وظیفه همه نهادهای متولی این است که فاصله میان صنعت و هنر انیمیشن را کم کنند. رویازی، یکی از مهم‌ترین ماموریت‌ها است، که برای ما بسیار حائز اهمیت و در اولویت می‌باشد.

 مرکز انیمیشن سازمان سینمایی سوره، در آبان ماه سال جاری، با چند رویداد مهم روبرو بود، که برای فعالین در این حوزه می‌تواند قابل توجه باشد. شروع اکران فیلم سینمایی لوپتو، اولین محصول سینمایی مرکز انیمیشن سوره، که از تاریخ ۱۱ آبان روی پرده سینماهای سراسر کشور رفت. برگزاری چهارمین دوره رویداد هنری رویازی، توسط مرکز انیمیشن سوره، که دوازدهم آبان در سالن سوره حوزه هنری به کار خود خاتمه داد. و آئین آغاز اکران انیمیشن سینمایی لوپتو، همراه با آغاز رویداد فیلم بازی ویژه کودکان و نوجوانان که در ۱۷ آبان ماه در سینما فلسطین برگزار شد. به همین منظور روزنامه صبا، با امیر رضا مافی، رئیس مرکز انیمیشن سازمان سینمایی سوره حوزه هنری، به گفت‌و‌گو نشسته و به واکاوی رویدادها و فعالیت‌های حوزه انیمیشن سازی در ایران پرداخته‎اند.

در ایران ما هنوز به یک فرم و ساخت بصری در مورد انیمیشن نرسیده‌ایم

هر کشور و شرکت معتبر در تولیدات انیمیشنی جهان، کاراکترهایی دارند که از لحاظ فرم گرافیکی، سبک‌پردازی شده‌اند، اما در ایران تا به‌حال، به یک سبک واحد که معرف حال و هوای انیمیشن ایرانی باشد نرسیده‌ایم، آیا تا به‌حال این موضوع  برای شما دغدغه بوده و برای تحقق آن کاری کرده‌اید؟

ما در ایران هنوز به یک فرم بصری از نظر ساخت انیمیشن نرسیده‌ایم. چرا که؛ به لحاظ فرهنگی و بصری انیماتور‌های ما تحت تاثیر تولیدات دیزنی هستند. رسیدن به یک فرم بصری وگرافیکی جهت تولید انیمیشن، نیازمند به یک خودباوری جمعی و تلاش برای رسیدن به یک گرافیک قابل قبول از نظر مخاطب است. در این‌جا مسئله مخاطب بسیار مهم است. از آن‌جایی که مخاطبان انیمیشن در ایران مدام با انیمیشن‌های ‌غربی خصوصا تولیدات آمریکایی تغذیه شده‌اند، اگر بخواهید یک خرق عادتی در مورد گرافیک صحنه‌پردازی‌ها و به‌طور کلی شکل و شمایل کاراکترها بکنید، این امکان وجود دارد که مخاطب با شما همراه نشود.  به همین دلیل عمده کسانی که در حال تولید انیمیشن هستند هنوز نتوانسته‌اند از آن اتمسفر حاکم بر اذهان، که معطوف بر انیمیشن‌های غربی است، خارج بشوند، اگرچه که طراحان کاراکتر در این حوزه تلاش‌های زیادی کرده‌اند، اما هنوز محقق نشده‎است.

تولیدات انیمیشنی که از بودجه و حمایت‌های سازمانی برخوردار می‎شوند، بیشتر بیانگر دغدغه‌های فرهنگی و موضوعات سفارشی هستند که دردستورکار سازمان‌های ذی‌نفع است و این امر برای هنری که آزادانه و با تخیل پرورش می‌یابد، کارشکنی است. شما برای رفع این موضوع؛ یعنی آزاد سازی انیمیشن ایرانی از خط‌کشی‌های دستوری و سیاسی برنامه‌ای دارید ؟

در محتوای سئوال شما یک سویه وجود دارد و یک پیش‌فرض، که اساساً به واسطه این‌که سازمان‌ها درانیمیشن سرمایه‌گذاری می‌کنند موضوعات سفارشی می‌شود. درحالی که خصوصاً در انیمیشن‌های بلند و سریالی، ما با موضوعات سفارشی مواجه‌ هستیم، اتفاقا این سفارش‌ها که از جهات و نقاط مختلف مطرح می‌شوند، خیلی ایدئولوژیک و سیاسی نیستند، درحالی که در انیمیشن‌های جهان حتما ایدئولوژی وجود دارد. تولیدات غیر سفارشی با وجوه هنری، عمدتا در انیمیشن‌های کوتاه که متولی آن  مرکز گسترش مستند سینمای تجربی و پویا نمایی هست قابل ساخت هستند. و این ربطی به سازمان‌ها و نهادهایی که متولی  بودجه‌های فرهنگی هستند، نمی‌شود.  من همواره معتقدم که  تیم‌های مختلف باید بر اساس دغدغه‌ها و مبانی نظری فرهنگ ایرانی و اسلامی به تولید انیمیشن بپردازند و اگر این کار را نکنند جفا در فرهنگ این مرز بوم می‌کنند. چرا که انیمیشن جهان بینی کودکان ما را می‌سازد، در ساختن جهان بینی ما باید حتماً موضوعات جدی و مورد نظر تبیین شده را جانمایی کنیم، اگر این کار را نکنیم حتماً به لحاظ فرهنگی شکست می‌خوریم. شما هیچ انیمیشن غربی را نمی‌بینید که در آن سویه‌های نظری و یا سفارش‌های ایدئولوژیک وجود نداشته باشد. این مبانی را باید با در نظر گرفتن این موارد شما، رصد کرد، لذا من خیلی موافق نیستم که ما داریم به سمت موضوعات سفارشی می‌رویم، ما باید برای جهان بینی کودکان‌مان راهبردهای کلان و برنامه‌ریزی بلند‌مدت داشته باشیم.

ممیزی‌هایی در رابطه با تولید محتوا برای کودک و نوجوان در ایران هست، که احتمال ورود موجودات تخیلی و اسطوره‌ای ادبیاتی را بر نمی‌تابد ، آیا انیمیشن بدون کاراکتر‌های پویایی چون جادوگر و …می تواند موفق شود؟در انیمیشن ایرانی، پرداخت به آن‌ها همیشه یا منع شده و یا باید با پردازشی محتاطانه سراغش رفت ؟

از نظر من چنین چیزی وجود ندارد،  استاندارد‌های نمایش موضوعات در انیمیشن ایران تقریبا با تمام جهان یکی است. ممیزی‌های ما خیلی با ممیزی‌هایی که در انیمیشن جهان وجود دارد متفاوت نیست، به جز مقوله حجاب آن هم در بیرون از خانه، یا برخی مسائل دیگر که بازگویی آن‌ها به لحاظ فرهنگی خیلی مناسب نیست. به‌طور‌کلی ما به لحاظ ممیزی تفاوت چندانی با آن‌چه که در انیمیشن جهان ساخته می‌شود، نداریم.  این که پرسیدید استفاده از کاراکتر‌هایی مانند جادوگر و غیره منع و یا محتاطانه به سراغ آن‌ها رفته‌ایم، باید اول دید که اصولا نیاز به وجود آن‌ها بوده است یا خیر! همان‌طور که در اقتباس از موجودات تخیلی و اسطوره‌ای کارهایی انجام شده؛ کارهایی هم هست که هنوز انجام نشده‌است. باید تلاش کنیم راه آن‌ها هم باز شود. جهان ما، جهان انیمیشن غربی و شرقی نیست، اگر قرار بر این است که ما انیمیشن ایرانی داشته باشیم نیازمند این هستیم که از آن چیزی که در شرق و غرب عالم در حال تولید است فاصله بگیریم، و محصولی را تولید کنیم که به لحاظ محتوایی، فرم گرافیکی و بصری مختص خودمان باشد. حالا برای دستیابی  به این هدف ما می‌توانیم هر چیزی را که لازم می دانیم، وارد انیمیشن کنیم، اما مبتنی بر اقتضاعاتی که در فرهنگ ما وجود دارد و نیاز به آن حس می‌شود.  انیمیشن یک رابطه عرضه و تقاضا است، بخش زیادی از تقاضایی که از انیمیشن ایران می‌شود، از انیمه‌های شرقی و انیمیشن‌های غربی تامین می‌شود، بنابراین ما باید با سرعت بیشتری جهان بینی کودکان‌مان را در سال‌های آینده و بزرگسالی، به نحوه راهبردی تبیین کرده و بشناسیم و در تولید انیمیشن پیش‌قدم بشویم. با این رویکرد از نظر من، ممیزی واژه منصفانه‌ای برای انیمیشن‌هایی که در ایران تولید می‌شود، نیست.

کاراکترهایی که دچار اشکال و اختلال هستند، از لحاظ جذابیت، محبوبیت بیشتری در نزد مخاطب برخوردارند ، سازمان در ارائه کاراکتر دچار اختلال به‌عنوان قهرمان،  چقدر به نویسنده‌ها آزادی عمل می‌دهد ؟

با نفس این سوال موافق نیستم،  این‌که حتماً کاراکترهای منفی که دچار ضعف و یا اختلال اشکال هستند از محبوبیت بیشتری نزد مخاطب برخوردارند.  قهرمان‌های انیمیشن درحوزه کودکان عمدتاً قهرمان‌های مثبتی هستند. در انیمیشن‌های نوجوان و یا بزرگسال ممکن است ضدقهرمانی وجود داشته باشد که سمپاتی ایجاد کند، که ما هنوز به آن مرحله نرسیده‌ایم و اساساً ما هنوز مسئله قهرمان‌سازی داریم، بارها و بارها در مورد این مسئله صحبت شده است. اصولا در انیمیشن، زمانی که آنتاگونیست خوبی نداشته باشیم، پروتاگونیست خوبی هم نخواهیم داشت. لذا به این ربط ندارد که این سازمان و یا هر سازمان دیگر چقدر از آن حمایت می‌کند.

رویداد رویازی، دقیقا چیست و چه افقی برای آن متصور هستید؟

رویازی، یک رویداد پیش انیمیشن هست، که ما  به جای واژه پیش از واژه پرتاب در آن استفاده کردیم. پرتاب انیمیشن یعنی جایی که استودیوهای مختلف از سراسر کشور امکان این را دارند که  طرح‌هایی را که از مرحله ایده فراتر رفته، و با تیم مشخص،کارگردان و تهیه کننده به کتابچه و طراحی کاراکترها رسیده و احتمالا تیزری هم برای اثر تولید شده‌است، می‌توانند بیایند و آثارشان را در برابر سرمایه‌گذار بخش خصوصی و دولتی پرتاب و ارائه کنند تا سرمایه‌گذار لازم را جذب نمایند. دوره چهارم این رویداد را امسال برگزار کردیم که طی آن دوازده طرح، به روز رویداد رسیدند. البته بعد از طی‌کردن فرآیندی چند ماهه، یعنی طرح‌ها ثبت نام شدند و بعد در دوره عمومی کلاس‌های رویازی، که مبتنی بر  توسعه ایده و فیلمنامه است، و بعدتر در کارگاه‌های راهبری ارائه و پرتاب شرکت کردند و دست آخر دوازده طرح انتخاب شدند که در دوره چهارم طرح‌های خود را ارائه کردند. در دوره‌های گذشته سه اثر از رویازی‌‌، جذب سرمایه کردند، در دوره اول انیمیشن مسافری از دایتی‌ها، از مشهد‌، در دوره دوم رویا شهر، از کاشان و هم‌چنین در دوره سوم انیمیشن چهل پله در زیر‌زمین، از قزوین، رویازی، یکی از مهم‌ترین ماموریت‌ها است، که برای ما بسیار حائز اهمیت و در اولویت می‌باشد.

ارتباط مرکز انیمیشن سازمان سینمایی سوره حوزه هنری، با مراکز آموزشی و تخصصی انیمیشن‌سازی خصوصا دانشگاه‌ها، در به کارگیری نیروی متخصص چه‌طور است؟ آیا کسانی که در این رشته تحصیل کرده و یا دوره دیده‌اند ، جذب بازارکار در این حوزه می‌شوند؟

اساسا بین تولید صنعتی و تولید هنری فاصله وجود دارد.  فارغ التحصیلان دانشگاه، عمدتا در سویه تولیدات هنری و انیمیشن های کوتاه وکم بودجه هستند،  وگروه‌هایی که تولید حرفه‌ای و صنعتی می‌کنند یعنی سریال و سینمایی می‌سازند، عمدتا دانشگاهی نیستند، و یا تعداد معدودی فارغ التحصیل دانشگاهی هستند. بعد از نشست دوسالانه انیمیشن که امسال برگزار شد، طی یادداشتی نوشتم که وظیفه همه نهادهای متولی این است که فاصله میان صنعت و هنر انیمیشن را کم کنند. برای تحقق این امر تلاش‌هایی کرده‌ایم و با مدیران گروه‌ها، جلساتی گذاشته‌ایم و در حال رصد و بررسی شخصیت‌های برجسته واستعدادهای دانشگاهی هستیم، تا بتوانیم ساز‌و‌کار استفاده از آن‌ها را در پروژه‌های صنعتی، و حرفه‌ای فراهم کنیم تا از وجه هنری انیمیشن هم در تولیدات صنعتی استفاده کنیم.

با تجربه‌ای که داشته‌اید، خصوصی‌سازی در تولید انیمیشن، در این حوزه می‌تواند کمک کننده باشد؟

انیمیشن به دلایل متفاوتی هنوز در ایران به سمت سرمایه‌گذاری خصوصی نرفته است، به صورت خیلی محدود اتفاقاتی افتاده و آن‌ها هم از سمت عاشقان واقعی و دغدغه‌مندان در این حوزه بوده است. این مسئله دو دلیل عمده دارد، یکی عدم ثبات اقتصادی در ایران است. کسی که روی یک انیمیشن ایرانی صرف یک الی دو سال سرمایه‌گذاری می‌کند، مدتی با خواب سرمایه مواجه است و نمی‌داند این وضعیت اقتصادی و خواب سرمایه‌ای که داشته در آینده ممکن است با چه مسائل دیگری مواجه شود. لذا انیمیشن در مرحله خصوصی‌سازی هنوز اعتماد بخش خصوصی را جذب و جلب  نکرده‌است و ما هم حق می‌دهیم. البته در حال مذاکره، با نهادها و یا بخش‌های خصوصی و نیمه خصوصی، برای جلب سرمایه‌گذار هستیم و اتفاقاتی هم رخ داده است.  مثلا در انیمیشن مسافری از دایتی‌ها، که بخشی از سرمایه آن را ما تامین کردیم و بخشی از آن دانشگاه تهران و… بخش‌هایی هم خارج از ماموریت‌های‌شان وارد شدند. تلاش می‌کنیم که بخش خصوصی و نیمه خصوصی را فعال کنیم، این مسئله به لحاظ فرهنگی زمان‌بر است تا  اعتمادسازی اتفاق بیفتد. تولید یک انیمیشن سینمایی در حال حاضر ارزان‌تر از یک فیلم سینمایی رئال است و سود آن هم حتماً بیشتر از یک فیلم سینمایی است، اما تضمین سود، کار سختی است.

چرا بیشتر عوامل تولیدی یک انیمیشن ، بعد از ارائه یک محصول قابل دفاع، کمتر در این حوزه فعالیت می‌کنند ، همان‌گونه که از میان کارگردانان انیمیشن‌ساز ایرانی، تنها چند گروه بعد از اکران برای تولید انیمیشن جدید، تیم تشکیل داده‌اند؟

نه، تیم‌های موفقی که انیمیشن ساخته‌اند، و فیلم‌های سینمایی آن‌ها اکران شده است ، الان هم در حال تولید و کار هستند و اتفاقا تیم‌هایی که تولید حرفه‌ای داشته‌اند و فرآیند‌ آن‌ها به چرخه اکران یا سریال رسیده است، هم‌چنان در همین مسیر هستند و به کارشان ادامه می‌دهند.

ارتباطات صنفی گروه انیمیشن سازان ایرانی چگونه است، ایا تعامل سازنده‌ای با هم دارند؟

محیط انیمیشن در ایران محیط کوچکی است و تقریباً همه انیمیشن سازها در ایران هم‌دیگر را می‌شناسند، اما نکته مهمی که وجود دارد این است که از لحاظ فنی، روند حرفه‌ای شدن در این مسیر را به سلامت طی کرده‌ایم. اما به لحاظ ساختاری و نظام‌سازی در حوزه انیمیشن، نیازمند تلاش بیشتر هستیم.  یعنی درخت انیمیشن در ایران به صورت نامتوازن رشد کرده است. از لحاظ تکنیکی در جهان تقریبا به روز هستیم، اما به لحاظ مدیریت پروژه، چرخه تولید، صنعنی سازی، هنوز با حرفه‌ای شدن خیلی فاصله داریم و حتی اگر سخت‌گیرانه نگاه کنیم، عمدتا در حال رفتار آماتوری هستیم و برای گذر از این بحران، حتما باید یک صنف قدرتمند، داشته باشیم. نیاز مبرم به تلاش بیشتر در این حوزه وجود دارد، که این امر، اراده تولید‌کنندگان را می‌طلبد، و بعد از ایجاد این اراده و شکل گرفتن آن، همسو شدن سازمان با اصناف و نهاد‌های زیر گروه‌ برای رشد انیمیشن لازم و ضروری است.

سمیه نجفی خاتونی

انتهای پیام/