عقاب نمایشی تلفیقی از سبک عروسکی است که با قطعاتی از شعر استاد خانلری و طراحی صحنه ساده و موسیقی زنده این روزها درسالن قشقایی مجموعه تئاترشهر به روی صحنه، اجرا می‌رود. کارگردان و نویسنده این اثر ناصر آویژه است و تهیه‌کنندگی آن را علی یعقوب‌زاده برعهده دارد. امیرحسین انصافی،شاهین گلکار و ناصرآویژه بازیگران این اثر نمایشی را تشکیل می‌دهند.این نمایش که از نهم دی ماه هر شب روی صحنه می‌رود، روایت استاد صمیمی کارگردان مطرح تئاتر است که به بیماری سختی دچار شده و تصمیم دارد آخرین اثر هنری گروه خود را در فضای یک پارک برای تماشاگران اجرا کند. او اجرایش را براساس شعر عقاب سروده استاد پرویز ناتل خانلری آماده کرده است؛ اما در طول اجرا اتفاقاتی پیش می‌آید که مسیر نمایش را تغییر می‌دهد. خبرنگار صبا گفتگویی با امیرحسین انصافی بازیگر نمایش عقاب داشته است که در ادامه می‌خوانید.

از سابقه هنری خود در تئاتر بگوئید؟

دو دهه است که به کار هنری مشغول هستم. از ابتدا با فعالیت‌های تئاتری، در ادامه به رادیو رفتم و درحال حاضر در تلویزیون شبکه پویا و تهران در بخش کودک برنامه اجرا می‌کنم. اما بهرحال شروع فعالیت و خاستگاه هنری فعالیت‌هایم در تئاتر است و از کودکی در صحنه تئاتر نفس کشیده‌ام.تا الان ۳۲ اثر هنری در صحنه تئاتر اجرا برده‌ام ودرچندین جشنواره و رویداد هنری حضور داشتم که ماحصل آن جوایز متعددی از جشنواره فجر،جشنواره تئاتر مریوان، جشنواره کودک و نوجوان همدان و جشنواره ماه است.تحصیلاتم در شاخه ادبیات بوده است به همین خاطر با نویسندگی هم بیگانه نیستم. کار بازیگر را به صورت تجربی در محضر اساتیدی همچون پدرم جواد انصافی، فروغ مقدم، ناصریکه، عبدالرضا اکبری و … آموزش دیده‌ام.

پس در حال حاضر به صورت هم‌زمان هم کار تصویر انجام می‌دهید و هم صحنه؟ با این حال تداخلی میان فعالیت در این دو رسانه برای‌تان بوجود نیامده است؟

معمولاً پروژه‌های تصویر تایم‌های بالاتری دارد. مثلاً شاید ۶ الی ۸ ماه درگیر یک کار تصویری شوم اما چون دغدغه اولم کار نمایش و تئاتر است،از همان ابتدا با تهیه‌کننده توافق می‌کنم که اگر به اجرای تئاترمخدشه‌ای وارد نشود در گروه حضور خواهم داشت و خوشبختانه می‌پذیرند.

با توجه به شرایط این چند ساله که کارکردن در حوزه نمایش بسیار سخت و ناشدنی بوده است، چه شد که بر استمرار حضورتان در صحنه تئاتر ثابت قدم بوده‌اید؟

غریب به ۴ سال است که تئاتر در شرایط بحرانی استاین دوره به قبل از دوران کرونا برمی‌گردد که تا حال حاضر هم ادامه دارد. در این چند سال ما ریزش شدید تماشاگر داشتیم و شرایط بد اقتصادی، با وجود مساعدت‌های انجمن نمایشی که سعی به کمک دارد هم، کارگشا نبوده است، به دلیل آنکه، اجرا بردن یک تئاتر مخارج جانبی زیادی دارد که در تورم همه چند برابر شده است؛ در صورتی که کمک هزینه‌های حمایتی هیچ افزایشی نداشته‌اند.در نتیجه تولید یک کار خوب عملا ناشدنی است و بیشتر اجراها با کمترین هزینه‌ها در حالت بلک‌باکسی و با پرسوناژهای کمتر اجرا می‌رود. در اصل تئاتر رو به زوال است و تنها شکل و شمایل‌اش را حفظ کرده است. از نظر من این خواسته خود کارگزاران تصمیم گیرنده در این حوزه هم هست که تئاتر را از بین‌ ببرند.

مردم چه؟ آن‌ها هم در زوال این هنر نقش دارند؟

مردمی که در خرید روزمره زندگی خود درمانده‌اند، بسته خرید فرهنگی تئاتر باید اولویت چندم‌شان باشد؟!هزینه خرید یک بلیط نمایش از ۸۰ هزارتومان به بالا تخمین زده شده است.خود من هم که از همین خانواده هستم برای دیدن اجرای همکاران هنرمندم یک خط درمیان حضور پیدا می‌کنم.

عدم استقبال مردم با توجه به شرایط اقتصادی قابل قبول است اما تحریم تئاترو تحقیر کار هنرمند از سوی برخی افراد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

به جای تحریم، باید تئاتری‌ها را تحسین کرد. فعالین عزیز این حوزه کسانی هستند که در جبهه فرهنگی، در خط مقدم درحال ایستادگی و مقاومت هستند. اما چه فایده. با این شرایط بد اقتصادی چند درصد از مردم اولویت‌شان دیدن تئاتر است؟ بنابراین من به عموم مردم حق می‌دهم و به همین دلیل است که تئاتر هنری بورژوایی شده و محدود به یک سری مخاطب خاص و قشر هنرمند دوست شده است. شاید مردم با توجه به فشارها عکس العمل‌های مناسبی نسبت به هنرمندان در این دوره نداشته باشند، ولی ما که همیشه خود را تریبون واگویه کردن مشکلات مردم در صحنه می‌دانیم، در این مسیر ثابت قدم‌ایم و بیشترین دغدغه ماهمدردی و همدلی با مردم است.

در طول سال‌هایی که به فعالیت تئاتر مشغول هستید، کدام اجرا برای خودتان راضی کننده‌تر بوده است؟

بیشتر نمایش‌های که در عرصه نمایش سنتی و آئینی با پدرم کار کرده‌ام بسیار ارزشمند و لذت بخش بوده است. علاوه بر آن اخیرا تئاتری در فضای کودک به صورت تک پرسوناژ داشتم با نام «حیات‌خانه‌ما»که برگزیده جشنواره بین‌المللی کودک و نوجوان شد، این نمایش به لحاظ سبک اجرایی و پرداخت بسیار پیچیده بود. در مدت ۵۰دقیقه اجرا می‌بایست خودم به تنهایی با انجام تردستی، اجرای موسیقی، عروسک‌گردانی و بازیگری نمایش را پیش می‌بردم که در نهایت برای این نمایش هم جایزه موسیقی و هم جایزه  اول نقش مرد را گرفتم، از نظرم این نمایش بسیار پخته و خوب از کار درآمد که در مقاطع مختلف زمانی اجراهای متعددی از آن را بر روی صحنه بردم این کار محصول سال ۱۳۹۸ است که از آن سال تا الان بی‌وقفه درحال اجرای آن هستیم.

بزرگترین مصائبی که فعالین تئاتر با آن دست به گریبان هستند درحال حاضر چیست؟

مشخصا مشکلات اقتصادی است. که مساعدت‌های حمایتی دولت چه در بیمه کردن و صندوق هنرمندان، تا به حال نتوانسته پاسخگویی نیازهای اولیه این عزیزان باشد. دوستان فعال در این حوزه همچنان در امرار معاش روزمره خود با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستند. در صورتی که در کشورهای پس رفته در همسایگی ایران مانند تاجیکستان برای بازیگر تئاتر و فعالان فرهنگی حقوق ثابت تعریف کرده‌اند. در صورتی که تئاتری‌های فعال در ایران برای امرار معاش به شغل‌هایی مانند رانندگی اسنپ، پیک موتوری و شاطر شدن در نانوایی روی آورده‌اند.همین باعث شده است که ۵۰ درصد از دوستان تئاتری از کار صحنه‌ای گریزان باشند.

علت ماندن بقیه دوستان در این حوزه چیست؟

ایجاز صحنه، اینکه ما یک کاراکتر را آرام آرام در درون خود پرورش داده و خلق می‌کنیم و چندین ماه یا چند سال با آن زندگی می‌کنیم، و روی صحنه آن را به نمایش می‌گذاریم و انرژی مضاعفی که در اوج غم و ناراحتی و سختی از مردم می‌گیریم، صحنه تئاتر معجزه‌ای است که بازیگر درحین اجرا تمام مشکلات جسمی و روحی خود را برای چند ساعت در آن کاملا فراموش می‌کند تا هنرش را در بهترین شکل در برابر دیدگان مخاطب به اجرا بگذارد.صحنه‌هایی که قطعا در حافظه ذهنی و عاطفی مخاطب هم تاثیرگذار و مانا است. اما از نظرمن این مصادیق زیبا تضمین مانایی هنر تئاتر در ایران نیست.

چه راهکاری را برای حفظ هنر نمایش در ایران پیشنهاد می‌کنید؟

راهکاری وجود ندارد، چرا که تصمیم‌گیری درباره از بین رفتن تئاتر اخذ شده است و بیشتر نمایش‌ها به صورت سفارشی و شمایلی درحال فعالیت هستند. کما اینکه راه اندازی سالن‌های خصوصی در سطح شهر به این امید بود که تئاترمردمی و نه دولتی با حمایت خود مردم اداره شود که درحال حاضر همه آن سالن‌ها به جز شهرزاد بسته شده‌اند. درصورتی‌که تاثیر هنر در هر دوره برای فعالیت‌های آگاهی بخش غیرقابل انکار است. آسیب تئاترامروز هم آماده شدن نمایش‌های است که با چند چهره مطرح و بلیت‌های گران قیمت همان مخاطبان بورژوایی خود را دارند.

از عناصر معنا بخشی که بازی در نمایش عقاب برای‌تان داشته بگوئید؟

تئاتر عقاب داستان استادی است که با مرگ هنری خود در شرایط امروزی مواجه است. او ابتدا تصمیم می‌گیرد که با ادامه دادن مسیر خود هرچند کلاغ وار، در ارتفاع کم و طولانی مدت کارش را ادامه دهد. اما در ادامه با جنگ درونی با خودش، رویه خود را کمافی‌السابق حفظ می‌کند، یعنی عقابی که در مدت کوتاه زندگی‌اش در اوج پرواز می‌کند. این نمایش تلنگری است برای همه ما که در انتخاب مسیرهای پیش رو، با تعمق بیشتری گام برداریم. این نمایش دو داستان موازی را هم‌زمان پیش می‌برد در روایت اول نقش کلاغ را دارم و در روایت بعدی  نقش شاگرد خامی را دارم که تمایل به زندگی کلاغ وار دارد.

فرهومند ناظریان