نمایش بزرگ میدانی «تنهاتر از مسیح» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی علی اسماعیلی تا ۴ مهر ماه در بوستان ولایت اجرا می‌شود و به روایت واقعه عاشورا می‌پردازد. نمایشی که سومین فصل از اجرایش را پشت سر می‌گذارد و با استقبال قشرهای مختلف مردم مواجه شده است. از این‌رو به این بهانه روزنامه صبا گفتگویی با علی اسماعیلی تهیه‌کننده و کارگردان اثر انجام داده است تا درباره جزئیات اجرای این نمایش و مقوله نذر فرهنگی بیشتر بدانیم.

علی اسماعیلی تهیه‌کننده و کارگردان نمایش «تنهاتر از مسیح» راجع به تاریخچه نمایش‌های بزرگ میدانی عنوان کرد: بهزاد بهزادپور کارگردان و احسان محمدحسنی با خلق نمایش «شب آفتابی» در سال ۱۳۸۴، یک ژانر جدید در حوزه نمایش ایجاد کردند. قبلا به نمایش‌های خیابانی و نمایش‌هایی که در فضای باز اجرا می‌شدند هم نمایش میدانی می‌گفتند ولی «شب آفتابی» تعریف جدیدی از نمایش میدانی داد. نمایش میدانی نه تئاتر و نه سینماست، بلکه منشور و ترکیبی از هنرهای گوناگونی از جمله تئاتر، سینما، موسیقی، هنرهای تجسمی و چند هنر دیگر است. «شب آفتابی» در طول چند فصل اجرا، سیر تکاملی طی کرد که به روایتی از آدم تا خاتم تبدیل شد. این نمایش در شهرهای مختلف اجرا و حتی از آن الهام گرفته شد. نمایش‌های میدانی یک سیر تاریخی را نمایش می‌دادند و با استقبال مخاطبان همراه می‌شدند.

او درباره شاخصه‌ای که «تنهاتر از مسیح» را از نمایش‌های مشابه مجزا می‌کند، گفت: از سال ۱۳۹۷ سعی کردیم با نگاه تخصصی‌تری به این مقوله نگاه کنیم و به برشی از یک مقطع تاریخی یا یک شخصیت یا اتفاق مهم تاریخی بپردازیم. به طور مثال، نمایش بزرگ میدانی «روشنای شب تار» که اولین بار در سال ۱۴۰۱ در ایام عید غدیر اجرا شد، به ذکر فضایل امام علی (ع) می‌پرداخت. ویژگی «تنهاتر از مسیح» این است که به برشی از یک واقعه تاریخی می‌پردازد که سراسر حماسه، شور و احساس است.

این کارگردان هدف از اجرای این نمایش میدانی را در یک جمله «کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا» دانست و گفت: می‌کوشیم به مخاطبان بگوییم هرروز تاریخ در حال تکرار است و هرروز عاشورا و هر زمینی زمین کربلا است. «تنهاتر از مسیح» در یک سیر داستانی حرکت اسرای کربلا را به به حرکت آوارگان سوری پیوند می‌دهد و نقطه اشتراکی بین این دو ایجاد شده است. کاروان آوارگان سوری در شهرهای اطراف شهر زینبیه با داعش روبرو می‌شوند و با کشتن مردان و به اسارت بردن زنان از سوی آنها، تاریخ دوباره تکرار می‌شود. این حلقه وصل تاریخ عاشورا با تاریخ امروز، نشانگر آن است که تاریخ در حال تکرار است، همانطور که برای آوارگان سوری، کشور فلسطین و مردم یمن اتفاق می‌افتد و آنها مورد ظلم قرار می‌گیرند. ما تلاش کردیم این را به تصویر بکشیم و بگوییم تا منجی نیاید، ظالم همیشه هست.

علی اسماعیلی راجع به بهره‌گیری از جلوه‌های ویژه میدانی در ساخت نمایش بزرگ میدانی «تنهاتر از مسیح» خاطرنشان کرد: جلوه‌های ویژه میدانی یکی از بخش‌های چندگانه گروه نمایشی سیمای ققنوس است که شامل جلوه‌های ویژه‌ای مثل انفجارها، آتش‌ها و… می‌شود. همانطور که در مقوله دکور، با وجود حجم دکورها، تغییر و جابجایی دکورها در صحنه‌ها به راحتی صورت می‌گیرد و مخاطبان با هر بار باز و بسته شدن پرده‌ها با صحنه‌ها و دکورهای جدیدی مواجه می‌شوند و از ویژگی‌های شاخص این اثر است. مقوله صدا از بحث‌های ویژه است که می‌تواند بینندگان را با خودش درگیر کند و درک بهتری از اتفاقات روی صحنه به او بدهد. همچنین، نباید از بحث نورپردازی غافل شد که از نقاط قوت این نمایش به شمار می‌رود که هر لحظه با رنگ و لعابی حرفه‌ای و سینمایی چشم بینندگان را نوازش می‌دهد. همه اینها در کنار هم و با هماهنگی با هم، جلوه‌های ویژه میدانی اثر را شکل می‌دهند و قابل تفکیک از هم نیستند.

این تهیه‌کننده درباره لزوم به اجرا رفتن این نمایش بیان کرد: «قتیل العبرات» نام اولیه نمایش «تنهاتر از مسیح» بود و قرار بود در سال ۱۳۹۷ به دو زبان عربی و فارسی در راه نجف به کربلا روزانه در ده نوبت اجرا شود. با توجه به تغییرات ناگهانی نرخ ارز که در آن سال رخ داد، پیش‌بینی‌ها این بود که جاماندگان اربعینی در آن سال بیشتر از سال‌های قبل باشند بنابراین سازمان اوج تصمیم گرفت «قتیل العبرات» را در جنوبی‌ترین نقطه تهران اجرا کند و این اسم مناسب اجرا در شهر تهران نبود. حدود ۱۵۰ اسم انتخاب شد و در نهایت، نتوانستیم اسم مناسبی انتخاب کنیم تا اینکه یکی از دوستان، شعری از علیرضا قزوه را خواند که به شرح زیر است: «گودال قتلگاه پر از بوی سیب بود/ تنهاتر از مسیح، کسی بر صلیب بود.». از آنجا که یکی از بخش‌های اصلی این نمایش قصه شهادت سیدالشهدا و تنهایی او در قتلگاه است بنابراین این اسم بامسما که متناسب با اثر است، برگزیده شد.

این فعال هنری در تشریح اجرای این نمایش به عنوان نذر فرهنگی گفت: هدف ما از نذر فرهنگی این بود که اثر ماندگار و مردمی شود. مثل موکب‌ها، چای‌خانه‌ها، ایستگاه‌های صلواتی و هیات‌ها از حاکمیت جدا باشد و متعلق به خود مردم باشد. موضوعی که نیاز به فرهنگسازی و پیشینه‌سازی دارد و ما داریم این پشتوانه‌سازی را انجام می‌دهیم. در حال حاضر، مخاطبان با نمایش ارتباط برقرار کرده‌اند و مشارکت جالب‌توجهی از سوی مردم دیده می‌شود. از نظر من، می‌شود گفت که در سال‌های آتی آثار فاخر اینچنینی که هزینه ساختش زیاد است، به همت همین کمک‌های مردمی می‌تواند ساخته شود و رواج یابد.

علی اسماعیلی در سخنان پایانی خود، درباره برنامه‌های آتی‌اش گفت: به امید خدا، گروه نمایشی سیمای ققنوس همچنان باقدرت به فعالیت‌های خودش ادامه خواهد داد و تلاش بر این است که آثار ماندگاری بسازیم. به جزئی‌ترین اتفاقات فکر و برای آنها برنامه‌ریزی می‌کنیم که شامل طراحی درب‌های ورودی، سالن انتظار، نوع پذیرایی در خیمه، چای‌خانه حضرت امام رضا (ع) و دارا بودن حال و هوای نوستالژیک، نوع طراحی‌های گرافیک محیطی می‌شود، به امید اینکه بتوانیم لحظات ماندگاری را برای تماشاگران خلق کنیم و به یادگار بگذاریم. نمایش‌های دیگری در دست تولید داریم که در آینده اجرا خواهد شد. یکی از آنها نمایش «زنان آسمانی» است که برای اجرا در ایام ماه ربیع در حال آماده شدن است. این نمایش با هدف نمایش نور و درخشش تلالوی زنان آسمانی روی زمین اجرا خواهد شد.

فرزاد جمشیددانایی

انتهای پیام/