باب آشنایی‌مان با او از قاب تلویزیون آغاز شد، اولین قدم های کودکانه‌مان را به وادی معنا، و لذت بردن از تفکر با او برداشتیم. استفاده از مفاهیم ساده وقتی با طمانینه‌های از سکوت در میانه‌های جمله‌هایش پر می‌شود، ما را به تفکری شیرین وا می‌دارد. در سخنوری‌هایش هر آنچه که برای مخاطب سخت و پیچیده و غیر قابل هضم است ، گوارای وجود می‌شود، او دریچه ای است برای ورود به دنیای حکمت و معرفت، حتی کسانی که دانش و حوصله موعظه شنیدن ندارند، مجذوب سخنرانی های شیرین او می‌شوند، او مخاطب را با خود در مسیری سخت و ناهموار همراه می‌کند و در این راه صعب العبور آنقدر از زیبایی‌های هنر می‌گوید، که بدون آنکه متوجه شویم می‌بینیم با او در قله ایستاده‌ایم، و دیدن زندگی از قله‌های رفیع چقدر متفاوت و زیباست، آنجا دیگر خبری از هیاهوی پوچ مناقشات روزمره زندگی نیست، شهر در سکوتی عمیق فرو رفته، و تنها چیزی که می تواند لحظات ما را از زمان کش دار زهرآگین خالی و رها کند، صدای پرنشاط اوست که از حافظ و مولانا تا شکسپیر و موتسارت و … بی امان می‌گوید. او حسین محی‌الدین الهی قمشه‌ای است، پژوهشگری که دیدگاه فلسفی و نگاه عارفانه او به مسائل مختلف، ازجمله دین، سبب شده تا هرکسی که اندک سوالی پیرامون آن مباحث در ذهن دارد پیگیر سخنان‌اش شود. ازآنجایی‌که او بر حوزه‌های مختلفی سررشته دارد مخاطبان زیادی دارد. او از هر درگاه برای فهم بهتر و انتقال مناسب‌تر مطالب بهره می‌گیرد و با کنار هم قرار دادن اطلاعات خود در زمینه‌های مختلف، پنجره‌ای به دنیای حقیقت آن موضوع می‌گشاید. و با تسلط بر ادبیات و حافظه خوبی که دارد در میانه‌ سخنانش از گفتار شاعران مختلف بهره و مفهوم را با زبانی شیرین به گوش شنوندگان می‌رساند. گاه حتی در میانه‌ی سخن نقل‌قول‌هایی از مشاهیر مختلف به زبان‌های انگلیسی و فرانسه می‌گوید، تا کلیتی از جهان را در حقیقت وجود انسان خلاصه کند.

بهشتی که در آن کسی را با کسی پیکار نیست

در ۱۴دی‌ماه، سال ۱۳۱۸ که زمستان، بالاپوش‌های سرد و یخ زده‌اش را به تن تهران پوشانده بود و اخوان فریاد دادخواهی‌اش را از این سردی دمادم روزگار در شعر زیبای زمستان زمزمه کرد و گفت؛ هوا بس ناجوانمردانه سرد است، های/ سلامم را تو پاسخ گوی دربگشایی، خانواده الهی قمشه‌ای به پاس یک عمر بندگی و اطاعت، پذیرای هدیه‌ای بی نظیر از خداوندگار خلقت شدند که گرما بخش محافل هنری و ادبی دنیا شد. او فرزند طیبه تربتی و مهدی الهی قمشه‌ای فیلسوف، عارف، حکیم، مجتهد، استاد دانشگاه، شاعر و مترجم معروف قرآن بود. تحصیلات ابتدایی را در دبستان دانش، متوسطه را در دبیرستان مروی و دانشگاهی را در دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران تا درجه دکتری به پایان برد و نیز تحصیلات حوزوی را نزد پدر و استادان دیگر دنبال کرد.تحصیلات حوزوی او شامل دوره کامل دروس و مباحث اسلامی از جمله اخلاق، منطق، فلسفه و کلام، فقه اسلامی، زبان و ادبیات عرب، ادبیات فارسی با تمرکز بر شعرای عرفانی همچون نظامی، مولانا، سعدی، حافظ و شیخ محمود شبستری است. قمشه‌ای پس از پایان تحصیلات دانشگاهی به کار تدریس در دانشگاه تهران و سایر مراکز آموزش عالی در داخل و بعدها خارج از کشور پرداخت و در کنار آن به تألیف و ترجمه در زمینه عرفان و ادبیات و زیبایی‌شناسی مشغول شد. همسرش، پروین زندی، دارای درجه دکتری در رشته علوم و صنایع غذایی و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و مؤلف و مترجم کتاب‌ها و مقالات زیادی است. و دارای دو فرزند، یک پسر به نام شاهد و یک دختر به نام شادی است.

الهی قمشه‌ای هدف خود را «آشنا کردن انسان‌ها، به خصوص جوانان و نوجوانان با لذت‌های متعالی که از زیبایی، دانایی و نیکویی سرچشمه می‌گیرند» می‌داند. وی این لذات را «مائده‌های آسمانی و غذای روح» می‌داند و معتقد است که منشاء همه جنگ‌ها و فسادها در عالم در اثر بی‌اعتنایی به این مائده‌های آسمانی است؛ لذات مادی، از آنجا که دارای انواع محدودیت‌ها هستند ، همیشه مورد نزاع و کشمکش و دستمایه جنگ‌ها و استثمارها و استعمارها بوده‌است؛ لذاتی که نهایتاً به خور و خواب و خشم و شهوت بازمی‌گردد. نظریه لذات متعالی می‌کوشد که سطح لذت‌های مردم را از فرود به فراز آورد و تنفس در قلمرو زرین ادبیات، هنر و اخلاق را آموزش دهد. و بهشتی را مجسم می‌کند که در آن کسی را با کسی پیکار نیست. اگر همه مردمان چون سورن کی‌یِرکِگارد عاشق موتسارت شوند باکی نیست و دوئلی نخواهد بود. اینجا فلک بی پایان و نامحدود است و همه می‌توانند هرآنچه نزدشان محبوب است با دیگران تقسیم کنند. هموار کردن راه رسیدن به این لذات از طریق ادبیات ارزنده کلاسیک، هدفی است که الهی قمشه‌ای دنبال می‌کند و در آثار وی منعکس گردیده‌است. الهی قمشه‌ای هدف خود را «آشنا کردن انسان‌ها، به خصوص جوانان و نوجوانان با لذت‌های متعالی که از زیبایی، دانایی و نیکویی سرچشمه می‌گیرند» می‌داند. وی این لذات را «مائده‌های آسمانی و غذای روح» می‌داند و معتقد است که همه جنگ‌ها و فسادها در عالم در اثر بی‌اعتنایی به این مائده‌های آسمانی است؛ لذات مادی، از آنجا که دارای انواع محدودیتها است، همیشه مورد نزاع و کشمکش و دستمایه جنگ‌ها و استثمارها و استعمارها بوده‌است؛ لذاتی که نهایتاً به خور و خواب و خشم و شهوت بازمی‌گردد.

نظریه لذات متعالی می‌کوشد که سطح لذات مردمان را از فرود به فراز آورد و آن قلمرو زرین ادبیات، هنر و اخلاق است. آنجا بهشت است از آنکه کسی را با کسی پیکار نیست. اگر همه مردمان چون سورن کی‌یِرکِگارد عاشق موتسارت شوند باکی نیست و دوئلی نخواهد بود. اینجا فلک بی پایان و نامحدود است و همه می‌توانند هرآنچه نزدشان محبوب است با دیگران تقسیم کنند. هموار کردن راه رسیدن به این لذات از طریق ادبیات ارزنده کلاسیک، هدفی است که الهی قمشه‌ای دنبال می‌کند و در آثار وی منعکس گردیده‌است.الهی قمشه‌ای دارای تألیفات و ترجمه‌های متعددی است. وی تعداد زیادی سخنرانی به زبان‌های فارسی و انگلیسی در دانشگاه‌ها و سازمان‌های مختلف داخل و خارج از کشور ایراد کرده که برخی از آن‌ها از طریق رسانه ملی پخش شده‌است. وی ۳۲ جلد کتاب در زمینه عرفان و ادب و هنر دارد،و تعداد زیادی سخنرانی‌ به زبان انگلیسی که در دانشگاه‌ها و مراکز علمی گوناگون دنیا از جمله دانشگاه‌های کمبریج، آکسفورد، اکستر، لندن،و ..ایراد کرده‌است. مجموعه سخنرانی‌های وی در تمنوس آکادمی لندن بین سال‌های ۱۹۹۴ تا ۲۰۱۳ درباره مولانا، عطار، نظامی، فردوسی، ابن عربی، شبستری، هارمونی و قرآن نیز نمایانگر اعتبار جهانی اوست.الهی قمشه‌ای هماهنگ با شعار معروف خود که زیبایی، دانایی و نیکویی است، کم و بیش به فعالیت‌های هنری نیز اشتغال دارد، که از جمله آنها نقاشی (به خصوص از نوع دیجیتال) و خطاطی است و در اپلیکیشن طنز آشنا با بهره‌گیری از لطایف طنزآمیز ادب پارسی و ظرایفی از دیگر فرهنگ‌ها، مجموعه دلنشینی از ذوق و بینش و شادی که حکمت برای پارسی دانان و پارسی گویان، را فراهم آورده‌است همچنین با بسیاری از سازمان‌های خیریه کشور از جمله مؤسسه خیریه همکاری فرهنگی دارد.حسین الهی قمشه ای،در مجموعه های ۳۶۵ روزه خود در موضوعات معرفت قرآن کریم ، حافظ، و ادبیات انگلیسی و شاعران پارسی گوی به ۳۶۵ قطعه کوتاه و بلند از مضامین فوق پرداخته و برای هرکدام شرح و توضیحی آورده است؛حسین الهی قمشه ای معتقد است؛ ؛ فطرت ما عاشق زیبایی و دانایی است و هنگامی که وارد وادی هنر می‌شویم از زمان خارج می‌شویم و در زندگی تنها چیزی که خوب می‌توانیم بشناسیم، وجود خودمان است، کوچک‌ترین کار در این شرایط، این است که لبخندی را به دیگران هدیه دهیم و برای رسیدن به شادی، اولین قدم، عهد بستن با خود است و باید همدیگر را در حس‌های خوب شریک کنیم.

سمیه خاتونی