عقاب نمایشی تلفیقی از سبک عروسکی است که با قطعاتی از شعر استاد خانلری و طراحی صحنه ساده و موسیقی زنده این روزها درسالن قشقایی مجموعه تئاترشهر به روی صحنه، اجرا می‌رود. کارگردان و نویسنده این اثر ناصر آویژه است و تهیه‌کنندگی آن را علی یعقوب‌زاده برعهده دارد. امیرحسین انصافی،شاهین گلکار و ناصرآویژه بازیگران این اثر نمایشی را تشکیل می‌دهند.این نمایش که از نهم دی ماه هر شب روی صحنه می‌رود، روایت استاد صمیمی کارگردان مطرح تئاتر است که به بیماری سختی دچار شده و تصمیم دارد آخرین اثر هنری گروه خود را در فضای یک پارک برای تماشاگران اجرا کند. او اجرایش را براساس شعر عقاب سروده استاد پرویز ناتل خانلری آماده کرده است؛ اما در طول اجرا اتفاقاتی پیش می‌آید که مسیر نمایش را تغییر می‌دهد. خبرنگار صبا گفتگویی با ناصرآویژه کارگردان نمایش عقاب داشته است که در ادامه می‌خوانید.

از سابقه کار خود در تئاتربگوئید؟

سال های اولیه ورودم به تئاتر از ۸ سالگی با بازیگری تئاتر آغاز شد، در طول سه دهه است که فعالیت‌های مختلف و متنوعی را حوزه تصویر و نمایش دارم. تهیه مجموعه‌های تلویزیونی در حوزه کودک،بازیگری تئاتر، و تئاترهای زیادیاز جمله نمایش عموی عجیب بزرگ من، شاپرک‌ها در‌خیابان، مش‌مش قلی‌خان و شب‌طولانی یلدا و… را کارگردانی کرده‌ام.البته چندین سال است که در فضای بزرگسال هم فعالیت می‌کنم، نمایش نازخاتون و آخرین کار نمایش عقاب که نویسندگی، کارگردانی و بازیگری در آن را به عهده داشتم. مشاوره هنری نمایش عقاب، همسرم بودند که تشکر ویژه از ایشان را برای این همراهی دارم.

نمایش عقاب را با چه ایده و مضمونی برای صحنه تئاتر پرورش و آماده کرده‌اید؟

نمایش عقاب، ادای دین من به شعر عقاب از پرویز خانلری است.این شعر بیش از ۵۰ سال عمردارد، و با مضمون آزادگی و شرافت انسانی در نگاهی سمبلیک و نمادین است که از تقابل زندگی کوتاه و با شرافت عقاب، با زندگی طولانی و بارذالت کلاغ سخن می‌گوید. نمایش در انتها این مفهوم را در چشم خواننده تصویر می‌کند که بدون قضاوت کدام روش از زندگی را انتخاب خواهند کرد. سال‌ها بود که نمایشی کردن این شعر در ذهنم بود و در زمانی که فراخوان تئاتر‌عروسکی منتشر شد، این نمایش را آماده کردم که منتخب بخش ویژه این فستیوال شد. برای اجرای عموم تغییراتی را در ساختار اجرایی لحاظ کردم. در واقع مفهوم و عمق این شعر مرا وادار به تولید این اثر کرد. نمایش عقاب نگاهی امروزی به این شعر کهن است که در دو روایت موازی پرداخت شده استروایت اول زندگی یک استاد در مواجه با پیشنهاد ساخت اثر سفارشی و انتخاب نهایی اوست، و روایت بعدی پردازش اشعار پرویز‌خانلری با عروسک و آوازی است.

از چه المان‌های نوگرایانه‌ای در اجرای این نمایش استفاده کرده‌اید؟

این کار در سبک زنده وعروسکی آماده شده است. تغییر دکور صحنه به صورت خلاقانه جلوی چشم تماشاگر اتفاق می‌افتد که یکی از امتیازات نوگرایانه در این اثر محسوب می‌شود. تغییرات دکوری واضح، و استفاده از ابزارهای ساده که در هماهنگی با شکل نمایش است و همچنین به کارگیری موسیقی زنده با استفاده از بازیگر نوازنده‌ها که از برجستگی‌های دیگر نوگرایانه در این نمایش بوده است.در صحنه‌هایی از این نمایش که بازیگران ساز می‌زنند و می‌خوانند بسیارمورد اقبال تماشاگر بوده است. کل ۸۱ بیت شعر عقاب در این نمایش به صورت آوازی روی صحنه اجرا می رود به این شکل اثرشعری عقاب را به طور کامل بدون هیچ دخل و تصرفی اجرا کرده‌ایم. چرا که شنیدن این اشعار کهن به همان شکل زبان فاخر پارسی برای تماشاگری تازه است.وظیفه ما خوانش درست و تصویر‌سازی از این شعر برای فهم معنای بیشتر آن بود که اتفاق افتاد. سبک پردازی دیالوگی این نمایش هم در دونوع متفاوت نظم و نثر پرداخته شد.

نمایش عقاب در چه مدت زمانی تولید و آماده اجرا شد؟

از تابستان ۱۴۰۱ شروع کردم، نگارش متن یک ماه طول کشید و در طول چند ماه با تغییرات، مقطعی برای شرکت در جشنواره عروسکی آماده شد.

رسالت تئاتر و هنرمندان درحوزه تئاتر را در این بازه زمانی چه می‌دانید؟

در این بازه زمانی لازم است هنرمندان مفاهیمی را بیان کنند که به آن اعتقاد کامل دارند. درنمایش عقاب همزمانی این مفاهیم با شرایط حاضر برایم مهم بود به همین خاطر آن را در اجرای عموم با مردم به اشتراک گذاشتم. در این نمایش من از شرایط سخت گرانی، و بدون مسکن بودن اساتید هنری و بیکاری هنرمند گفته و درپایان همه این‌ها را به شرافت و آزادگی انسانی پیوند می‌زنم. به این منظور که حرف دل مخاطب را روی صحنه با بلندترین صدای رسای هنری فریاد بزنم. مضمون نمایش عقاب فریاد فروخورده‌ای بود که نیاز داشتم آن را به گوش مردم برسانم، چنانچه من هم مانند بعضی هنرمندان در شرایط حاضر حرفی برای گفتن نداشتم سکوت اختیار کرده و نظاره‌گر شرایط بودم.

ارتباط مخاطبان با نمایش عقاب چگونه بود؟

بدون اغراق می‌گویم که تماشاگرانی داشتم که بعد از تماشای این نمایش به من گفتند که با دیدن این نمایش حال‌شان خوب شده است؛ و این برای من بسیار جذاب بود. چرا که ما در هر شرایطی که باشیم شرافت و آزادگی انسانی را نباید پایمال کنیم. آزادگی و آزادمردی درس بزرگ عاشورا در قیام امام حسین(ع)است. و این مفاهیم تاریخ مصرف ندارند و در هر دوره‌ای به تناسب باید این آموزه‌های اخلاقی را در جامعه به هر وسیله‌ای نشر دهیم.

آیا در بازبینی اثر و مراحل اخذ مجوز برای اجرا به مشکل برخوردید؟

خیر، خوشبختانه در بازبینی هیچ مشکلی نداشتیم، حتی کلمه یا صحنه‌ای از این نمایش را حذف و یا اضافه نکردند. اتفاقاً عزیزی که معمم هم بودند در هیئت شورای نظارت خیلی از کار استقبال کردند و خوشحال بودندکه این مضامین روی صحنه تئاتر گفته می‌شود.

توصیه‌تان برای کسانی که از فعالیت در حوزه نمایش نا امید شده‌اند چیست؟

من توصیه‌ای برای هیچ کس جز خودم ندارم. حتی به همسر و دخترم هم نمی‌توانم توصیه کنم که در جبهه‌ای که آینده‌اش معلوم نیست بجنگند. هرکس بسته به شرایط خود باید این تصمیم مهم را بگیرد. به جای توصیه می‌توانم آرزو کنم که حال مردم‌مان خوب شود و روزگار بهی داشته باشند. و ملتمسانه از خداوند آنچه را که خوب است برای مردم سرزمینم، طلب ‌کنم.

نمایش عقاب را به چه کسی تقدیم می کنید؟

به کسانی که در راه آزادگی و شرافت انسانی تلاش یا  گام برمی‌دارند، تقدیم می‌کنم.

فرهومند ناظریان