روزنامه صبا – ۱۵  سال از برگزاری جشنواره بین‌المللی سینما حقیقت، که اولین دوره آن در سال ۱۳۸۶ برگزار شد را با تمام فراز و فرودهای‌اش پشت سرگذاشته‌ایم و روز شمار برگزاری شانزدهمین دوره‌اش به کار افتاده و مستندسازانی که به دنبال محلی برای عرضه و دیده شدن آثارشان هستند سالی یک بار در این جشنواره گردهم می‌آیند تا درکنار اهالی رسانه از نزدیک عرصه مستند و مستندسازی در کشور را رصد کرده و در بوته ارزیابی قرار گیرند.

این گردهمایی مستندسازان و فیلمسازان به همت مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی سازمان امور سینمایی، برگزار می‌شود. تنها آوردگاهی با نام سینماحقیقت، که اهالی مستندساز ایران و جهان را در آذرماه هر سال با اتکا به فرمایشاتی از حضرت علی(ع) و با شعار حقیقت بهترین راهنماست؛ گرد هم می‌آورد و طی این سال‌ها آزمون و خطا اینک، سینماحقیقت، به مهمترین رویداد سینمای مستند ایران و منطقه خاورمیانه بدل شده است.

بازنمایی تاریخ و فرهنگ جامعه‌ی ایرانی- اسلامی، صیانت از هویت ملی مبتنی بر انگاره‌های دینی و ایرانی، تقویت سینمای مستند خلاق ایران، بیان نسبت سینمای مستند و توسعه پایدار، آشنایی فیلمسازان کشور با تحولات نوین سینمای مستند جهان، توجه به اهمیت اقتصاد سینمای مستند با تأکید بر رفع موانع تولید، توزیع و نمایش این آثار در عرصه‌های داخلی و خارجی، از اصول و اهداف این جشنواره است.

یکی از اقتضاعات هر جشنواره، پوستر آن است که بیانگر محتوا، سیاست و خط مشی آن می‌باشد و طراحی پوستر شانزدهمین جشنواره سینماحقیقت، توسط مهدی دوایی

انجام شده است که مدیر هنری، فیلمساز و طراح گرافیک متولد ۱۳۶۰ در تهران است. مهدی دوایی، جوان خوش ذوقی است که در آستانه ۴۰ سالگی، تجربه سال‌ها مدیریت هنری را با خود یدک می‌کشد.

مفهومی شاعرانه و انتزاعی مانند حقیقت

محسن بابایی‌ربیعی، دارای مدرک کارشناسی طراحی گرافیک از دانشکده هنر و معماری و کارشناسی ارشد تهیه‌کنندگی و کارگردانی از دانشکده صدا و سیما است. دوایی، فعالیت حرفه‌ای خود را از سال ۱۳۷۸ آغاز کرده و در این سال‌ها به عنوان مدیر هنری، فیلمساز، مشاور و طراح با سازمان‌ها و مجموعه‌های مختلفی تجربه همکاری داشته است.

داوری در جشنواره‌های منطقه‌ای و سراسری، معاونت آموزش و پژوهش انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس، دبیری کمیته علمی دومین و چهارمین همایش پژوهشی تئاتر مقاومت، سردبیری دو ماهنامه نقش صحنه و سایت جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، مشاور هنری مؤسسه رسانه‌های تصویری، مدیر هنری ۲ دوره جشنواره بین‌المللی فیلم یاس، مدیر برنامه‌ریزی سی‌وچهارمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر، مدیریت هنری سی و نهمین و چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر و دوازدهمین دوره جوایز آکادمی فیلم کوتاه ایران-ایسفا در کارنامه وی ثبت شده است.

مهدی دوایی، با سابقه و تجربه‌ای که در زمینه طراحی پوستر دارد، این هنر را کارگردانی و هدایت چشم مخاطب؛ توصیف می‌کند و معتقد است، پوستر به عنوان ویترین این حرفه قابلیت حمل بیان هنری دراماتیک‌تری دارد. بنابراین اولین و اصلی‌ترین وظیفه یک پوستر جلب نگاه پراکنده مخاطب به‌سوی نقطه کانونی‌اش است که جز با وجود جذابیت و ساختار فرمی محکم ممکن نیست.

وی که از تعبیر و تفسیر پوستر به‌عنوان یک مدیوم بصری گریزان است و شدیدا تاکید دارد که پوستر به‌تنهایی به عنوان اثری دیداری آنچه را که باید بگوید و تا آن اندازه که مخاطب باید بداند بازتاب می‌دهد. به همین دلیل سنجاق کردن تفاسیر تازه، را چیزی افزون بر اصل اثر می داند که به نظر وی امری زائد است.

طرح پوستر شانزدهمین جشنواره سینما حقیقت، که روز شنبه ۱۲ آذرماه با حضور محمد حمیدی مقدم مدیرعامل مرکز گسترش سینمای مستند و دبیر جشنواره، رونمایی شد تلفیقی از الگوهای هندسی هنر ایرانی با نگاهی مدرن است و نقطه نظرات طراح پوسترکه در اثرش مستتر است، حکایت از دغدغه این هنرمند به هنر اصیل پارس دارد.

از آنجایی که پوستر، اولین مواجهه مخاطب با یک اثر یا یک رویداد است، به حدی مهم و جدی می نماید که ممکن است پس‌زننده یا جلب کننده مخاطب باشد. می‌تواند در اولین مواجهه برای مخاطب دوست‌داشتنی باشد یا او را دور کند. و با این نگاه، پوستر امسال جشنواره سینما حقیقت را می‌توان اثر درخور و قابل تامل دانست.

مهدی دوایی، سفارش دهندگان به او در حوزه گرافیک، که بیشتر کارفرمایانی فرهنگی بودند را شانسی در طول دوره کاری‌اش می‌داند و در این میان سفارش‌های مربوط به حوزه سینما برای او جذابیت ویژه‌ای داشته است.

وی درباره این جذابیت ویژه می‌گوید: هر بار که در فرآیند طراحی پوستر و یا طرح جلدی در حوزه سینما قرار می‌گیرم با چالشی جذاب و دشوار روبرو می‌شوم؛ اینکه چطور می‌توانم این بار موضوع را بدون استفاده از عناصر قراردادی تصویری در ارتباط با سینما با مخاطب مطرح کنم. مثلا استفاده از فریم یا پرفراژ نگاتیف در طراحی گرافیک حالتی تکراری به خود گرفته که برای تولید معنا یا استعاره‌ بصری از حدی فراتر نمی‌رود. حال سئوال اینجاست چه باید کرد تا از الگو‌ها و عناصر تصویری که همیشه در سینما می‌بینیم دوری کنیم و به سوی خلق تصاویر و اشکال متفاوت برویم. در اغلب مواقع شاید چاره‌ای جز رفتن به سوی انتخاب عناصر همیشگی مانند دوربین، تصویری از یک تصویربردار، ادوات فیلمبرداری و… نداریم چراکه الفبای گرافیک فرم و رنگ است و فرم عصاره‌ای از اشکال مختلف که ما «نام» بر آنها می گذاریم مثل میز، صندلی یا درخت. در گرافیک ما ناگزیریم تا با فرم حرف بزنیم و فرم ما را به سوی اجسام و اشکال دیداری هدایت می‌کند.

طراحی پوستر برای جشنواره‌ای که مدعوین آن مستندساز هستند و نگاه‌شان به اطراف خاص و باریک بینانه است قطعا طراح پوستر را که قصد دارد مفهومی شاعرانه و انتزاعی مانند حقیقت، را انتقال دهد، از همان ابتدا به چالش می‌کشد.

این هنرمند گرافیست، در این بار گفته است: اینکه ما چگونه می‌توانیم مفهومی کلی را با الفبای تصویر نشان دهیم. تصویر کردن مفاهیم انتزاعی و غیر عینی مانند حقیقت، نیازمند برقراری مناسبات استعاری در ترکیب تصاویر است تا نوعی گفتگوی تصویری بین طراح و مخاطب در بگیرد. این چالش بزرگی برای طراح است، چون گرافیک هنری مبتنی بر فرم و رنگ (ماده و شکل) و موضوع ما – حقیقت- مفهومی ذهنی و انتزاعی است.

دوایی، به‌کارگیری زبان فرم و دستور زبان تصویر را برای تولید نوعی بیان شاعرانه، غایت بزرگ و فرّاری می‌داند که شاید یک طراح در همه عمر حرفه‌ای خود در جستجوی آن باشد و ریسک رسیدن یا نرسیدن به آن را به جان بخرد، اما او چالش دیگری نیز در مقام طراح گرافیک متصور است و آن، نحوه تلفیق حروف با تصاویر است. بسیاری از پوسترها از فرمول‌های تکراری و ساختمان تصویری مشابهی در چیدمان حروف و تصاویر استفاده می‌کنند. تلاش برای پیدا کردن راه‌های جدید و خلاقه در ترکیب حروف و تصاویر برای یک طراح نوآور، بسیار مهم و انرژی بر است.

این گرافیست، در طول فرآیند طراحی سعی می‌کند تا همیشه به شکلی غیرمستقیم و نامرتبط با موضوع مواجه شود. طراحی برای او مانند یک بازی یا رقابتی دو سویه است که یک سوی آن طراح و سوی دیگر ذهن او قرار می‌گیرد. گاهی با هم لجاجت می‌کنند و حتما در طول این مسیر گاهی هم رفاقت می‌کنند تا بالاخره هر دو رضایت دهند و ماحصل آن تحت عنوان اثر هنری در برابر سفارش دهنده قرار بگیرد.

دوایی، معتقد است از اینجا به بعد تازه چالش برقراری ارتباط میان طراح و سفارش دهنده شکل می گیرد که این خود مرحله‌ دیگریست. وقتی سفارش دهنده و طراح بر سر محصولی توافق کردند حالا نوبت به مواجهه‌ مخاطب با اثر می‌رسد. او می تواند آن را بپذیرد یا پس بزند. اینجاست که می گوییم ارتباط برقرار شده یا نشده است.

روش همیشگی‌ دوایی، برای طراحی یک اثر این است که به صورت غیرمستقیم با سوژه مواجه می‌شود. معمولا ربط‌های مستقیم و اولیه دال و مدلول‌هایی ابتدایی و دم دستی تولید می‌کنند مثل ایده‌های اولیه که نویسندگان می‌نویسند، مچاله می‌کنند و در سطل زباله می‌اندازند و مدام می‌نویسند و دور می‌اندازند تا به معجونی قوام یافته‌تر در ذهنشان نزدیک شوند و دوایی، این فرآیند خلاقیت در مغز که پروسه‌ای پیچیده دارد و بخشی از آن در خودآگاه، آموخته‌ها و پیش فرض‌های هنرمند ریشه دارد وبخش دیگر که مهمتر می‌نماید و آن نادیدنی و غیر عینی‌ست و در ناخودآگاه آدمی قرار دارد را پشت سر گذاشته تا به طرح و ایده پوستر شانزدهم سینماحقیقت، که همانا به‌کارگیری عنصر آیینه کاری و الگوهای هندسی هنر ایرانی، با نگاهی مدرن، هست، رسیده است. دوایی درباره هنر گرافیک توضیحی دارد که گرافیک هنری غربی است و سیستمی تحت عنوان سیستم گرید وجود دارد که بر مبنای آن نحوه توزیع اشکال در صفحه و شکل‌گیری ساختمان تصویر قوام می‌گیرد. این سیستم نظم دهنده در الگوهای هندسی هنر ایرانی قرن‌ها پیش توسط هنرمندان ما در ساخت ابنیه، تزئینات، کاشی‌کاری و آیینه کاری آنها وجود داشته است. به‌کارگیری این نوع هندسه علاوه بر شکل گیری نوعی سیستم گرید در زبان گرافیک، خاصه پوستر این جشنواره، برای مخاطب بومی و ایرانی هم بسیار آشناست چون این عناصر و روابط بین آنها را در ابنیه تاریخی و مذهبی ایرانی به وفور دیده است و بر این اساس در پوستر امسال جشنواره سینماحقیقت، تلاش گرافیست این بوده تا این هندسه با لحنی مدرن و امروزی وارد پوستر جشنواره شود.

در ادبیات فارسی حقیقت، به آینه‌ای واحد و بزرگ تعبیر شده است که از عالم دیگر سقوط کرده و به تکه‌های فراوان شکسته شده است. هر تکه از این آیینه در دست فردی‌ است که تصور می‌کند هرآنچه در آن تکه می‌بیند حقیقت مطلق است غافل از اینکه امر نامحدود در ظرفی محدود ناقص و ناتمام نمایش داده می‌شود. تصویر این حقیقت مطلق با کنار هم قرار گرفتن تمامی این تکه‌هاست که معنا می‌گیرد. و دوایی در به کارگیری عنصر آیینه در طراحی پوستر امسال، اشاره به این مفهوم دیرینه در ذهن انسان ایرانی دارد.

انتهای پیام/