‌

روزنامه صبا – ۶۹ سال از دیدار رسمی ریچارد نیکسون، معاون رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده آمریکا و همچنین از سرگیری روابط ایران با بریتانیا، می‌گذرد. این دیدار و از سرگیری ارتباط با انگلیس، منجر به اعتصاب و اعتراضاتی از سوی دانشجویان شد. تا آنجایی که در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۳۲، سربازان و نیروهای ویژه ارتشی ، به کلاس‌های درس حمله کرده و صدها دانشجو را بازداشت و زخمی نمودند و با تیر اندازی، موجب مرگ سه دانشجوی این دانشکده شدند.

امروز ۱۶ آذر است، روز دانشجو، روز شجاعت، پایمردی و از خود گذشتگی دانشجویانی است که با تکیه‌ بر روحیه آزادی‌خواهی، استقلال‌طلبی و استکبارستیزی با نثار جان خویش وفاداری خود را به آرمان‌های انقلاب اثبات کرده‌اند و رسالت هنر و هنرمند در قبال این قشر از جامعه چه بسا سنگین است. آیا هنرمندان سینما توانسته‌اند با ساخت فیلم‌های متعدد و متنوع ادای دینی به این قشر فرهیخته کرده باشند؟

البته که با غور در تاریخ سینما و بررسی تولیدات سال‌های گذشته می‌توانیم به فیلم‌های زیادی اشاره کنیم. اگرچه شاید نتوانیم به فیلمی تاثیرگذار و ماندگار برسیم، اما هستند فیلم‌هایی که  زندگی و شخصیت‌های دانشجویی را در بطن قصه خود پرورانده‌ و قابل تامل هستند. در یک نگاه گذرا به کارگردانانی می‌رسیم که به نوعی دغدغه و نگاهی نافذ به زندگی و تاثیرات دانشجویان در فضای اجتماعی و سیاسی جامعه داشته‌اند. کارگردانانی چون احمدرضا درویش، پرویز شهبازی، تهمینه میلانی، عزیزالله حمیدنژاد‌، داریوش مهرجویی‌، کمال تبریزی، مسعود کیمیایی، محمدرضا هنرمند، فریدون جیرانی، رضا درمیشیان و … که در فیلم‌های‌شان به دانشجویان پرداخته‌اند.

از مهمترین فیلم‌هایی که می‌توان به آن اشاره کرد که یا در یادها مانده‌اند و یا حداقل در زمان خود مورد توجه قرار گرفته‌اند، فیلم متولد ماه مهر، است که در سال ۱۳۷۸ به کارگردانی احمدرضا درویش ساخته شد. فیلمی که بخشی از آن در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی فیلمبرداری شده است. درویش در این فیلم قصه شخصیت داستانش را در دانشگاه روایت می‌کند. قصه دانیال، دانشجوی شهرستانی‌ای که در دانشگاه دچار مشکلات متعددی می‌شود و مهتاب، همشاگردی او پدرش را متقاعد می‌کند که با دانیال ملاقات کند.

اما مسعود کیمیایی، نیز در فیلم اعتراض، بخشی از داستانش را با اعتراضات دانشجویی پیش می‌برد. در این فیلم، شخصیت یوسف در جریان تظاهرات دانشجویی بر اثر ضرباتی که به سرش وارد آمده دچار اختلال روانی می‌شود.

عزیزالله حمیدنژاد، هم در فیلم آناهیتا؛ داستانش را توسط دانشجویان پیش برده است. خورشید و مهرناز دو دانشجوی رشته شیمی هستند که در ساختمانی متروک، آزمایشگاهی دایر و در آنجا تحقیقات‌شان را روی کریستال‌های مولکول آب آغاز کرده‌اند. پس از مدتی و در جریان این تحقیق، مهرناز به طور مرموزی در آزمایشگاه کشته می‌شود. خورشید که در اثر این حادثه ضربه روحی سختی خورده، می‌کوشد با آزمایش‌های خاص ابداعی‌اش، به راز این جنایت پی ببرد. کمال تبریزی، از جمله کارگردانانی است که سعی داشته موضوعات اجتماعی را در ژانرهای مختلف تجربه کند در فیلم طعم شیرین خیال؛ دختری دانشجویی به نام «شیرین» را محور داستانش قرار داده که استادش دکتر رازیانی، به شدت تعصب و تعلق خاطر نسبت به محیط زیست دارد و در یکی از سفرهای دانشجویی علمی صحرایی، به او ابراز علاقه می‌کند.

شهبازی؛ نیز از جمله کارگردانانی است که در دو فیلم نفس عمیق و فیلم دربند، به سراغ دانشجویان رفته است. در فیلم نفس عمیق، دانشجویی را به تصویر می‌کشد که زندگی مرفه و خوبی دارد و جزو دانشجویان ممتاز است؛ اما در مقطعی از زندگی‌اش دچار ناامیدی مطلق می‌شود. در فیلم در بند، که در جشنواره سی و یکم فیلم فجر در ده رشته کاندید سیمرغ شد و در نهایت سیمرغ کارگردانی، نقش مکمل زن و فیلمرداری را دریافت کرد، قصه دانشجوی شهرستانی را به تصویر می‌کشد که در ترم یک مشغول به تحصیل می‌باشد و مجبور است در تهران به دنبال خانه بگردد. او مجبور می‌شود با دختری به نام سحر همخانه شود اما این هم‌نشینی اتفاقاتی را رقم می‌زند.

در میان فیلم‌های سینمایی فیلم جنجالی «پایان‌نامه» ساخته حامد کلاهداری نیز وجود دارد که  داستان آن درباره چهار دانشجو است که برای رساندن پایان‌نامه به استاد، به طور ناخواسته درگیر ماجرایی پیچیده می‌شوند. اگر به عقب‌تر برویم و به سال‌ های دهه ۷۰ برگردیم. قبل از متولد ماه مهر، داریوش مهرجویی، فیلمی به نام پری، را در راستای تفکرات فلسفی‌اش روانه چرخه اکران می‌کند که در آن نیکی کریمی را در نقش یک دانشجو می‌بینیم. دختری جوان و دانشجوی رشته ادبیات که با خواندن کتاب سبز کوچکی درباره سلوک عارف گمنامی در قرن پنجم، دچار تحولات فکری می‌شود.  شام آخر، فیلمی با نگاه سینمای فریدون جیرانی است که ارتباط عاطفی یک دانشجو با استادش را به تصویر می‌کشد.  در حیطه کارگردانی، بانوان کارگردان نیز از غافله عقب نمانده‌اند و در کارنامه سینمای ایران با دو فیلم «دوزن و دیگه چه خبر؛ روبه رو می‌شویم که کارگردانی هر دو فیلم بر عهده تهمینه میلانی بوده است. او در فیلم دو زن، دو دانشجو دختر را به تصویر می‌کشد. فرشته و رویا، دو دوست قدیمی‌ هستند. رویا از خانواده پولداری است و اما فرشته برای رسیدن به هدفش یعنی ادامه درس در دانشگاه و کمک به خانواده، تن به ازدواجی ناخواسته می‌دهد. میلانی در فیلم دیگه چه خبر،

که در دهه هفتاد با تمام خط قرمزهایی که همچنان برای پرداختن به شخصیت زن وجود داشت خط داستانی فیلمش را بر اساس دختری دانشجو می‌گذارد که شیطنت دارد و در رویاهایش غرق است. داستان این  فیلم به گونه‌ای پیش می‌رود که رفتار و شوخی‌های فرشته، دانشجوی باهوش رشته ادبیات، موجب سوء تفاهم برای مسئولان دانشکده می‌شود. آن‌ها او را از تحصیل معلق می‌کنند. برادرش عباس، که به کار با کامپیوتر علاقه دارد، به او توصیه می‌کند که کاری پیدا کند. فرشته در یک شرکت انتشاراتی مشغول به کار می‌شود. و شاید سیاسی‌ترین فیلمی که درباره دانشجویان ساخته شده است  فیلم اکران‌نشده عصبانی نیستم، است. داستان نوید، دانشجوی ستاره‌دار و اخراجی که برای فراهم‌آوردن حداقل شرایط زندگی در رویارویی با بی‌اخلاقی‌های جامعه با خود تمرین می‌کند تا عصبانی نباشد و در تلاش است تا دختر مورد علاقه‌اش ستاره را از دست ندهد.

امیر افشار فتوحی

انتهای پیام/