محمدرضا خردمندان که دانش آموخته کارگردانی است از جمله فیلمسازان جوان خوش آتیه کشورمان است که نامش با  جشنواره فیلم‌های صد ثانیه‌ای گره خورده و بیشتر با آثار کوتاه کوتاهش شناخته می شود که علاوه بر کسب جوایز متعدد خارجی، چهار جایزه نیز از جشنواره فیلم های صد ثانیه‌ای به دست آورده‌است.

این فیلمساز به دنبال موفقیت‌هایش در این جشنواره، فیلم بلند «بیست و یک روز بعد» و کارگردانی چند فصل از سریال «از سرنوشت» را نیز در کارنامه هنری خود دارد.

گفتگوی روزنامه صبا را با این هنرمند درباره ویژگی‌های جشنواره فیلم های صد ثانیه‌ای می خوانید:

این جشنواره چه ویژگی متفاوتی نسبت به دیگر جشنواره‌های متعدد سینمایی دارد و فکر می‌کنید اهمیت برگزاری آن در چیست؟

جشنواره فیلم ۱۰۰ تفاوت بسیار بزرگی با بقیه جشنواره‌ها دارد. اولویت این جشنواره با ایده، استعداد و خلاقیت فیلمسازانی گره خورده که می‌خواهند اولین گام‌ها را بردارند. اقتصادی بودن ساخت این مدل فیلم‌ها با هزینه‌های کمتری که به نسبت فیلم‌های کوتاه دارد، باعث می‌شود مدخل جذابی برای فیلمسازان جوان در اولین گام‌های‌شان باشد که می‌خواهند خلاقیت‌ها و استعدادهای‌شان را ظهور و بروز بدهند. از سوی دیگر تمرین فیلمسازی است. چون یک فیلم کوتاه صد ثانیه‌ای برخلاف آن‌چه تصور می‌شود به شدت کار سختی است از این نظر که باید تمام عناصر فیلم کوتاه را داشته باشد و همه این‌ها باید درصد ثانیه اتفاق بیفتد. مدیریت اطلاعات، مدیریت زمان و ایجاز همراه با یک روایت صحیح در ساخت یک فیلم صد ثانیه‌ای، تمرین سختی برای فیلمسازی است و از این رو یک محک است برای کسانی که معتقدند  استعدادی در عالم سینما دارند و از طرفی هم امکانات کمی در اختیارشان است و در این جشنواره می توانند استعدادهای‌شان را بروز دهند.

فیلم های صد ثانیه‌ای چه سابقه‌ای در سینمای دنیا دارند؟

جشنواره فیلم صد که در ایران ساله‌است برگزار می‌شود، برآمده از یک اتفاق جهانی و برآمده از جریان مینی‌مالیسم در ادبیات و سینماست. مینی‌مالیسم محصول زندگی مدرن است.  انسان امروز درگیر شتاب زندگی، تکنولوژی و کمبود وقت است و جریان مینی‌مالیستی سینما که به آن فیلم کوتاه کوتاه می‌گویند به وجود آمد که برای او هم محصولی داشته‌باشد.

ویژگی اصلی فیلم‌های مینی‌مال و کوتاه کوتاه این است که در عرض یکی دو دقیقه حرفش را می‌زند و مخاطب را تحت تاثیر قرار می‌دهد و به فکر فرو می‌برد و تفاوت آن با جوک، فکاهی، هجو و … همین است که مسئله اندیشی و تولیدش نیاز به اندیشه جذاب دارد. بنابراین تفکری را بیان می‌کند که آن تفکر اساساً جهان ذهنی شما را به هم می ریزید و به فکر وادار می‌کند.

جشنواره‌هایی را در این زمینه در دنیا داریم که برخی از آن‌ها محدودیت زمانی بیشتری برای فیلم ها در نظر گرفته‌اند و فیلمساز باید فیلم یک دقیقه‌ای بسازد و فیلم های بسیار جذاب و تأثیرگذاری هم در دنیا تولید شده که برخی از آن‌ها مو را به تن آدم سیخ می کند و به دلیل کوتاه بودن‌شان به سرعت قابلیت وایرال شدن در فضای مجازی که بستر اصلی این فیلم هاست را دارند.

فیلم‌های کوتاه کوتاه اگر خوب باشند، بیشتر از فیلمه‌های کوتاه دیده می‌شوند چون وقت کمتری صرف دیدن آن می‌شود و دلیل اوج گرفتن این نوع فیلم‌ها نیز ظهور سوشال مدیاها و فضای مجازی است به طوری که این فیلم‌ها بخشی از خوراک این فضاهای مجازی است.

فکر می کنید چه نکاتی در این جشنواره مغفول مانده که باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد؟

فکر می کنم تمام ارگان‌های فرهنگی و کسانی که صاحب بودجه هستند باید یک بخشی از بودجه‌شان را به این جشنواره اختصاص بدهند. بخش بزرگی از مشکلات جامعه امروز ما به دلیل وجود خرده فرهنگ‌های غلطی است که شبانه روز با ّآن درگیر هستیم. این جریان فیلم کوتاه کوتاه به واسطه تلنگری که با خودش به همراه می آورد و هشدارهایی که ایجاد می‌کند، می‌تواند این خرده فرهنگ‌های غلط را از بین ببرد و در خدمت فرهنگ سازی قرار بگیرد.

وقتی انبوهی از این فیلم‌ها که خرده فرهنگ را در جهت اصلاح آن هدف قرار داده‌اند، تولید شود، می‌تواند کارکرد فرهنگسازی داشته‌باشد.

جامعه امروز ما دچار ناهنجاری‌های عجیبی است و بسیاری از بودجه‌های فرهنگی ما نیز در جای غلطی هزینه می‌شود. این فیلم‌های کوتاه کوتاه می‌توانند برای همه موضوعات و مسائل کلان‌تر جامعه در بخش‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی کارکرد فرهنگ‌سازی داشته‌باشند و معتقدم باید همه ارگان‌ها موظف به حمایت از این جریان فیلمسازی در جهت امر فرهنگ‌سازی باشند تا مسائل مهم جامعه با نگاه تیزبین و خلاقانه فیلمسازان به تصویر کشیده‌شود.

به نظر شما به جز موقعیت ویژه‌ای که برندگان دارند، چه فرصت‌هایی برای دیگر فیلمسازان با استعدادی که در این رویداد شرکت می‌کنند، وجود دارد؟

به هر حال کسانی که برنده می‌شوند، شانس موفقیت بیشتری دارند و بیشتر دیده می‌شوند که نمی توان این حقیقت را نادیده گرفت. اما در همین جشنواره در ادوار گذشته، فیلم‌هایی بودند که جایزه نگرفتند اما از آن‌ها استقبال شد و در فضای مجازی خوب دیده شدند که در نهایت اتفاقات خوبی هم برای سازندگان آن افتاد. به طوری که تهیه کننده پیدا کردند و فیلم‌های دیگری هم ساختند.

نفس حضور در این جشنواره اهمیت دارد و اگر جایزه بگیرد که چه بهتر! ولی در مجموع تاریخ هنر ثابت کرده‌است که اثر خوب حتماً دیده می‌شود حتی اگر هیچ جایزه‌ای هم نگیرد.

شما ساخت فیلم‌های خیلی خیلی کوتاه، فیلم بلند و سریال را تجربه کرده‌اید، کدام نوع فیلم‌ها برای شما جذابتر هستند؟

هر کدام از این نوع فیلم‌ها جذابیت‌های خاص خود را دارند اما من هنوز هم دلبستگی و علاقه زیادی به ساختن فیلم‌های کوتاه کوتاه دارم. پر از ایده‌ها و وسوسه‌های تولید این فیلم‌ها هستم. اگر چه شرایط با گذشته فرق کرده‌است و اگر فیلمی هم بسازم شاید نتوانم در جشنواره شرکت کنم ولی فیلم‌های کوتاه کوتاه به دلیل میزان بالای اثرگذاری و هم‌چنین وایرال شدن در فضای مجازی برایم بسیار شیرین‌تر است.

زمانی که فیلم انیمیشن «پدر» را ساختم خانمی از سوئد در فیس‌بوک برایم پیام گذاشته بود که من سال‌ها با پدرم که در ایران زندگی می‌کند قهر بودم و بعد از دیدن فیلم شما چنان تحت تاثیر قرار گرفتم که بدون لحظه‌ای فکرکردن به گذشته و مسائلی که وجودداشت، گوشی تلفن را برداشتم و به پدرم تلفن کردم و زمانی که صدایش را شنیدم فقط ده دقیقه گریه کردم.

من با همین یک بازخورد فوق‌العاده دستمزدم را بابت آن انیمیشن گرفتم و بعد از آن بود که متوجه ارزش و اهمیت ساخت چنین فیلم‌های کوتاهی شدم و بعد از آن چندین فیلم کوتاه کوتاه دیگر ساختم و چهار جایزه هم از جشنواره فیلم ۱۰۰ گرفتم.

به همین دلیل اثرگذاری فوق العاده این فیلم‌های کوتاه است که من بسیار به آن علاقه مندم و به ارگان ها و سازمان‌های مختلف فرهنگی توصیه می‌کنم که توجه ویژه‌ای نسبت به آن داشته باشند و در این راستا سرمایه‌گذاری کنند چرا که یک برد-برد قطعی برای فرهنگ کشور است.

فاطمه حمیره

انتهای پیام/