روزنامه صبا – برای‌مان فرقی نمی‎کرد شب عید باشد یا روزهای عادی سال، مهمانی باشیم یا سرگرم بازی هفت سنگ با بچه‌های کوچه، در همه صورت می‎دانستیم که چه ساعتی باید پیچ تلویزیون را بچرخانیم تا با ترانه زیرگنبد کبود، بلند بلند بخوانیم« یکی بود یکی نبود / زیر گنبد کبود / روبه روی بچه ها / قصه گو نشسته بود» مرد قصه‌گویی با شالی بر گردن و کتاب قصه‌ای بزرگ در دست در چارچوب تلویزیون‌های‌مان ظاهر می‌شد و حکایت‌های جدیدش را طوری برای‌مان نقل می‌کرد که جلوی تلویزیون میخکوب می‌شدیم. بهرام شاه‌محمدلو، در زمانی که بزرگسالان در حال پایش اخبار نگران کننده سیاسی و اجتماعی هستند هنوز با نگاه کودکانه و مکاشفه‌گر به دنبال پرسش‌های اعجاب‌آور از اسرار هستی است و از تولد ستاره‌ها لذت می‌برد. نگرانی او در این روزها برای نسلی است که آقای‌حکایتی از قاب سیاه وسفید تلویزیون برای‌شان قصه می‌گفته‌است. نسلی که با اینترنت آشنایی نداشته و همه چشم‌اش به دو شبکه‌ای بود که در زمان‌های محدودی از عصرگاه برای‌شان برنامه پخش می‌کرد، و حالا در گرداب رسانه‌ها گرفتار آمده‌اند. دهه شصت، آخرین نسلی است که شانس این را داشت تا از امکانات فضای واقعی، برخورد‌های نزدیک و صمیمانه بهرمند باشد. شاه‌محمدلو، راز دلچسبی برنامه‌های دهه شصت را شرافت انسانی در ساخت آن برنامه‌ها می‌داند و تلاشی که بدون خستگی برای رشد روان وتوان‌مندی‌های مخاطبان کودک و نوجوان صرف می‌شد. کودکان دهه شصت خسته از فشار جنگ و هیاهو، مستعد و تشنه چشم‌های‌شان را با هزار ذوق آذین بسته و به قاب‌های جادویی می‌دوخته‌اند. شاید همان نگاه گرم آنان بود که هر عیاری را به طلا بدل و جادویی‌اش می‌کرد. نسلی پر از امید که گاهی در شلوغی جمعیت درمیان مدارس سه شیفته گم می‌شد. حالا آن هویت‌گمشده گاهی با نوای شیرین برنامه آقای حکایتی در درون‌مان زنده می‌شود و رقص‌کنان به میدان می‌آید.

حکایت قصه‌گوی، دهه شصتی‌ها

روزهای آخر پائیز بود، ۲۵ آذرماه ۱۳۲۹ ، ایران در حال آماده شدن برای بلندترین شب سال‌اش هست، که بهرام، در تهران به دنیا آمد و چهل سال بعد، همان کودک، آقای حکایتی و قصه‌گوی، دهه شصتی‌ها شد. بهرام شاه‌محمدلو، فارغ‌التحصیل رشته هنرهای‌نمایشی از دانشکده هنرهای زیبا است. او غیر از هنر بازیگری، کارگردان و تهیه‌کنندگی آثار زیادی که درکارنامه‌اش ثبت شده، دستی بر قلم نویسندگی نیز دارد. اولین کار حرفه‌ای بازیگری او در سال ۱۳۴۷ در تئاتر تلویزیونی داش‌آکل بود. در سال ۱۳۵۲ از دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد و از سال ۱۳۵۰ با تشکیل اولین گروه حرفه‌ای تئاتر‌کودک در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به همراه مرضیه برومند، سوسن فرخ نیا، رضا بابک و علیرضا هدایی شروع به کار کرد. بهرام شاه محمدلو، با راضیه برومند ازدواج کرد ، این دو هنرمند سال‌هاست در کنار هم زندگی می‌کنند و دو فرزند پسر به‌نام‌های کاوه و سهراب دارند. راضیه برومند گوینده، بازیگر تلویزیون و تئاتر، نویسنده و عروسک‌گردان و خواهر مرضیه برومند، کارگردان، بازیگر و عروسک گردان و احترام برومند مجری و بازیگر است.

بازی در نقش مخمل در خانه مادر‌بزرگه، که‎ با استقبال در میان عموم مردم مواجه شد و مجموعه زیر‌گنبد‌کبود، در میان آثار کودک و نوجوان، شاه محمدلو را با نام آقای حکایتی، در میان مخاطبان تثبیت کرد، سری اول این مجموعه، با نویسندگی و کارگردانی هنری ایرج طهماسب در سال ۱۳۶۶ کلید خورد. در سال‌های بعد نویسندگی مجموعه ۱۳ و ۱۴ قسمتی زیرگنبد کبود، برعهده راضیه برومند بود. و شاه محمدلو تهیه‌کنندگی و کارگردانی این مجموعه‎ را برعهده داشت. این برنامه به سرعت توانست نظر مخاطب کودک و نوجوان را به خودش جلب کند. موسیقی این برنامه که هنوز برای چندین نسل زنده و سرشار از حس است با آهنگسازی بهمن دهقان‌یار شکل گرفت. البته موفقیت این برنامه قطعا به هماهنگی تیمی بسیار قوی با پشتوانه تحقیقاتی بر می‌گردد که توانسته‌اند، مجموعه ماندگاری را در تاریخ برنامه‌های کودک رقم بزنند.

ساختار کلی برنامه زیر گنبد کبود؛ به این شکل بود که با یک قصه، موضوعی بیان می‌شد و وظیفه بعدی بر عهده بازیگران بود که به نحوی موضوع را بسط بدهند و مسئله‌ای که در داستان ایجاد شده بود را با کمک آقای حکایتی، حل کنند. در این میان، آقای حکایتی به شیوه کاملا غیرمستقیم و بدون آنکه پندی دهد، تلاش می‎کرد تا آن پیام مورد نظر را به مخاطب برنامه منتقل کند. در این لحظات بود که بازیگران با هم توافق می‎کردند که آقای حکایتی قصه‎ای را برای‌شان تعریف کند و بعد با یک ریتم تند دکور صحنه متناسب با داستان تغییر می‎کرد. شاه محمدلو، درباره ساخت مجدد سری جدید این برنامه گفته است: واقعیت این است که برای شروع کار باید حداقل شرایط مالی مهیا باشد که متأسفانه هنوز این امکان فراهم نشده است.

او عاشقانه از بیننده‌های زیرگنبد‌کبود، که حالا بزرگ شده‌ ومسئولیت‌های اجتماعی و عملیاتی در جامعه دارند می‌خواهد، انسانیت را لابه‌لای تصمیمات این روزهای خود بگنجانند و اصالت طبیعت را درجامعه نهادینه کنند. نسلی از نیمه دوم پنجاه و کل دهه شصت. نسلی که ضربان نبض هویت‌اش با آهنگ برنامه زیرگنبد کبود و تیم نمایشی آقای حکایتی به جریان آرامش بخش زندگی باز می‌گردد. او مهم‌ترین دلیل ضعف در تولید برنامه‌های کودک را ‌عدم رابطه نقش با شخصیت و همچنین ادبیات ناهماهنگ و سطح پایین می‌داند که متعلق به آدم‎های بزرگ است اما نویسندگان و کارگردانان به زور می‌خواهند آن را در دهان کودک بگذارند، چرا که بلد نیستند کودکانه ببینند و شخصیت را در لحظه بسازند.

بهرام شاه‌محمدلو را اگرچه همه با برنامه زیرگنبد‌کبود به یاد می‌آورند اما این هنرمند پیشکسوت تئاتر، تا بحال در ۱۰۰ اثر نمایشی و تلویزیونی به عنوان بازیگر و کارگردان حضور داشته است و همچنین کارگردانی ۱۱ برنامه عروسکی را نیز در پرونده خود دارد. از سایر فعالیت‌های هنری شاه محمد‌لو می‌توان به تشکیل کارگاه عملی تجربی و آموزش تئاتر به نابینایان مدرسه کَن، تدریس تئاتر، نمایش عروسکی، فن بیان و..، دبیری جشنواره‌های فرهنگی و هنری و همچنین داوری در جشنواره‌های مختلف تئاتر کودک‌و‌نوجوان اشاره کرد.

سمیه خاتونی

انتهای پیام/