برخی کارشناسان معتقدند که تلویزیون برای بقا در عصر جدید نیاز به طراحی و برگزاری مسابقات رقابتی و پرهیجان دارد. در ضرورت وجود این نوع برنامه‌ها در تلویزیون هیچ شکی نیست، چراکه این‌ برنامه‌ها باعث فعال شدن ذهن افراد و ایجاد نشاط در فضای جمعی می‌شود. اما در کنار جذابیت همیشگی مسابقات تلویزیونی استفاده از فناوری‌های نوین به تنوع و جذابیت این مسابقات افزوده‌است. در سال‌های اخیر با رشد و گسترش فناوری واقعیت افزوده (AR)و واقعیت مجازی (VR) تولیدات تلویزیون نیز به استفاده از این فناوری رفته است . یک نمونه بارز و موفقی که این روزها می‌شود به آن استناد کرد مسابقه تلویزیونی «کهکشان» است که به کمک این فناوری بینندگان و شرکت کنندگان به صورت همزمان با چالش‌های تازه ای روبرومی شوند. این مسابقه که با اجرای سپند امیر‌سلیمانی در فصل دوم، روی آنتن رفته است تلاش کرده در این فصل به جای مجری محوری در طول بازی از بازیگرانی در هر بخش مسابقه استفاده کند که به روایتگری پرداخته و به شرکت‌کنندگان برای پیدا کردن گویی طلایی کمک می‌کنند. در این فصل از مسابقه‌ «کهکشان» شاهد استفاده‌ درست از بازیگران هستیم. علاوه بر سپند امیرسلیمانی که مجری این مسابقه است، بازیگران دیگری هم در مسابقه‌ «کهکشان» حضور دارند اما حضورشان در این مسابقه که از روایتی داستانی بهره می‌برد از جنس همان شغل خودشان یعنی بازیگری است.

طراحی اولین مسابقه تعاملی تلویزیونی

کمیل سوهانی، تهیه‌کننده مسابقه «کهکشان» با اشاره به ایده اصلی این مسابقه می‌گوید: سرگروه طراحی این مسابقه محمدصادق باطنی است. هدف‌مان این بود مسابقه‌ای بسازیم که با قالب مسابقه‌های تلویزیونی این روزها فرق داشته باشد. مخاطب تلویزیون سال‌ها قالب اصلی مسابقات تلویزیونی را با یک استیج و یک سلبریتی تخته‌شاسی در دست روی آن استیج شناخته است که در فضایی به ظاهر رقابتی سوالاتی را از تعدادی شرکت‌کننده می‌پرسد. البته این سک نوع از ده‌ها نوع مسابقات تلویزیونی است که در یک قالب خاص محدود شده‌است.

وی درباره فصل دوم این مسابقه توضیح می‌دهد: در فصل دوم مجری مسابقه در یک اتاق فرمان حضور دارد و از این اتاق بین شرکت‌کنندگان و بازیگران هر بخش ارتباط برقرار می‌کند، البته بر روی موضوع زمان و همچنین خطاهای شرکت‌کنندگان نظارت هم دارد و سعی می‌کند فضای هیجانی و رقابتی‌ای را در طول مسابقه ایجاد کند.

سوهانی می‌افزاید: در هر قسمت این مسابقه یک گروه پنج نفره خانوادگی به همراه مجری وارد فضای مسابقه می‌شوند. شرکت کنندگان در این مسابقه سفری را در دل تاریخ آغاز کرده و دوره‌های مختلف تاریخ ارتباطات از گذشته تا آینده را پشت سر می‌گذارند. برای هر دوره تاریخی، اتاق‌هایی در نظر گرفته شده که یکی از شرکت کنندگان با ورود به آن با چالش‌هایی دست و پنجه نرم خواهد کرد. برای غلبه بر این چالش‌ها، شرکت کنندگان نیازمند توانمندی‌هایی در زمینه همکاری گروهی، تمرکز، قدرت فیزیکی، خلاقیت، حافظه و همچنین مهارت استفاده از تکنولوژی‌های نوین ارتباطی هستند.

تهیه‌کننده مسابقه «کهکشان» با اشاره به پخش این مسابقه در نوروز و ماه مبارک رمضان تاکید می‌کند: برای فصل دوم روی اشکالات و ضعف‌های فصل اول این برنامه کار کردیم و حتی با افراد زیادی هم مشورت شد تا فصل دوم متفاوت باشد و مخاطب خود را جذب کند.

با این حال سوهانی فصل اول را شروع یک تجربه متفاوت دانسته می‌گوید: وقتی ژانر جدیدی تجربه می‌شود باید به آن زمان داد تا جای خود را باز کند و مخاطبش را جذب کند.

دکوری آمیخته به واقعیت مجازی

وی درباره جزئیات این دکور اضافه می‌کند: در هر اتاق یک دوربین مداربسته و یک اسپیکر داریم و سپند امیرسلیمانی که در اتاق فرمان حضور دارد از این طریق با همه شرکت‌کننده‌ها در ارتباط است و چنین اتفاقی هم تاکنون در تلویزیون رخ نداده است. ۱۳ اتاق داریم و از لحاظ ژانر رئالیتی، تمام تلاش‌ها صورت گرفته است که اتفاقات واقعی باشد.

سوهانی استفاده از فناوری واقعیت افزوده را مهمترین ویژگی این مسابقه دانسته ادامه می‌دهد: داد: واقعیت افزوده AR به معنای اضافه کردن چیزی است که در آن گرافیک، صدا و بازخورد لمسی به جهان طبیعی ما اضافه می‌شود. در این مورد بر خلاف واقعیت مجازی که شما در یک محیط کاملا مجازی VR هستید، واقعیت افزوده از محیط طبیعی شما استفاده کرده و به سادگی اطلاعات مجازی را در بالای آن قرار می‌دهد.

تهیه کننده مسابقه «کهکشان» اظهار امیدواری کرد که این مسابقه در ایام نوروزو ماه مبارک رمضان مورد استقبال قرار بگیرد چرا که با تکنولوژی‌ترین مسابقه تلویزیونی و ترکیب یک نمایش و مسابقه در کنار هم تولید شده است.

وی در پاسخ به این پرسش که چرا سپند امیرسلیمانی در این فصل جای نیما فلاح را گرفته است، توضیح می‌دهد: تصمیم ما براین بود که در هر فصل یک فرد جدید به عنوان مجری و کسی که از دل تاریخ رمزگشایی می‌کند حضور داشته باشد، به همین منظور تغییر در مجری را داشتیم، در این راستا نیز گزینه‌های مختلفی مورد مذاکره بود که نهایتا با سپند امیرسلیمانی به تو‌افق رسیدیم.

سوهانی با بیان اینکه در این ۲۶قسمت فصل دوم سعی کردیم از بازیگران و ورزشکاران به عنوان شرکت‌کنندگان استفاده کنیم، می‌افزاید: در این پروژه برنامه‌سازی گروه برای مدیریت بازی‌ها داشتیم که فضای بازی جذابیت لازم را داشته باشد و در مجموع ۲۵۰نفر برای ضبط این برنامه درگیر بودند.

سفر به چهار کهکشان تاریخ ارتباطات

تهیه کننده مسابقه «کهکشان» با اشاره به محتوای مسابقه متذکر می‌شود: ما می‌خواستیم در این مسابقه یک عقبه نظری هم داشته‌باشیم. بنابراین برای فصل اول تصمیم‌مان این بود که فضا را به سمتی ببریم که مخاطب و شرکت‌کننده‌ها در این مسابقه با تاریخ ارتباطات آشنا شوند. ما چهار کهکشان داریم که هر کدام یکی از اعصار تاریخ ارتباطات است. کهکشان اول زمانی است که ارتباطات بشر بر اساس گوش و چشم بوده. کهکشان دوم زمانی بود که ارتباطات بشر بیشتر سمت کتابت رفته و در کهکشان سوم ارتباطات بشر به سمت دیجیتال یعنی تلفن و تلویزیون و بازی‌های کامپیوتری رفته و در کهکشان آخر که اکنون و آینده را در بر می‌گیرد، ارتباطات بشر بیشتر بر مبنای فضای مجازی است.

وی می‌افزاید: داستانی که ما طراحی کردیم بر مبنای یک ماشین زمان است. ماشینی که در خانواده مجری آن را اختراع کردند که این ماشین زمان وسیله‌ای است که شرکت‌کننده‌های ما را به سفر در زمان می‌برد. سفر به زمان‌ها و مکان‌های مختلفی که در هرکدام چالش‌های متفاوتی وجود دارد.

سوهانی سخت بودن مراحل مسابقه در عین ساده به‌نظر رسیدن آنها را از ویژگی‌های آن دانسته می‌گوید: شاید بینندگان مسابقه در ابتدا تصور کنند که آیتم‌های این مسابقه با توجه به دکور و ظاهری که دارند بسیار آسان و پیش‌پا افتاده در‌نظر گرفته شده‌اند اما وقتی که مسابقه شروع می‌شود تازه متوجه می‌شوند که هر مرحله تا چه میزان می‌تواند سخت و نفسگیر باشد وهمین موضوع توانسته هیجان مسابقه را افزایش دهد.

سرگرمی در کنار آگاهی‌بخشی

این تهیه کننده هدف عمده مسابقات تلویزیونی را علاوه بر ایجاد سرگرمی، آگاهی‌بخشی عنوان کرده می‌افزاید: در مسابقه کهکشان تلاش کردیم تا این موارد رعایت شود. هدف ما این بود که مسابقه «کهکشان» علاوه بر سویه سرگرم‌کنندگی‌اش هدف آگاهی‌بخشی را نیز محقق کند. اگر از حیث مخاطب‌شناسی هم به این مسابقه نگاه کنیم رده‌های مختلف سنی با جنسیت‌های متفاوت و اقشار گوناگون اجتماعی فرصت حضور در این مسابقه را دارند تا شانس خود را امتحان کنند.

وی می‌افزاید: تلاش کردیم علاوه بر نکته‌ پایانی که شرکت‌کنندگان بعد از حل معمای برنامه به آن نایل می‌آیند، هر آیتم خودش نکته‌ای آموزنده دارد. از طرف دیگر در مسایقاتی از جنس کهکشان که مخاطب با آن ارتباط برقرار می‌کند، می‌توان اقشار مختلف به‌ویژه نوجوان‌ها را به‌سادگی و هزینه کم با تلویزیون آشتی داد.

سوهانی درباره نحوه حضور شرکت‌کنندگان می‌گوید: ما پیش از مسابقه یک فراخوان عمومی دادیم که در آن به این موضوع اشاره کردیم گروه‌ها در قالب پنج نفره و ترجیحا یک خانواده باشند و هم چند طیف سنی در این گروه‌ها وجود داشته‌باشد و هم طیف جنسی. یعنی گروه‌ها هم شامل خانم‌ها و آقایان باشد و هم سنین مختلف. ما حتی در برخی قسمت‌ها، هم شرکت‌کننده نوجوان و هم میانسال داریم.

به گفته این تهیه کننده در مرحله انتخاب پس از این‌که گروه‌ها داوطلب مسابقه شدند، با آنها مصاحبه می‌شود و پرسشنامه‌ای را در اختیارشان قرار می‌گیرد و کارشناسان مسابقه از این طریق میزان هوش هیجانی‌شان را می‌سنجند و اگر نمره قبولی آوردند برای مصاحبه حضوری دعوت می‌شوند تا براساس قابلیت‌هایشان نقش‌شان در گروه مشخص شود.

وی با اشاره به دکور این مسابقه می‌گوید: حدود ۲۰۰۰ متر زیربنای دکور مسابقه «کهکشان» است. برای چنین دکوری با سقف بلند، پیدا کردن لوکیشن کار راحتی نبود. یکی از ویژگی‌های این دکور گنجاندن دوره‌های مختلف در این فضا بود. ما از دوره ساسانیان تا زمان آینده را در این فضا دکور زدیم و همین تنوع برای کسانی که در این فضا قرار می‌گیرند، لذت‌بخش است.

سوهانی درباره هزینه برگزاری این مسابقه یادآور می‌شود: دکور ما در مسابقه «کهکشان» نسبت به سایر دکورها قیمتش کمتر است اما باید در نظر بگیرید که به لحاظ کارگردانی و پشتیبانی فنی، این مسابقه از مجموعه برنامه‌های سرگرمی دیگر در صدا و سیما خیلی دشوارتر بوده است.

فناورانه‌ترین مسابقه تلویزیونی

فاطمه دلاوری، سردبیر این مسابقه است. وی درباره طراحی چالش‌های این مسابقه و وظیفه‌ای که در این برنامه دارد، می‌گوید: وظیفه سردبیر در هر برنامه‌ به طور کلی توجه به محتواست و تلاش می‌کند محتوایی را که مدنظر گروه است، به خوبی در همه قسمت‌ها مراعات شود.

وی می‌افزاید: در این مسابقه ما یک ایده اولیه پژوهشی داشتیم. و یعد از آن ایده‌های محتوایی که باید در همه بخش‌ها از جمله دکور، موسیقی، بازی‌ها، متن‌ها و…رعایت می‌شد.

وی درباره تحقیق و پژوهشی که برای این برنامه انجام شده هم ادامه می‌دهد: ایده اصلی برنامه بر اساس چهار کهکشان ارتباطی مک لوهان است. در نتیجه ما ابتدا یک پژوهش خیلی گسترده درباره این کهکشان‌های ارتباطی انجام دادیم که در هر دوره‌ای چه ابزارهای ارتباطی وجود داشته که هر کدام قصه‌های جذاب بسیاری هم دارد که پژوهش این کار با گروه ما بوده. قدم بعدی این بود که این اتفاقات را بومی‌سازی و منطبق با فضای فرهنگی خودمان کنیم. مثلا معادل چه دوره‌ای از تاریخ ایران است و ما در ایران چه چیزهایی برای ارتباط داشتیم.

دلاوری با اشاره به دشواری‌های تهیه و ضبط این برنامه اذعان می‌کند: در این مسابقه برای اولین بار مخاطبان تلویزیون می‌توانند چالش‌های درون مسابقه را از طریق تکنولوژی‌های واقعیت افزوده AR و واقعیت مجازی VR همزمان با پخش مسابقه از تلویزیون در منازل خود تجربه کنند. این مسابقه تلویزیونی، تجربه‌ای نو برای تعامل مخاطبان با تلویزیون را رقم می‌زند که تا کنون در هیچ مسابقه‌ای تجربه نشده است.

به گفته سردبیر مسابقه کهکشان این مسابقه فناورانه‌ترین مسابقه تلویزیونی در سیماست و در کنار این ویژگی به روز و منحصر به فردش ترکیب یک نمایش و مسابقه در کنار هم نیز است.

وی انتخاب دکور میزبان را متناسب با آ‌ن فضا دانسنه و می‌گوید: برای نمونه در بخش «ادبستان» که روایتی از دوره قاجار است به شخصیت «مریم امین» که یک روزنامه‌نگار در آن دوره تاریخی است که از قضا خیلی به این فرد تا به حال پرداخته نشده است رجوع کرده‌ایم و اتفاقات تاریخی آن زمان را از زبان وی بیان می‌کنیم.

پیچیدگی و دشواری در برنامه‌های مسابقه محور

مجید رستگار کارگردان مسابقه «کهکشان» با بیان اینکه کارگردانی برنامه‌های مسابقه‌ای چندان آسان نیست اظهار می‌کند: کارگردانی و اجرای کار مسابقه «کهکشان» کار خیلی سخت است زیرا باید در یک زمان اطاق فرمان، محل مسابقه و همچنین بازیگردانی بازیگران را مدیریت کنیم و این هماهنگی خیلی موجب پیچیدگی در ضبط و اجرا می‌شود.

وی درباره سختی کار ضبط برنامه‌های مسابقه محور آن هم با چندین مکان متفاوت می‌گوید: کارگردانی در برنامه‌های مسابقه‌محور متفاوت بوده و واقعا یک ساعت ضبط چنین برنامه‌هایی بسیار سخت است. ضمن اینکه جدای از مسابقه ما بخش نمایشی را هم داریم که در بخش نمایشی ما بداهه‌گویی و هم فیلم‌نامه قبلی وجود دارد که این دو در جریان مسابقه باید کنترل شود و جایی کار سخت‌تر می‌شود که کارگردانی و تمام پشتیبانی‌ها باید همزمان انجام شود تا برنامه از فرم رئالیتی خارج نشود.

سفر به دوران قاجار

کیمیا گیلانی بازیگر نقش نگین در بخش ادبستان می‌گوید: نگین برداشت فانتزی از شخصیت مریم امین روزنامه‌نگاری در زمان قاجار است که سعی دارد مسائل اجتماع را نشان دهد. این شخصیت یک کلیدواژه دارد که «مردم چشم شون به دست ما و ما نگاه‌مون به آگاهی مردم است» که البته در این بخش ادبستان مسائل طنز را هم در اجرا داریم که باعث عمق‌دهی مخاطب به برخی مسائل تاریخ در دوره قاجار می‌شود.

گیلانی می‌افزاید: البته این شخصیت یک رابطه عاشقانه با مجری(سپند امیرسلیمانی) برقرار می‌کند که به‌واسطه فاصله تاریخی بین دو نسل جذاب است اما در کل نقش این شخصیت در آگاهی‌رسانی بیشتر از دوره تاریخی قاجار پررنگ است. درواقع این شخصیت یک نقش زن فعال ایرانی را در دوره تاریخی قاجار نشان می‌دهد.

نیره رضایی مطلق