روزنامه صبا – اسفندیار قره‌باغی، هنرمند کشورمان که به «نغمه‌خوان انقلاب» معروف بود، پس از سال‌ها هنرآفرینی در عرصه موسیقی بعد از مدت‌ها تحمل بیماری سرانجام در ۷۹ سالگی چشم از جهان فرو بست.

 قره‌باغی در ۱ بهمن ۱۳۲۲ در کوچه قره‌باغی‌های محلّه خیابان تبریز به دنیا آمد. او فرزند «قلی‌خان سالار»، مشهور به «ساری قلی‌خان»، از طنزپردازان بنام آذربایجان بود. پس از گذراندن دوره اول متوسطه در دبیرستان بدر تهران، دوباره به تبریز بازگشت و از سال ۱۳۳۸ وارد هنرستان موسیقی شد و در خرداد ماه سال ۱۳۴۳ فارغ‌التحصیل و به عنوان معلم موسیقی در مدارس کرمانشاه به استخدام وزارت فرهنگ درآمد. اواخر سال ۱۳۴۸ به تهران منتقل و در گروه اپرای تهران مشغول شد، ضمن خوانندگی در گروه‌کر‌ اپرای تهران، پس از عزیمت و بازگشت از ایتالیا، با عنوان سولیست باس اپرای تهران، نقش‌های بسیاری را در اجراهای مختلف عهده‌دار شد. قره‌باغی، دارای مدرک معادل دکترای آواز کلاسیک (درجه ۱ هنری) از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و ترومپت، ساز تخصصی او بود. اما با پیانو و ویولن نیز آشنایی داشت به طوریکه در کنار آموزش آواز، سال‌ها به تدریس این سازها نیز پرداخته بود. قره‌باغی پس از انقلاب اسلامی، در سازمان صدا و سیما به همکاری با واحد موسیقی سازمان درآمد و در زمینه‌ سرودهایی با مضمون جنگ فعال شد. در مدت هشت سال جنگ، بیش از ۸۰۰ سرود ساخت و در ایفای سلو و گروه کر آن‌ها نقش مهمی داشت.رهبری گروه کر تالار وحدت، رهبری گروه کر صدا و سیما، رئیس مرکز سرود و آهنگ های انقلابی، ریاست کمیته آواز کلاسیک خانه موسیقی، مسئول موسیقی رادیو و نایب رئیس کانون هنرمندان ایران از جمله سوابق مسئولیتی او محسوب می‌شد. اسفندیار قره‌باغی، در چند فیلم هم به عنوان خواننده، نوازنده یا بازیگر حضور داشته‌است که معروف‌ترین آن‌ها در مقام بازیگر، بازی در فیلم سینمایی صمد و فولادزره‌دیو (۱۳۵۱) در کنار پرویز صیاد بود. همچنین سال‌ها در هنرستان هنرهای زیبای میرک و موسیقی تبریز به تدریس رشته و دروس موسیقی پرداخته بود.

اولین اجرای رادیویی وی در سال ۱۳۵۰ سرود ای ایران، بود که با همکاری ارکستر بزرگ رادیو تلویزیون ملی ایران با رهبری فرهاد فخرالدینی انجام شد. او در سال‌های اخیر قطعاتی حماسی با عنوان‌های سمفونی ارس و سمفونی خلیج فارس را آهنگسازی کرده و خوانده بوده اما بی‌تردید اثری که بیش از هر کار دیگر او، از صدا و سیمای ایران پخش شده، سرود آمریکا، آمریکا، ننگ به نیرنگ تو با صدای اوست که موسیقی آن را احمدعلی راغب، ساخته و شعر آن را حمید سبزواری سروده‌است.

اسفندیار قره‌باغی، خواننده نامدار و آفریننده برخی سرودهای ماندگار انقلابی از جمله «آمریکا آمریکا ننگ به نیرنگ تو» سرانجام ۱۷ آذر ۱۴۰۱، در سن ۷۹ سالگی در بیمارستان ولیعصر (عج) تبریز پس از گذراندن دوران سخت بیماری از دنیا رفت. وی متولد تبریز بود و در همین شهر درگذشت.

علاقه‌مندی به موسیقی از دوران کودکی

قره‌باغی در آخرین مصاحبه خود گفته بود که معمولاً علاقه‌مندی به موسیقی در دوران کودکی آغاز می‌شود و درباره او هم این مهم صدق می‌کند.او بیان کرده بود که آن زمان رادیویی داشت که نامش «ویدور» بود و در داخل این رادیو یک باطری به‌اندازه پاره‌آجری جای می‌گرفت، برد این رادیو ۵ کیلو وات بود، یعنی تنها در همان شعاع اطراف ساختمان رادیو می‌شد امواج مختلف را دریافت کرد. زمانی که رادیو را می‌شنیده؛ با این‌که هنوز مدرسه نرفته بوده و سواد خواندن و نوشتن نداشته است، اما سعی کرده بود آنچه را می‌شنود، تقلید کند.

سرود آمریکا؛ گویای واقعیت

«آمریکا، آمریکا، ننگ به نیرنگ تو» یکی از سرودهای انقلابی است؛ که شعر آن را حمید سبزواری، سروده و آهنگش را احمدعلی راغب، ساخته‌است. اجرای این سرود با صدای اسفندیار قره‌باغی، شنیدنی است.

قره‌باغی، در مصاحبه‌ای در سال ۱۳۸۸ اظهار کرده که صد در صد به مطالب این سرود معتقد بوده و هنوز هم معتقد است و گفته است که «برخلاف آنهایی که نانشان به دست آمریکاست، دستشان به دست آمریکاست من همیشه معتقدم که آمریکا جهان‌خوار است. از آن سر دنیا آمده این ور دنیا و اینجا در عراق و افغانستان و پاکستان و… این همه فتنه به‌راه انداخته ‌است. این‌ها واقعیت محض است.»

مرحوم حمید سبزواری، در این سرود از چهار کلمه علیه حکومت آمریکا به زیبایی استفاده کرده‌است که بعد از گذشت این همه سال هیچکدام از این کلمات خلاف آن ثابت نشد و آمریکای خونخوار همچنان به خونریزی ادامه می‌دهد و این سرود، گویای واقعیت بود و به دل نشست. حتی جوانان امروزی نیز سرود مرگ بر آمریکا را حفظ هستند.

وزیرفرهنگ و ارشاد اسلامی: مرحوم قره‌باغی نغمه‌خوان با اخلاص انقلاب اسلامی بود

محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، در پیام تسلیت خود از فقدان این هنرمند گفت: درگذشت نغمه‌خوان با اخلاص انقلاب اسلامی، زنده یاد «اسفندیار قره‌باغی» در ایام غمبار فاطمیه، جامعه هنری کشور را سوگوار کرد.آن استاد فرزانه در سال‌‌‌ های پیروزی انقلاب اسلامی و دوران دفاع مقدس، با فداکاری، هنر و استعداد خویش را به میدان آورد و با ارائه و اجرای بیش از ۸۰۰ سرود که تداعی‌گر حس وطن‌ دوستی و میهنی با رنگ و بوی انقلابی هستن، هنرمندانه ارزش های انقلاب اسلامی را به جامعه منتقل نمود. سرود معروف «آمریکا آمریکا مرگ به نیرنگ تو» یکی از معروف‌‌ترین آثار این هنرمند مردمی به شمار می‌ آید که در روزها و ماه‌‌های پس از انقلاب زمزمه بسیاری از زنان و مردان هم روزگار ما بود .فقدان استاد اسفندیار قره‌باغی، اگرچه رخدادی اندوه‌ بار است؛ اما عمر پربرکت ایشان و آثار ارزشمند و خدمات سترگ آن بزرگ‌ مرد، گنجینه‌‌ای است بی بدیل که موجب جاودانگی خاطر آن استاد فقید نزد دوست‎دارانش خواهد بود.

پیمان جبلی: تا همیشه تاریخ شنیده خواهد شد

پیمان جبلی، رئیس سازمان صداوسیما، درگذشت اسفندیار قره‌باغی، را تسلیت گفت و اضافه کرد: درگذشت استاد اسفندیار قره‌باغی، صدای نغمه‌خوان انقلاب و ندای رسای استکبارستیزی را تسلیت می‌گویم. بی‌شک صدای پرطنین «آمریکا، ننگ به نیرنگ تو» آن مرحوم که شاخص‌ترین قطعه ضداستکباری دوران معاصر است، تا همیشه تاریخ شنیده خواهد شد و گوش‌های فراوانی آن را شنیده و به زبان‌های گوناگون زمزمه خواهند کرد. فقدان آن هنرمند انقلابی را به جامعه هنری و به خصوص اهالی جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی تسلیت گفته و برای آن مرحوم که در ایام فاطمیه از میان ما رفت، الطاف مخصوص حضرت صدیقه طاهره(س) و فرزندانش و رحمت واسعه الهی مسئلت می‌کنم.

محمود سالاری: صدای انقلاب، زیبنده او بود

محمود سالاری، معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، درگذشت زنده یاد اسفندیار قره‌باغی را ضایعه‌ای بزرگ برای جامعه موسیقی کشور توصیف کرد و گفت: درگذشت هنرمند فرهیخته انقلابی و خواننده آثار ماندگار سرودهای انقلابی مرحوم استاد اسفندیار قره باغی را تسلیت عرض می‌کنم. بی شک «صدای انقلاب» زیبنده ایشان بود و آثار ماندگار آن مرحوم از جمله «آمریکا آمریکا ننگ به نیرنگ تو» در ذهن و یاد هنردوستان و علاقه‌مندان موسیقی و انقلاب باقی خواهد ماند. تعهد، وارستگی و بینش انقلابی مرحوم اسفندیار قره باغی با تربیت هنرمندان فراوان، جمع علاقه‌مندان به وی را در طول عمر فعالیت هنری‌شان افزود و فقدان ایشان دل اصحاب فرهنگ و هنر را جریحه‌دار ساخت و اهالی هنر متعهد را داغدار کرد.

محمد اله‌یاری: فعالیت هنری‌اش با هنر جهادی گره خورده است

محمد اله‌یاری، مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نیز درباره فقدان این هنرمند گفت: خبر درگذشت خالق سرودهای حماسی و انقلابی، زنده‌یاد استاد اسفندیار قره‌باغی جامعه فرهنگی و هنری ایران اسلامی را به سوگ نشاند. نام استاد اسفندیار قره‌باغی در نیم قرن فعالیت هنری‌اش با هنر جهادی گره خورده و ایشان آنچه در طبق اخلاص داشت را برای انقلاب گذاشت و «نغمه‌خوان انقلاب» نام گرفت. مرحوم قره‌باغی، در همسویی با خواست مردم و همگامی با آرمان‌های انقلاب به زبان هنر، آثار قابل توجه و تأثیرگذاری را خلق کرد که برخی از این آثار در ذهن و یاد اهالی عرصه هنر و پویندگان مسیر پر نور انقلاب فرهنگی ایران اسلامی ماندگار شده است.

امیرحسین سمیعی: صدای با صلابتی که در تاریخ ماندگار می‌شود

امیرحسین سمیعی، معاون‌هنری سازمان‌فرهنگی‌هنری‌شهرداری تهران، نیز درگذشت اسفندیار قره‌باغی خواننده پیشکسوت موسیقی انقلاب را تسلیت گفت.

بادلی اندوهگین، درگذشت غمبار هنرمند پیشکسوت و ارجمند جناب «استاد اسفندیار قره‌باغی» را به خانواده‌ گرانقدر ایشان و اهالی فرهنگ و هنر تسلیت می‌گویم. بی‌تردید نقش او در تولید و اجرای توانمند آثار ماندگار موسیقی در برهه‌های حساس تاریخ انقلاب بی‌بدیل است و صدای پرصلابتش تا همیشه‌ تاریخ در گوش و هوش جان‌های آگاه طنین‌انداز خواهد بود .برای ایشان از درگاه الهی مغفرت و آرامش و بازماندگان و دوستدارانش صبر و سلامتی آرزومندم.

امام جمعه تبریز: مرحوم قره‌باغی حنجره انقلاب در برابر استکبار بود

حجت الاسلام والمسلمین سید محمد علی‌آل‌هاشم، نماینده ولی‌فقیه در آذربایجان شرقی و امام جمعه تبریز، نیز در پی درگذشت این هنرمند گفت: جامعه هنری و هنر دوست ایران، اسفندیار قره‌باغی، صدای ماندگار انقلاب و بزرگ مردی از تبار فرهنگ و هنر را برای همیشه از دست داد.

 او اضافه کرد: این استاد موسیقی و آواز را نسل‌های دیروز و امروز با آثار و سرودهایی که مضمون جنگ و انقلاب دارد، می‌شناسند؛ صدایی که با ترانه و آهنگ حماسی «آمریکا آمریکا ننگ به نیرنگ تو» در جان همه آزادی خواهان و استکبارستیزان وطن پرست نشست و ماندگار شد. امام جمعه تبریز، همچنین ادامه داد: اسفندیار قره‌باغی، نامی بزرگ و جریان‌ساز در عرصه هنر انقلاب است که با طنین پرشکوهش در وادی موسیقی انقلاب و دفاع‌مقدس در مهمترین و عظیم‌ترین رویدادهای تاریخ معاصر کشور نقشی بی بدیل ایفا کرده است.

پیام امام جمعه تبریز حاکی است: دکتر قره‌باغی، چهره شاخص موسیقی کشور با رهبری گروه کر تالار وحدت، رهبری گروه کر صدا و سیما، ریاست مرکز سرود و آهنگ‌های انقلابی و ریاست کمیته آواز کلاسیک خانه موسیقی، مسئول موسیقی رادیو و نایب رئیس کانون هنرمندان ایران، خوانندگان و موسیقیدانان بسیاری را تربیت و تقدیم جامعه موسیقی ایران عزیز کرده است. نماینده ولی‌فقیه در آذربایجان شرقی، از مرحوم قره‌باغی به عنوان «حنجره انقلاب در برابر استکبار» یاد و خاطرنشان کرد: نام زنده یاد اسفندیار قره‌باغی، یقیناً در کنار نام بزرگان موسیقی برای همیشه بر تارک سپیده فرهنگ پربار موسیقایی این سرزمین خواهد درخشید.

عابدین خرم: قره‌باغی از پیشگامان هنر متعهد و انقلابی در عرصه موسیقی بود

استاندار آذربایجان شرقی هم در پیام تسلیت خود آورده است: خبر درگذشت هنرمند متعهد و انقلابی، استاد اسفندیار قره‌باغی، جامعه هنری استان را در غم فقدان یکی از بزرگان هنر انقلاب فرو برد و موجب تألم و تأثر فراوان شد.

در پیام عابدین خرم، تاکید شده است: استاد قره‌باغی که بحق او را صدای انقلاب می‌دانند، از پیشگامان هنر متعهد و انقلابی در عرصه موسیقی و سرود محسوب می‌شود و بدون شک، آثار ماندگار او در نشر و ترویج آرمان‌های انقلاب و مبارزه با استکبار جهانی در گنجینه فرهنگ و هنر این مرزوبوم جاودانه خواهد ماند.

صفر ‌نصراله‌زاده: اسفندیار قره‌باغی مایه افتخار آذربایجان بود

صفر ‌نصراله‌زاده، رئیس دانشگاه تبریز، درپی در گذشت این هنرمند گفت: اسفندیار قره‌باغی، مایه افتخار آذربایجان بود که در تربیت اساتید نقش برجسته‌ای داشت و اثرهای حماسی را در اوج می‌خواند و اثرهای خیال‌انگیز را بی‌نظیر اجرا می‌کرد. او ادامه می‌دهد: قره‌باغی در عرصه موسیقی اشراف کامل داشت و در عرصه موسیقی انقلاب کرد.

قربانعلی طاهری‌فر: اسفندیار قره‌باغی در عرصه موسیقی کشور انقلاب کرد

یک هنرمند تبریزی نیز با بیان اینکه مرحوم قره‌باغی، از دوران پیروزی انقلاب اسلامی در عرصه موسیقی انقلاب کرد، بیان نمود: از سال ۱۳۵۹ که جنگ تحمیلی آغاز شد، خط‌مشی و نقشه راهی در حوزه موسیقی نداشتیم اما او آثاری خلق کرد که امروز می‌گوییم فقط یک آدم متعهد می‌تواند خلق کند.

قربانعلی طاهری‌فر افزود: روحیه استکبارستیزی استاد او را به صدای ماندگاری در انقلاب تبدیل کرد و بارهای بار این حرف را شنیده بودم که گفته بود: «من عاشق این خاکم و هیچ‌وقت خاک وطنم را ترک نمی‌کنم.

 او با تاکید بر اینکه قره‌باغی، به تمام جزئیات موسیقی اشراف داشت، خاطرنشان می‌کند: استاد قره‌باغی عمیقاً و با تمام باور خود فریاد «ننگ بر تو ای آمریکا» را سر می‌داد و یکی از ماندگار‌ترین خاطره‌های او این بود که در لبنان در دو سه قدمی سرزمین‌های اشغالی فلسطین، با عشق «ننگ بر تو ای آمریکا» را فریاد می‌زده است.

اسفندیار قره‌باغی، دار فانی را وداع گفت اما همواره با اثر «آمریکا» در یادها می‌ماند؛ او رفت و طرفداران بی‌شمارش را با آثار به یاد ماندنی و خاطره انگیز خود تنها گذاشت.

انتهای پیام/