیگرانی مانند نیکو خردمند (در نقش مادربزرگ)، حسین پناهی (در نقش سهراب)، مهری ودادیان، اسماعیل داورفر، جهانگیر فروهر، نادیا دلدار گلچین، علی‌اصغر گرمسیری و محمدعلی ورشوچی به ایفای نقش پرداخته‌اند که حالا در قید حیات نیستند. داستان مجموعه تلویزیونی «دزدان مادربزرگ» به این شرح است که پیرزنی مریض‌احوال (نیکو خردمند) که در منزل بزرگش به تنهایی زندگی می کند، روز عید غدیر خم منتظر فرزندان و نوه‌هایش است تا آن روز ، به دیدارش بروند. این میان ، سه دزد جوان ، به طمع سرقت صندوقچه‌ای که به گمان مسعود (با بازی فرهاد جم) دربرگیرنده جواهرآلات و عتیقه‌های گرانبهاست سودای دستبرد به خانه پیرزن را در سرمی‌پرورانند اما زمانی که صندوقچه را به دست می‌آورند، اشیاء قیمتی در آن نمی‌یابند. در عوض پیرزن را به عنوان گروگان با خود می‌برند (می‌ربایند) ماجرا تازه از اینجا آغاز می‌شود و پیرزن جای دلواپسی، می‌کوشد با خونسردی و آرامش ، جای خالی مادر را برای آن سه جوان پر کند. بازی فرهاد جم در نقش مسعود، که طراح اصلی سرقت از خانه پیرزن است، در نقش شخصیتی که آرام آرام وجهه‌های انسانی‌اش نمایان می‌شود، یکی از بازی‌های ماندگار فرهاد جم است. در قسمتی که مادربزرگ همراه مسعود برای خواستگاری دختر همسایه ( با بازی لادن طباطبایی) به خانه آن‌ها می‌رود، تازه تماشاچی پس از چند قسمت که مسعود را به چشم ضدقهرمان نگاه می‌کرد، درمی‌یابد که او شاگرد اول کلاسش بوده و با معدل بالایی هم دیپلم گرفته اما در ادامه قربانی نابرابری‌های اجتماعی شده است. موفقیت‌های جم تا اواسط دهه ۷۰ ادامه داشت و غیر از بازیگری، او همراه مهسا مهجور مجری مسابقه «راز سیب» شد که سال ۷۵ از شبکه سوم سیما پخش می‌شد. با وجود اینکه جم می‌توانست به حضور موفقش دست‌کم در تلویزیون ایران ادامه دهد اما یک باره در نیمه دوم دهه ۷۰ کم‌کار شد. بازی در مجموعه تلویزیونی «تولدی دیگر» در نقش « مهدی بدیعی» برادر فروغ، آخرین بازی موفق جم در مجموعه‌ای تلویزیونی تا حدود یک دهه دیگر بود! البته او طی این دوران و تقریباً هر سال دست‌کم در یک مجموعه یا مینی‌سریال حضور می‌یافت اما نقش‌های او در این آثار، هرگز نشانی از «علی» پر جنب و جوش و خوش‌مشرب «همسران» یا «مسعود» مصمم و با اراده و محکم «دزدان مادربزرگ» نداشت. سرانجام سال ۱۳۹۸ فرهاد جم با حضوری درخشان در سری سوم مجموعه تلویزیونی «ستایش» شمع تولد دوباره‌اش را در سیمای ایران فوت کرد.

بازی در نقش متفاوت «حاج‌آقا بهبودی» که روحانی است، ریسک بزرگی بود که جم آن را پذیرفت تا بازگشت باشکوهی به کانون توجه تماشاگران مجموعه‌های تلویزیونی داشته باشد. البته که شخصیت پردازی «حاج آقا بهبودی» سریال ستایش هم با ظرافت خاصی انجام شده بود و این نقش از نگاه تیپیک به قشر روحانی پرهیز داشته است. حاج آقا بهبودی هم مثل همه انسان‌های عادی دیگر در معرض لغزش و اشتباه قرار دارد. او در یک لحظه اسیر حرف‌های بی منطق می‌شود و بدون تحقیق و راستی‌آزمایی، برای خودش حکم صادر می‌کند. حکمی که بعدها باعث پشیمانی او می‌شود. فرهاد جم هرچند به عنوان هنرپیشه تلویزیون ایران مطرح شده است اما در چند فیلم نیز به نقش‌آفرینی پرداخته که اغلب آن‌ها متعلق به دهه ۷۰ است و باید دید آیا او می‌تواند نقشی ماندگار هم در سینما از خود به جا بگذارد یا همچنان به دنبال نقش‌آفرینی در سریال‌های تلویزیونی است.

نقشی که به دام تکرار نیفتاد

بازی در نقش «حاج آقا بهبودی» سری سوم مجموعه تلویزیونی «ستایش» به فرهاد جم این جسارت را بخشید که یک بار دیگر شانس نقش‌آفرینی خود را در چهارچوب شخصیت یک روحانی بیازماید. به تازگی سریال تلویزیونی «راز ناتمام» در حالی از شبکه یک روی آنتن سیما می‌رود که بازآفرینی شخصیت‌های سیاسی سال‌های آغازین پیروزی انقلاب اسلامی، از بارزترین کارکردهای این مجموعه تلویزیونی به کارگردانی امین امانی و نویسندگی سید جلال‌الدین دری است.

 گذشته از ماجراهای تلخ، پرتعلیق و پراضطراب آوان دهه ۱۳۶۰ خورشیدی که جنایات منافقان یکی از مبرهن‌ترین آن‌ها بود، در مجموعه «راز ناتمام» بازتعریف شخصیت‌‎های برجسته و تاثیرگذار آن روزهای ایران خود به یکی از امتیازات ویژه سریال امین امانی تبدیل شده است. از آنجا که این مجموعه بیشتر حول محور فاجعه تلخ هشتم شهریور ۱۳۶۰ و شهادت محمدعلی رجایی رئیس جمهور و محمدجواد باهنر نخست وزیر وقت را روایت می‌کند، بی‌گمان بازی در نقش این دو شهید بزرگوار، کار ساده‌ای نیست و بی‌گمان نیاز به تجربیات ارزنده‌ای دارد.

بازی در نقش‌های تاریخی همواره یکی از دغدغه‌های بزرگ بازیگران در هر سطحی محسوب می‌شود. حالا اگر این شخصیت تاریخی چهره‌ای سیاسی و مبارز دوران معاصر هم باشد، سختی کار دوچندان خواهد شد. از طرفی بخشی از مردم هنوز این شخصیت‌ها را در ذهن بخشی از مردم تصویر اصلی خود را حفظ کرده‌اند و صرف شباهت ظاهری یا گریم خوب نمی‌تواند مخاطبانی از این دست را قانع کند. از سوی دیگر چنین نقش‌آفرینی‌هایی با نقدهای خاصی هم توام خواهند شد.

 برای نمونه پس از ساخت فیلم «چ» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا، نقدهایی به بازی فریبرز عرب‌نیا در نقش چمران و بابک حمیدیان در نقش اصغر وصالی شد تا حاتمی‌کیا سرانجام جمله معروفش را بگوید:« من چمران خودم را ساختم». با توجه به جمیع این نکات به نظر می‌رسد فرهاد جم نقشی بسیار سخت را به تصویر کشیده است. باید منتظر نمایش قسمت‌های بعدی «راز ناتمام» بمانیم تا مشخص شود نقش آفرینی فرهاد جم در رل «شهید باهنر» چه تاثیری بر نگاه مخاطبان و نقد منتقدان داشته است.

یاسر سماوات

انتهای پیام/