چهل و یکمین دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر همزمان با ایام دهه فجر برگزار خواهد شد. جشنواره‌ای که در دوره اخیر، تمرکزش را بر نمایش‌های تولیدی مختص به جشنواره تئاتر فجر قرار داده است و دیگر از بخش مرور خبری نیست. همچنین، توجه به پیشکسوتان تئاتر برای شرکت در دوره چهل و یکم در دستور کار قرار گرفته است. از این‌رو به این بهانه روزنامه صبا گفتگویی با کورش زارعی دبیر چهل و یکمین دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر ترتیب داده است تا در جریان کم و کیف برگزاری دوره چهل و یکم و تغییرات این دوره نسبت به دوره‌های قبل قرار بگیریم.

کورش زارعی دبیر چهل و یکمین دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در سخنان ابتدایی درباره رویکردش به عنوان دبیر رویداد نسبت به دوره اخیر عنوان کرد: همانطور که پیش‌تر اعلام شده است جشنواره چهل و یکم جشنواره‌ای تولیدمحور است و دوست داریم با تولیدمحوری طراوت و تازگی را به جشنواره تئاتر فجر منتقل کنیم. تولیدمحوری باعث می‌شود هنرمندان و جوانانی که علاقمند و بااستعداد هستند، تهیه‌کننده‌ای ندارند و قادر به پرداخت هزینه اجاره سالن تئاتر برای چند شب اجرا نیستند تا عرض‌اندام کنند، می‌توانند به این صورت در جشنواره تئاتر فجر استعدادشان را نشان بدهند و خودشان را به جامعه تئاتری معرفی کنند. همانطور که در دو دهه گذشته، اکثر نام‌آوران تئاتر ایران از لحاظ شغلی و حرفه‌ای، در جشنواره تئاتر فجر خودشان را به تئاتر ایران شناساندند. در نتیجه، رویکرد این دوره، توجه به استعدادهای مغفول‌مانده جوانان در تهران و شهرستان‌ها است که شرایطی ندارند که به اندازه‌ای که استحقاق دارند به آن‌ها بها داده شود بنابراین جشنواره تئاتر فجر محلی برای بها دادن به این استعدادها خواهد بود.

این کارگردان تئاتر درباره دعوت از پیشکسوتان تئاتر همچون هادی مرزبان و علی رفیعی و چند تن دیگر برای ارائه اثر به چهل و یکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر خاطرنشان کرد: دعوت از پیشکسوتان تئاتر منوط به یک شرط است که بودجه‌ مد نظر پیش‌بینی‌شده گروه اجرایی جشنواره تئاتر فجر که هم‌اکنون برای تصویب در اختیار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار گرفته است، مورد تصویب قرار بگیرد، به سراغ بزرگان تئاتر ایران خواهیم رفت و از آن‌ها دعوت و خواهش خواهیم کرد تا در جشنواره تئاتر فجر با اثری حضور پیدا کنند.

او افزود: از شیرینی‌های جشنواره تئاتر فجر، حضور بزرگان، پیشکسوتان و کارگردان‌های صاحب سبک تئاتر ایران است. از صمیم قلب دوست داریم در صورت تصویب بودجه مورد نظر سراغ آن‌ها برویم و اگر تمایل داشته باشند دعوت کنیم تا در رویداد حضور داشته باشند.

این بازیگر تئاتر درباره بازخوردهایی که تغییر رویکرد تمرکز بر تولید نمایش‌های مختص به جشنواره تئاتر فجر در میان اهالی تئاتر گفت: بسیاری از هنرمندان از چنین تغییر رویکردی خرسند هستند. همچنین، به هر حال، هر اقدامی منتقدانی هم دارد که نقد آن‌ها هم محترم است و به آن هم واقف هستیم. در صورتی که نقد‌ها سازنده و پیش‌برنده باشد، از آن‌ها بهره خواهیم برد. بسیاری از گروه‌های نمایشی تمایل داشتند در دوره چهل و یکم و در بخش مرور شرکت داشته باشند و هنگامی که با حذف بخش مرور مواجه شدند، گله‌مند شدند و انتقاد داشتند که طبیعی است.

مدیر مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری در توضیح استفاده از تماشاخانه های خصوصی برای برگزاری دوره چهل و یکم جشنواره تئاتر فجر عنوان کرد:  تا بدین لحظه تصمیمی برای استفاده از تماشاخانه‌های خصوصی گرفته نشده است. مجموعه تئاتر شهر، تماشاخانه سنگلج، بنیاد رودکی، تماشاخانه ایرانشهر، مرکز تئاتر مولوی که تماشاخانه‌های دولتی هستند و هرساله میزبانی از رویدادهای جشنواره تئاتر فجر را بر عهده دارند، برای اجرا رفتن نمایش‌های منتخب دوره جدید کفایت می‌کنند.

بازیگر سریال «یوسف پیامبر» از وجود نداشتن بخشی مجزا به نام بخش دیگرگونه‌های اجرایی خبر داد و گفت: بخش دیگرگونه‌های اجرایی دیگر وجود ندارد و در صورتی که هنرمندی نگاه و بینش بدیعی در حوزه اجرا دارد، می‌تواند برای شرکت در مسابقه بزرگ تئاتر ایران اقدام کند و در صورت تایید طرح پس از بازبینی، به دوره چهل و یکم راه پیدا می‌کنند. بنابراین بخش دیگرگونه‌های اجرایی حذف نشده است بلکه دیگر بخشی مجزا به نام دیگرگونه‌های اجرایی وجود ندارد. هنرمندانی که در حوزه تئاتر آزمایشی و تجربی فعالیت می‌کنند، ایده‌هایشان را به منصه ظهور برسانند و وارد عصه رقابتی بزرگتری به اسم مسابقه بزرگ تئاتر ایران بشوند، رقابت جذاب‌تری میان گروه‌های نمایشی پدید می‌آید و در ادامه، با جشنواره بهتری از لحاظ سطح کیفی مواجه خواهیم بود.

او خاطرنشان کرد: عرصه جشنواره تئاتر فجر برای هیچکس بسته نشده است بلکه هر هنرمندی شایستگی و توانایی دارد، می‌تواند با راهیابی به مسابقه بزرگ تئاتر ایران توانمندی خودش را نشان بدهد.

بازیگر سریال «غروب بی‌پایان» راجع به معرفی مدیرهای بخش‌های مختلف جشنواره چهل و یکم جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در قیاس با دوره‌هایی از جشنواره تئاتر فجر که مدیران اجرایی رویداد به اصحاب رسانه و جامعه تئاتری معرفی نمی‌شدند، پشت‌پرده حکم می‌گرفتند و بر مسند اجرایی می‌نشستند، بیان کرد: مدیر روابط‌عمومی جشنواره تئاتر فجر تا هفته آینده معرفی خواهد شد. همچنین، معرفی مدیرهای بخش‌های مختلف به همین ترتیب ادامه خواهد داشت. امسال قصد داشتیم بدعتی تازه داشته باشیم که بنا به ساختار اداری جشنواره تئاتر فجر و دستورالعمل‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی میسر نشد. حتی هیات داوران بخش مسابقه بزرگ تئاتر ایران انتخاب شده بودند و می‌خواستیم آن‌ها را فراخوان رویداد به جامعه تئاتری معرفی کنیم. از این‌رو به منویات و ساختار اداری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی احترام قائل شدیم و سعی کردیم براساس همان چهارچوب حرکت کنیم.

بازیگر فیلم سینمایی «رستاخیز» درباره انتقاداتی که نسبت به او و کاظم نظری مدیرکل هنرهای نمایشی پیرو آیین‌نامه جشنواره تئاتر فجر مطرح می‌شود، تصریح کرد: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آیین‌نامه اجرایی داخلی برای جشنواره تئاتر فجر تدارک دیده است که در ساختار اداری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مورد استناد قرار می‌گیرد. این آیین‌نامه، ضمانت اجرایی قانونی مثل قانون‌های مصوب مجلس شورای اسلامی ندارد که لزوم تاییدیه شورای نگهبان را داشته باشد. برخی اهالی رسانه می‌گویند اداره کل هنرهای نمایشی در برخی موارد اجرایی در حال انجام عملی غیرقانونی است که من در پاسخ می‌گویم این قانون نیست که وحی منزل باشد. برای اینکه جشنواره تئاتر فجر بتواند با نظم و ترتیب بهتری برگزار شود، این آیین‌نامه تدارک دیده شده است و متناسب با شرایط و زمانه از سوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و همچنین، شورای سیاستگذاری رویداد، امکان دخل و تصرف و تغییر در شکل اجرایی آن وجود دارد. ضمن اینکه تا به حال، عملی برخلاف آیین‌نامه صورت نگرفته است. در بند ۵ آیین‌نامه در بحث انتخاب دبیر از سوی شورای سیاستگذاری نوشته شده است: اگر شورای سیاستگذاری به هر دلیلی تشکیل نشد یا دیر تشکیل شد به صورتی که زمان دارد از دست می‌رود و جشنواره تئاتر فجر دارد از لحاظ زمانی عقب می‌افتد، رییس جشنواره تئاتر فجر و معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌توانند دبیر انتخاب کنند و همچنین، امکان پیش‌بردن وظایف شورای سیاستگذاری را خواهند داشت. بدینگونه خودشان می‌توانند تبدیل به شورای سیاستگذاری شوند تا زمانی که شورای سیاستگذاری تشکیل شود و دبیر رویداد را انتخاب کند. در نتیجه، این اجازه از سوی آیین‌نامه داده شده است.

کورش زارعی در سخنان پایانی گفت: امیدوارم همه اصحاب فرهنگ و هنر و هنرمندان تئاتری که برادران، خواهران و عزیزان من هستند مثل همیشه که برای اعتلای تئاتر کشور و جشنواره تئاتر فجر یاری‌رسان بوده‌اند، دست یاری به سوی آن‌ها دراز می‌کنم.

جشنواره تئاتر فجر در راه حق و حقیقت

در فراخوان چهل و یکمین جشنواره تئاتر فجر آمده است: شاکریم پروردگاری را که در تقدیرمان پرنور شدن دیدگانمان به رؤیت یک بهار دیگر در قلب زمستان را قرار داد. قبیله‌ی تئاتر در بدو زایشش در تاریخ بشر فقط با همگامی مخاطب کنشگر «هنرمند» نامیده شده است. حالیا به لذت و فخر بنگریم نو شدن ایران‌زمین کهن ما در فجر انقلاب را که نشاطی در جان تئاتر این سرزمین دمیده است. شور و شعور و شادی قبیله مضاعف شده و امیدواریم که در فصل نوِ این تئاترِ متعهد روزگاری پرنورتر را شاهد باشیم. حضرت حق گوشه‌ای از نَفَسِ حیات‌بخشش را به «انسان کامل» بخشید که او خود زاینده‌ی هنر شود تا خالقش آفرینه‌‌ زیبنده‌ این مخلوق اشرف را بر سینه‌ی سیمین صحنه به تماشا بنشیند.

جشنواره تئاتر فجر کاروانی است که پای در راه حق و حقیقت گذارده و با عشق و ایمان پیش می‌رود تا امانتی را که پیشینیان به ما سپرده‌اند به آیندگان بسپارد. این چرخه هرگز از گردش نمی‌ماند؛ این آینه‌ی تمام‌نمای تئاتر دیار ماست. همپایی، همدلی و همراهی همه‌ی عاشقان تئاتر و آن‌هایی که دل در گروِ فرهنگ دارند همواره بوده، هست و خواهد بود. آنک که سالیان عمر این جشنواره از چهل گذشته و اولین سال دوران جدید آن است، حضور خلاقانه‌ هنرمندان عاشق تئاتر و فرهنگ این کهن‌بوم‌وبَر جنبشی دیگر خواهد آفرید. در هنگامه‌ی هجوم همه‌ی تئاترناباوران، ما کنار هم بر صحنه‌ی تئاتر، یک بار دیگر با همصدایی خود حیاتِ جاویدِ تئاتر را به نمایش می‌گذاریم. همه با هم، در کنار هم، بر صحنه‌ی تئاتر این دیار، با فرهنگ غنی خویش و مکارم اخلاقی ریشه‌دار در این سرزمین، جشنواره‌ای یگانه می‌سازیم تا عهد خویش به نیکی وفا کرده باشیم. اینک شایسته‌ دقت است که در این مسیر با اولویت‌های کلان ذیل دوشادوش هم پیش می‌رویم و امیدواریم تا در سایه‌ توجهی بهتر به ظهور و بروز این مضامین (زمینه‌های ظهور و بروز انقلاب ۱۳۵۷ و تئاتر ملی با توجه به شرایط زیستی مخاطب معاصر ایرانی) در مجموعه‌ آثار دوره چهل و یکم از این رویداد فرهنگی بزرگ همسفرانی همدل‌تر به چشم ناظران دور و نزدیک بنشینیم.

باشد که ایران سرافراز، پرشکوه، ریشه‌دار، فرهنگ‌دوست و اخلاق‌مدار ما از برگزاری شایسته‌ این اتفاق فرهنگی‌-‌هنری دلشاد و افراشته‌تر شود.

همچنین در فراخوان بخش نمایشنامه‌نویسی جشنواره آمده است: پس از این‌همه «بگذار» و «بردار» و «گفت» و «شنود» و «تکریم» و «شعار»، آنچه توقع می‌رود درکِ جانِ این نکته است که «همه‌چیز از کلمه و متن آغاز می‌شود». یعنی درام چون نوری روشنگر، چون فانوسی یکه، چون حلقه‌ی تابیده‌ای دیدنی بر صحنه گشوده می‌شود و تئاترِ قابل رؤیت و دقت آغاز می‌شود.

شکوه سطرهای نوشته در نمایشنامه شکوهی است زاینده‌ی شور حماسه‌ها، سِحر اساطیر، روح‌بخشیِ شادی‌نامه‌ها و دردِ رهابخشِ تعزیه‌ها. این شکوه، شکوه مقدسی است که شرق و غرب نمی‌شناسد و پرکشیده و بُلند در قالب یک موج کیهانی از «انسان» زاده می‌شود و بر «انسان» درنگ می‌کند و از «انسان» دعوت می‌کند و نسخه‌ای می‌شود انسان‌ساز.

در بخش نمایشنامه‌نویسیِ گام نخست چلّگیِ جشنواره‌ی بین‌المللی تئاتر فجر آنچه رویَش و با قلم و به‌تأکید خطی برای توجه بیشتر کشیده می‌شود دعوت به خلق جدید نمایشنامه‌هایی نو برای انسانِ کاملِ ایرانی است در جدال با آنچه می‌خواهد او را از خطوط روشن اخلاق و سپیدی دور کند.

گرچه این تنها یک دعوت است ورنه بی‌شک قلمِ او که با اشتیاق در این ضیافت زبده‌ی فرهنگی شرکت می‌کند می‌تواند آزادانه بر سطرهای سپید کاغذ بدود و چیزی بیافریند همرنگ خواست و قلب و ذهنش.

این مهم و یا اولویت‌های معیّن این دوره از جشنواره، گفته و نوشته آمده تا مهرِ بیشتر قاضیانِ این دوره، پیش از قضاوت، بر صاحبان آثار شفاف‌تر شود و این‌گونه همه‌چیز در مسیری برود که «اخلاق» روشنگر آن است.

فرزاد جمشیددانایی

انتهای پیام/