«جواد اردکانی» در کارنامه هنری خود ساخت فیلم‌های ارزشی و دفاع مقدسی همچون «شور شیرین» و «به کبودی یاس» را دارد و به گفته خودش قبل از ساخت این گونه فیلم‌ها، سه اثر در ژانر کودک با نام های «چوری»، «قناری» و «سبیل مردونه» ساخته و در ادامه دو فیلم دفاع‌مقدسی‌اش، زمینه ساخت سومین اثر ارزشی برایش فراهم نشده است. این نویسنده و کارگردان تغییر ژانر سینمایی داده و اکنون با فیلم «بانک‌زده‌ها» مهمان سینماهای کشور است؛ فیلمی که به خاطر حضور سحر قریشی، قاچاق فیلم و نبود تبلیغ و همچنین اکران پساکرونا دچار مشکلاتی شد. به بهانه اکران آخرین ساخته «جواد اردکانی»، روزنامه صبا با او درباره شکل‌گیری فیلم نامه، ساخت و مشکلات اکران گفت‌وگویی داشت و «اردکانی» از ساخت سه گانه «بانک زده ها» در این گپ و گفت خبر داد که در ادامه می‌خوانید.

با توجه به کارنامه کاری شما و ساخت فیلم‌های باارزشی همچون «شور شیرین» و «به کبودی یاس»، این تغییر ژانر در سینما به چه دلیل است و چه شد که تصمیم به ساخت «بانک‌زده‌ها» گرفتید؟

قبل از ورود به فیلم سازی در حوزه دفاع مقدس، سه فیلم سینمایی در سینمای کودک و نوجوان با نام‌های «چوری»، «قناری» و «سبیل مردونه» و سپس دو فیلم در حوزه دفاع مقدس ساختم که البته قصد ساخت فیلم سوم را هم داشتم ولی به دلایلی امکانش فراهم نشد. «بانک‌زده‌ها» نخستین فیلمی است که در حوزه کمدی اجتماعی کار کردم و امیدوارم بتوانم این مسیر را ادامه دهم.‌ شما می‌توانید در ژانر دفاع مقدس فیلم بسازید ولی ضد ارزشی باشد و همچنین می‌توانید در ژانر کمدی فیلم بسازید ولی ارزشی باشد و این بستگی به این دارد که چه فیلمی می‌سازید و چه حرفی را به زبان سینما مطرح می‌کنید.

جرقه اصلی فیلم «بانک‌زده‌ها» از کجا زده شد و چگونه این ایده تبدیل به فیلمنامه شد؟

مسائلی که در حوزه اقتصاد ما در این سال‌ها رخ داده و بلاهایی که از ناحیه بانک‌ها سر مردم آمده است، ایده‌هایی برای فیلمسازی در حوزه سینمای اجتماعی است. بخشی از بلاهایی که سر معنویت و رفتار انسانی در کشورمان آمده به این دلیل است که متاسفانه ربا عادی‎‌سازی و پول ربا وارد زندگی مردم شده است. من از خیلی وقت پیش دلم می‎‌خواست یک فیلم با موضوع بانک‎ها و این معضل بسازم و امیدوارم «بانک‌زده‌ها» اولین فیلم من در این زمینه باشد و بتوانم با موضوع بانک‌ها، یک سه گانه بسازم و اگر این اتفاق رخ دهد، شاید هر سه فیلم در ژانر کمدی باشد.

نمی‌دانم درباره نمایش عمومی بعضی از فیلم‌ها نظیر «بانک‌زده‌ها» باید به خوش‌شانسی نمایش عمومی در اکران تابستان را به کار ببریم یا بدشانسی اکران در ماه صفر را! از زمان نمایش عمومی فیلم راضی هستید؟

درباره اکران بهتر می‌دانید که اکنون وضعیت خوب نیست، نه در تابستان و نه غیر از تابستان، البته ماه صفر به مراتب زمان بدتری برای اکران عمومی هر فیلمی است. از آن سو، این واقعیت را هم باید در نظر داشت که به دلیل پشت سرگذاشتن دوران کرونایی در دو سال گذشته و تولید تعداد زیادی فیلم، فیلم‌های زیادی در نوبت اکران عمومی هستند و به این جهت، منطقی نبود و نمی‌توانستیم نوبت اکرانی را که به فیلم اختصاص داده شده را، تغییر دهیم. امیدوارم بعد از ماه صفر اتفاقات بهتری برای اکران فیلم «بانک‌زده‌ها» رخ دهد.

در خبرها آمده بود که نسخه قاچاق فیلم هم درآمد که خوشبختانه جلوی آن به موقع گرفته شد و فیلم در دسترس همگان قرار نگرفت. واکنش‌تان در خصوص قاچاق محصولات فرهنگی چیست و این که چرا بعد از سال‌ها، همچنان این خطر حس می‌شود؟

خوشبختانه علی روئین‌تن تهیه کننده فیلم، به موقع اقدام کرد و با همراهی دوستان در وزارت ارشاد و پیگیری پلیس فتا، مشکل در حال حل شدن است. البته تا همین اندازه هم متاسفانه فیلم آسیب دید و امیدواریم شرایطی در کشور فراهم شود که هیچ فیلمی مورد آسیب قرار نگیرد. برای حصول نتیجه مطلوب، هم باید نهادهای مربوط در مبارزه با تکثیر غیرقانونی نسخه فیلم‌های روی پرده حمایت کنند و هم شرایط محیطی سینماها به عنوان محل نمایش عمومی فیلم‌ها باید طوری طراحی شود که امکان فیلم گرفتن در سالن سینما، از روی پرده و سپس انتشار آن فراهم نشود و یک بار برای همیشه جلوی این اتفاقات گرفته شود.

ترکیب بازیگران فیلم هم در بین کارهای شما متفاوت است. چگونه به این ترکیب رسیدید و این بازیگران را انتخاب کردید؟ به خصوص زنده‌یاد «علی انصاریان» را در یک نقش خاص و با چهره‌ای متفاوت. به نظر می‌رسد بازیگران «بانک‌زده‌ها» که از عوامل جذابیت فیلم هستند، برای ارائه یک بازی خوب نهایت تلاش خود را کرده‌اند…

بر اساس حال و هوای فیلم‌نامه و نقش‌ها همه تلاش خود را به خرج دادیم که به ترکیب درستی از بازیگران برسیم و من هم از این ترکیب راضی هستم، ضمن آن که نقش‌ها، در این فیلم به دیده شدن بازی بازیگران کمک کرده است. به عنوان مثال خیلی از دوستانی که فیلم‌های قبلی زنده‌یاد «علی انصاریان» را دیده‌اند، معتقد هستند که او در «بانک‌زده‌ها» بهترین بازی‌اش را ارائه کرده است و خودش هم به دوستی گفته بود که تازه راهم را در سینما پیدا کرده‌ام و این راهی است که باید ادامه دهم ولی متاسفانه اجل مهلت نداد و این بازیگر مردمی و مستعد را خیلی زود از دست دادیم.

برخلاف سینمای دنیا که در آن ژانر کمدی دارای جایگاه ویژه‌ای است، در سینمای ایران غالبا کمدی به فیلم‌های دست‌پایین و دم دستی محدود شده و کم‌تر به فیلم خوش‌ساختی که بر اساس قواعد ژانر ساخته شود و دارای ارزش سینمای یباشد برمی‌خوریم، به بیان دیگر نوعی بی‌اعتباری در سینمای کمدی ما رخنه کرده… به نظر شما چرا این اتفاق افتاده و این برداشت وجود دارد؟

تصور می‌‎کنم اکنون نوع کمدی‌های ما را ذائقه مسلط بر سینما معلوم می‌کند. به عنوان نمونه «بانک‌زده‌ها» نوعی کمدی است که با خیلی از فیلم‌های کمدی ساخته شده در این سال‌ها متفاوت است و ما چون در ذائقه مخاطب تنوع نداریم و خیلی از طبقات فکری، فرهنگی و اجتماعی دیگر تماشاگر فیلم‌های سینمایی روی پرده نیستند، به آن توفیقی که باید در ارتباط با مخاطب برسد، نمی‌رسد. حسم این است که همچنان آن نوع کمدی ساده و سبکی که فقط تماشاگر بیاید و بخندد و با آرامش از سینما خارج شود، مورد علاقه است و تا فضای غالب بر عرضه و تقاضا چنین باشد، کارهای کمدی دارای نگاه و سبک و حرف اجتماعی درست ساخته خواهد شد.

به نظر می‌رسد بنا به دلایل مختلف، موج تبلیغاتی پررنگی برای «بانک‌زده‌ها» ایجاد نشده و روی اکران عمومی فیلم به خوبی مانور داده نشده. فیلم حتی تبلیغات تلویزیونی ندارد. علت چیست؟

مشکلی که خیلی از فیلم‌ها با آن دست به گریبان هستند این است که در دوران بعد از کرونا ریزش زیادی در مخاطبان سینما داشتیم. برای برگرداندن مخاطب به سالن سینما باید هم فیلم خوب ساخته شود و هم خوب تبلیغ شود. امروز تبلیغات در شکل محیطی، تلویزیونی و فضای مجازی خیلی گران است و فیلم‌های کمی می‌توانند از پس تأمین هزینه‌های چند میلیاردی تبلیغات بربیایند. وزارت ارشاد، تلویزیون و نهادهایی که می‌توانند در حوزه تبلیغات به فیلم‌ها کمک کنند، باید وظیفه شان را انجام دهند، نه صرفا برای این که فیلم‌ها بیشتر بفروشند، بلکه برای این که وضعیت سینما به صورت کلی اندکی بهتر شود و ما لااقل بتوانیم به شرایط قبل از کرونا برگردیم. این در حالی است که متأسفانه تلویزیون تبلیغات خیلی از فیلم‌ها را پوشش نمی‌دهد؛ اینجا به بحث هزینه‌اش اشاره نمی‌کنم. مسأله رویکرد تلویزیون است چرا که تبلیغات تلویزیونی فیلم‌های بسیار کمی را از سینمای روز ایران پوشش می‌دهد که گاهی یا باید ارزشی باشند و یا ربطی به تلویزیون داشته باشند! وزارت ارشاد و سازمان سینمایی هم ظاهرا کاملاً خودش را کنار کشیده، در حالی که یکی از وظایفش باید این باشد که برای کمک به کلیت سینما، از فیلم‌های در حال اکران حمایت کند تا تماشاگر بیشتری به سالن‌های سینما برگردند اما متاسفانه این وظیفه خیلی روشن و واضح، از سوی آنها هم نادیده گرفته شده و تلاشی برای برقراری این ارتباط دیده نمی‌شود. فیلم ما جزو آن دسته از فیلم‌هایی بود که از آنجا که بودجه آنچنانی برای تبلیغات نداشتیم، با این که می‌دانستیم خودزنی است و اثر خیلی بدی در ادامه اکران خواهد داشت، عملاً بدون تبلیغ آن را اکران کردیم و متاسفانه هیچ راهی هم تا این لحظه نتوانستیم برای تبلیغات درست فیلم پیدا کنیم! باز هم تکرار می‌کنم تا دیر نشده باید وزارت ارشاد، سازمان تبلیغات و تلویزیون برای نجات سینما از یک شکست حتمی وارد عمل شوند و هم در مرحله تولید فیلم‌ها و هم در مرحله نمایش، با کمک به تبلیغات فیلم‌ها، از آنها حمایت کنند.

به عنوان یک فیلمساز با توجه به وضعیت اقتصادی حال حاضر جامعه، آینده اقتصاد سینما را چگونه می‌بینید؟

واقعا سینما در بدترین شرایط خودش قرار دارد. باید به یک برنامه جامع برای احیای سینما اندیشید و حاکمیت باید برای بقای سینما برنامه‌ریزی کند. از سویی نوع برخوردی که الان در شوراهای پروانه ساخت و پروانه نمایش با آثار متقاضی می‌شود، به گونه‌ای است که می‌توان پیش بینی کرد که فردای ما خیلی خیلی سخت‌تر از دیروزمان خواهد بود و این واقعاً خطرناک است.

در ابتدای گفت‌وگو به فراهم نشدن امکان ساخت فیلم در ژانر دفاع مقدس اشاره کردید. واقعیتش وقتی ساختن فیلم‌های زندگینامه‌ای رایج نبود، شما درباره شهدای دفاع مقدس فیلم ساختید و اکنون که فیلمسازان مختلف چنین رویکردی دارند و درباره شهدای شاخص انقلاب و دفاع مقدس فیلم و سریال ساخته می‌شود، از آن فاصله گرفته‌اید…

البته که با آن که چندین فیلم و سریال درباره شهدا ساخته شده و به چشم آمده، اینگونه هم نیست که همه درباره شهدا فیلم زندگینامه‌ای بسازند که ای کاش همه درباره شهدا فیلم می‌ساختند و من از نتیجه کار همکارانم لذت می‌بردم… متاسفم که درباره شهدا به نسبت آن چه که باید باشد، فیلم کمتر ساخته می‌شود. جزو آرزوهایم است که بتوانم درباره شهدا فیلم بسازم اما باید شرایط مناسبش فراهم شود. البته معتقدم خود شهدا باید بخواهند و آدم را صدا بزنند و اگر چنین شود، این گونه فیلم تحت هر شرایطی ساخته می‌شود. آرزو می کنم دوستانم پای کار بیایند و فیلم های بیشتری درباره شهدا بسازند و من هم برای شان آرزوی توفیق می‌کنم. اگر کمکی هم از دستم بربیاید، حتماً در خدمت شان هستم.

مریم ضیغمی محمدی

انتهای پیام/