برنامه «نشان ارادت» از جمله تلاش‌های تلویزیون برای گرامیداشت ایام محرم و صفر بود که هر روز روی آنتن شبکه دو رفت و قرار است در طول سال به شکل هفتگی در کنداکتور قرار بگیرد. فصل چهارم «نشان ارادت» با حضور چهره‌های مطرح و مردم عادی، به تهیه‌کنندگی پویان هدایتی، اجرای حسین متولیان و کارگردانی محمدعلی بای در گروه معارف شبکه دو سیما و با مشارکت ستاد عتبات عالیات ساخته شد.

پویان هدایتی تهیه‌کننده «نشان ارادت» برنامه‌هایی چون وقتشه، حب الحسین و سری‌های پیشین «نشان ارادت» را در کارنامه دارد، با اشاره به رویکرد مخاطب‌محور این سری برنامه مناسبتی درباره حال و هوای فصل جدید با روزنامه  صبا گفت‌وگو کرده است.

بارزترین تفاوت سری جدید «نشان ارادت» با فصل‌های پیش چه بود؟

ما در این فصل ایده‌های مختلفی برای ساخت برنامه داشتیم و در نهایت به این نتیجه رسیدیم که استخوان بندی برنامه تغییر نکند و فقط چند ایده تازه به آن اضافه شود. برای همین است که شما می‌دیدید سهم مردم عادی در برنامه زیاد است. یا نمایندگان اقوام جایی ثابت دارند که با لباس محلی حاضر می‌شدند و با سبک خاص خود به اجرای عزاداری و نیز تعزیه‌خوانی می‌پرداختند. تعامل با بیننده‌ها هم در فصل جدید بیشتر از قبل شد.

درباره ساز و کار تعامل با بیننده‌ها بیشتر توضیح می‌دهید؟

یک برنامه موفق نخواهد بود مگر آن که مخاطب خود را در آن ببیند. حتما بخشی از وظیفه برنامه‌ساز این است تا بر اساس نیازها سراغ تولید محتوا برود اما بخش دیگر این است که سلیقه و خواست مخاطب را فراموش نکند. بخشی از هویت «نشان ارادت» بر اساس سلیقه و درخواست مردم شکل گرفت. ما وقتی دیدیم تعداد پیام‌ها به برنامه زیاد است، با خود گفتیم غیر از اعمال‌نظر مخاطبان چه کار می‌توان کرد که حق مطلب دوچندان ادا شود. برای همین سراغ یک ایده رفتیم و با مخاطبان برنامه تماس گرفتیم. به آنها گفتیم شما از ما خواسته بودید که از کربلای معلا برای‌تان سوغاتی بیاوریم. هدیه متبرک شما مثل انگشتر، تسبیح و … آماده است. احساس آنها بعد از شنیدن این خبر برای ما جالب بود و فکر کردیم یک قدم مهم برای تشکر از مردم برداشته شده است. خیلی جالب بود وقتی می‌دیدیم مردم از این که یک برنامه تلویزیونی به خواسته آنها توجه داشته است، خوشحال هستند.

در برنامه‌های دیگر هم تعامل با بیننده بوده و هست. به‌نظر شما این مقدار کفایت می‌کند؟

واقعیت این است که هر چه قدر با مردم تعامل داشته باشیم، باز هم کم است. یک زمان نامه‌های زیادی از طرف مخاطبان برای برنامه‌سازان نوشته می‌شد. بعدها نوبت به پیامک و تلفن گویا و دیگر راه‌های ارتباطی رسید و حالا فضای مجازی پل ارتباطی بینندگان با برنامه‌های تلویزیونی شده است. معتقدم مخاطبان وفادار تلویزیون که تعدادشان کم هم نیست، باید به اشکال متنوع در تولید یک برنامه دخیل باشند. این که آقای جبلی به عنوان نفر اول صدا و سیما، ایمیل اختصاصی برای ارتباط با مردم در نظر می‌گیرد، نکته مهمی است و برنامه‌سازان باید به این مسأله عنایت داشته باشند.

از نظر ساختاری تفاوت‌های اندکی میان فصل چهارم این برنامه با فصل‌های پیشین وجود داشت. درباره رویکرد گروه برنامه‌ساز در تولید این برنامه و این تفاوت‌ها بگویید…

هدف‌گذاری «نشان ارادت» این بود تا برنامه‌ای با ضرباهنگ بالا آماده و ارائه شود. بنابراین علاوه بر گفت‌وگوهای استودیویی، آیتم‌های متعددی آماده و پخش می‌شد. بخشی از آن به تلاش ستاد عتبات اختصاص داشت تا مردم با این فعالیت‌ها آشنایی بیشتر پیدا کنند و در صورت تمایل بتوانیم مشارکت آنها را جلب کنیم. علاوه بر این، دوربین برنامه سراغ مردم عادی می‌رفت تا سهم حضورشان در برنامه بیش از قبل باشد. ساختار و شکل ظاهری «نشان ارادت» نسبت به قبل، تغییرات کمی داشت. استودیوی برنامه ثابت بود و از ابزارهای تعویضی ستاد عتبات و نیز باغ موزه دفاع مقدس که محل ضبط برنامه بود، استفاده شد. به هر حال چون قرار بر این است تا تولید و پخش برنامه در طول سال تداوم داشته باشد، در این فصل هم سعی ما بر این بود که نشانه‌شناسی و هویت بصری برنامه تفاوت زیادی با قبل نداشته باشد. این یک واقعیت است که برنامه‌سازی برای امام حسین (ع) نباید محدود به محرم و صفر شود بلکه در طول سال، مهمان‌های محترم در استودیو «نشان ارادت» حاضر می‌شوند و حس درونی خود با سیدالشهدا (ع) را با مخاطبان برنامه به اشتراک می‌گذارند.

در برنامه «نشان ارادت» مجری حضور ندارد؛ به‌نظر شما بهتر نبود برای گفت‌وگو با چهره‌های مطرح، مخاطب مجری برنامه را می‌دید؟

ما این مسأله را با حسین متولیان مطرح کردیم اما جوابش این بود که چون برنامه می‌خواهد به درونیات آدم‌ها و احساس‌شان نسبت به امام حسین (ع) نزدیک شود، بهتر است این حس از طریق مجری مقابل دوربین منتقل نشود. انصافا هم او زحمت زیادی برای به بار نشستن هدف برنامه کشید. خودتان می‌دانید که یک مجری با بهره‌گیری از ابزار چهره می‌تواند بهتر حرفش را منتقل کند. با این حال ایشان به مدلی از صداسازی رسید که حاصل تجربیات متعدد اوست و توانست منظور و هدف را در قالب صدای خود منتقل کند.

به مهمان‌های برنامه، توصیه می‌شد که چطور حرف بزنند؟

«نشان ارادت» برای مهمان‌ها برنامه‌ای آشنا است و وقتی از آنها دعوت می‌کنیم، نیاز به توضیح نیست، چون از فضای آن شناخت کافی دارند. ما فقط کلیت را مطرح می‌کنیم و می‌گوییم حس و حال‌شان را نسبت به امام حسین (ع) بیان کنند. تاکنون بیش از ۱۴۰ چهره مطرح حوزه‌های مختلف مهمان «نشان ارادت» بودند اما ما نه سوالات را در اختیارشان گذاشتیم و نه توصیه کردیم که چه بگویند و چه نه… اتفاقا همواره حسن برنامه به همین بوده است که همه حرف‌های مطرح‌شده در آن «دلی» باشد. ما همیشه معتقد بودیم اگر حرفی از دل برآید لاجرم بر دل می‌نشیند. مخاطب تیزهوش است و می‌داند کدام حرف کوششی است و کدام حرف جوششی. ضمن این که نباید فراموش کنیم وقتی یک برنامه درباره سیدالشهدا (ع) ساخته می‌شود این قدر ظرفیت دارد که نیاز به هیچ توصیه‌ای نیست. این مکتب سراسر درس است و هر کدام از مهمان‌ها به گوشه‌ای اشاره می‌کردند، حس واقعی خود را بر زبان می‌آوردند و مخاطب با آن‌ها همراه می‌شد.

ولی یک شائبه هم وجود داشت که چهره‌های مطرح مقابل دوربین «غلو» می‌کنند…

نه. شاید ریشه این شائبه در سایر برنامه‌های غیرمذهبی باشد اما اینجا اینگونه نبود. موضوعی مثل قیام کربلا و ارادت به امام حسین (ع)، یک امر ازلی و ابدی است و حتی غیر مسلمان‌ها هم از این حس و میل برخوردارند. اتفاقا برنامه‌هایی از جنس «نشان ارادت» جزو معدود جاهایی است که چهره‌های مطرح، خود واقعی‌شان را عرضه می‌کنند و خبری از اغراق و غلو در بیان احساسات و نگاه‌ها در آن نیست.

چه ضرورتی داشت که باز هم سراغ چهره‌های مطرح بروید؟

مدل جدید برنامه‌سازی بدون حضور چهره‌های مطرح رویکردی است که تلویزیون در سال‌های اخیر سراغ آن رفته است. بعضا هم این دورخیز منجر به نتیجه شده اما شما برنامه‌ای مثل «عصر جدید» را در نظربگیرید. همین برنامه اگر دارای داوران مطرح نبود، بخشی از جذابیت خود را از دست می‌داد. به‌نظرم بهره‌بردن از چهره‌ها تا حدودی ضروری است و می‌تواند مثل قلاب برای جذب مخاطب عمل کند. از طرف دیگر روزی که قرار شد «نشان ارادت» را بسازیم، فضا به گونه‌ای بود که برخی هنرمندان به خاطر نداشتن اطلاعات کافی، نقدهایی درباره فعالیت ستاد در کربلا مطرح می‌کردند. در حالی که فعالیت‌های ستاد عتبات نه تنها باعث خروج ارز از کشور نشده که زمینه ایجاد اشتغال را هم فراهم کرده است و همین منجر به ارزآوری هم شده است و به‌واسطه مأموریت ستاد عتبات، خیلی‌ها در داخل کشور مشغول به کار هستند. این نکته در نقد برخی هنرمندان مغفول مانده بود. این دسته نقدها، یک سوءتفاهم هم ایجاد می‌کرد که انگار هنرمندان و چهره‌های مطرح با نگاه سیدالشهدا (ع) مخالف هستند که هیچ عقل سلیمی این را نمی‌پذیرد. ما تصمیم گرفتیم از خود هنرمندان و دیگر چهره‌های آشنا برای رفع این سوءتفاهم استفاده کنیم.

فصل بعدی «نشان ارادت» ساخته خواهد شد؟

امیدوارم صحبت من تعبیر به شعاری بودن رویکردم نشود. من موقع تولید «نشان ارادت» مثل برنامه‌های قبلی یعنی «حب‌الحسین» و «حس مشترک»، یک جمله به همکاران می‌گفتم و این بود که ما داریم کار هیئتی انجام می‌دهیم. هیئت‌ها با خلوص نیت برپا می‌شوند و همین رمز ماندگاری آنها است. از طرفی، تولید برنامه با موضوع امام حسین (ع) را سعادت می‌دانم و اصلا گرایش درونی‌ام ساخت اینگونه برنامه‌ها است. اگر توفیق باشد و دوستان محترم ستاد عتبات عالیات و شبکه دو سیما صلاح بدانند سری بعدی «نشان ارادت» با شمایلی تازه ساخته خواهد شد. چند ایده هم داریم از جمله این که می‌خواهیم به شهرهای مختلف برویم و این بخش را در قالب یک مراسم ویژه به سرانجام برسانیم. در این مراسم چهره‌های بنام هر استان حضور دارند؛ مثل صاحبان هیئات، خادمان، مداحان و ذاکران اهل بیت (ع)، نمایندگان سازمان عتبات عالیات، مسئولان استان‌ها و عاشقان اباعبدالله الحسین (ع). از یک چهره مطرح مثل بازیگران، ورزشکاران و … که در استان خود صاحب محبوبیت هستند هم استفاده می‌کنیم. بعد از برپایی مراسم، گزارش آن در قالب مستند در برنامه «نشان ارادت» پخش می‌شود.  چه بسا این ایده در همین فصل هم اجرایی شود.

برنامه‌سازی مذهبی سخت‌تر است یا برنامه‌های معمولی؟

در مجموع ساخت برنامه برای مخاطب میلیونی در رسانه ملی کار سختی است. از این جهت که برنامه‌ساز مسئولیت سنگینی بر دوش دارد. طبعا وقتی قرار است موضوعات مهم مذهبی دستمایه تولید برنامه شوند، این وظیفه سنگین‌تر می‌شود.

و شما در «نشان ارادت» چقدر با چالش‌های مدیریتی و چارچوب‌های سازمانی مواجه بودید؟

من در جای دیگر هم به این مسأله اشاره کردم و گفتم هیچ چالشی از نظر موضوعی پیش روی سازندگان «نشان ارادت» نبود. حامد بامروت‌نژاد مدیر شبکه دو، بر اساس فصل‌های قبل سفارش ساخت فصل جدید را داد. همین نشان می‌دهد که برنامه مورد توجه ایشان بوده است. تعامل با دوستان ستاد عتبات از جمله یوسف افضلی (معاون فرهنگی و مشارکت‌های مردمی ستاد توسعه بازسازی عتبات عالیات) هم بر اساس تجربیات پیشین بود. طبعا هر کدام نکاتی مدنظر داشتند که در راستای تقویت برنامه است. اما هیچ چالشی نبود و حرف مهمان‌ها بدون ممیزی روی آنتن رفت. ما هم در گروه تحریریه و نیز تیم ایده‌پرداز، حواس‌مان به حساسیت‌ها بود و طوری رفتار می‌کنیم که همه چیز منطبق با واقعیت باشد. طبعا در کنار تببین مفهوم قیام امام حسین (ع) نکته مهم یعنی پرهیز از انحرافات باید سرلوحه فعالیت برنامه‌سازی در این عرصه باشد. نمی‌دانم «نشان ارادت» چقدر موفق بوده ولی ما همه تلاش‌مان را برای ساخت یک برنامه درخور صرف کردیم. امیدوارم هم ما و هم دوستان برنامه‌ساز این حوزه، ایده‌های جدید برای تولید کارهای ویژه درباره امام‌حسین (ع) داشته باشیم. عقیده دارم می‌توان هر بار برنامه‌ای متفاوت ساخت و رضایت مخاطب را بیش از پیش برآورده کرد.

انتهای پیام/