این روزها هر کجا که از رسانه ملی و عملکرد آن سخنی به میان می‌آید، رشته کلام بی‌اختیار به این مسیر کشیده می‌شود که آیا احترام صدا و سیما به مخاطبانش فراموش شده یا همچنان محفوظ مانده است؟ و این مبحث بی‌شباهت به یک چالش رسانه‌ای نیست. چالش این هفته خود را به این موضوع اختصاص داده‌ایم و خبرنگار صبا در این باره با برخی از برنامه‌سازان و تهیه‌کنندگان تلویزیون به گفتگو نشسته است که در ادامه می‌خوانید. اما در این راستا مخاطبان فهیم، هوشیار و فرهیخته می‌توانند در فضای مجازی رسانه صبا  در این چالش شرکت کنند و همانگونه که انتظار می‌رود رسانه ملی با تولید برنامه‌های مناسب به مخاطب خود احترام بگذارد، این انتظار وجود دارد که مخاطبان نیز نظرات خود را با منطق و استدلال و در کمال احترام بیان نمایند.

حسن نجاریان: از دست دادن مخاطب، همیشگی نیست

حسن نجاریان بازیگر، نویسنده و تهیه‌کننده سینما و تلویزیون در این خصوص گفت: در طول سال‌ها همیشه شاهد این بوده‌ایم که رسانه ملی به عنوان رسانه فراگیر، ارزش و جایگاه خیلی بالایی برای مخاطبان قائل بوده‌است. در حقیقت رسانه ملی، مخاطبین بسیار زیادی را تحت پوشش قرار می‌دهد. هر چند متاسفانه در ایامی به دلایل مختلف این جایگاه بالا و پایین شده و با اتفاقات و حاشیه‌هایی که بوجود آمده، با تصمیمات غلط و عدم برنامه‌ریزی دقیق و در با نظر نگرفتن خواست مخاطب،  این جایگاه بالا پایین داشته است. اما بالاخره وقتی یک کار خوب ارائه می‌دهد جایگاه خودش را پیدا می‌کند.

تهیه‌کننده «جشن سربرون» در ادامه گفت: ما چون در بخش سریال‌سازی فعالیت می‌کنیم، بیشتر با مردم روبرو می‌شویم و پیش می‌آید که آن‌ها وقتی کارهای خوبی از تلویزیون نمی‌بینند و با برنامه‌های ضعیف مواجه می‌شوند، این گِله و انتقاد را دارند که متاسفانه سازمان انگار جایگاه خودش را فراموش می‌کند. به همین دلیل مخاطبانش را از دست می‌دهد. ولی این از دست دادن، همیشگی نیست و ما همیشه شاهد این هستیم که با ساخت و پخش یک سریال یا یک مجموعه خوب در تلویزیون، مخاطبان کم‌کم به سمت تلویزیون برمی‌گردند و در حقیقت دوباره با رسانه آشتی می‌کنند و از آن استفاده می‌کنند. به نظرم می‌آید این‌که بتوانند این مخاطبان ارزشمند را همیشه برای خودشان حفظ کنند، خیلی خیلی به مدیریت و برنامه‌ریزی خود مدیران و مسئولین سازمان بستگی دارد.

محمدهادی نعمت‌اللهی: رسانه ملی مخاطب را نمی‌شناسد

محمدهادی نعمت‌اللهی مستندساز، کارگردان و تهیه‌کننده سینما و تلویزیون در این زمینه گفت: واقعیت این است که رسانه ملی بیشتر از این‌که برای مخاطب ارزش قائل نباشد،  اصلا مخاطب را نمی‌شناسد. یعنی مسئله ارزش قائل بودن یا قائل نبودن نیست. به نظرم ما در تلویزیون یک فقدان شناخت درست از مخاطب داریم. به همین دلیل برآیند و نتیجه آن برای مخاطب شاید اینگونه جلوه کند که تلویزیون برای مخاطب خودش ارزش قائل نیست. درصورتی‌که تصور من این است مشکل جدی مدیران ما در تلویزیون، عدم شناخت از مخاطبانی است که دارند یا ندارند و نتیجه تصمیم‌گیری‌هایشان به دلیل این عدم شناخت، اتفاقاتی را رقم می‌زند که ممکن است گاهی این‌طور از آن تعبیر شود که احترام و ارزشی برای مخاطبان قائل نشده، در صورتی‌که من از آن برداشت بی‌احترامی نمی‌کنم.

سلیم ثنائی: رسانه ملی با حفظ قالب‌های سازمان، صددرصد برای مخاطبان ارزش و احترام قائل است

سلیم ثنائی تهیه‌کننده سینما و تلویزیون درباره این موضوع گفت: از نظر من رسانه ملی صددرصد برای مخاطبان ارزش و احترام قائل است. مدیران سازمان با حفظ ارزش‌هایی که مدنظر خود سازمان است و یک سری قالب‌ها و اشل‌هایی که باید رعایت شود؛ طیف گسترده‌ای از مخاطبین را مدنظر قرار می‌دهند. جامعه ما از چند نوع مخاطب تشکیل شده است، مخاطبانی که به صورت تخصصی فیلم‌بین هستند و مخاطبان عمومی‌تر و عادی‌تر. ما نسل‌های مختلفی داریم و با توجه به این طیف مخاطب گسترده‌ای که در سطح جامعه هست، معتقدم که مدیران سعی می‌کنند نظرات همه مخاطبان را در نظر بگیرند و بر اساس این نظرات و با قالب‌هایی که خود سازمان دارد و یک سری مباحثی که باید در زمینه‌های اجتماعی و دینی در نظر گرفته شود برنامه‌سازی کنند و در این امر حتما به سلایق بیننده احترام گذاشته می‌شود.

تهیه‌کننده «دوربرگردون» در پایان گفت: مدیران رسانه ملی قطعا به مخاطبان احترام گذاشته و آنها را مدنظر قرار می‌دهند. آنها فقط یک طیف خاص را در نظر نگرفته و فقط به جامعه سطح بالا توجه ندارند، بلکه کل جامعه را مدنظر قرار می‌دهند.

داریوش بابائیان: رسانه ملی اخیرا فقط در بخش ورزش و کودک موفق بوده است

داریوش بابائیان بازیگر، کارگردان و تهیه‌کننده سینما و تلویزیون در این خصوص بیان کرد: با توجه به این‌که ما خودمان هم فیلم‌ساز هستیم و برای رسانه ملی هم کار کرده‌ایم، فکر می‌کنم اخیرا رسانه ملی فقط در بخش ورزش و کودک موفق بوده است. در زمینه‌های دیگر مانند زمینه خانواده بسیار بسیار کم کار کرده است.

کارگردان «چپ‌دست» در پایان گفت: حتی در زمینه تبلیغات هم، تبلیغاتی که بشود مخاطب اثر آن را ببیند، نداشته است و فقط تبدیل به یک بنگاه تجاری شده است.

محمدصادق آذین: تبلیغات فیلم‌های‌مان را هم به شبکه «جم» می‌دهیم…

محمدصادق آذین مدیرتولید و تهیه‌کننده سینما و تلویزیون در این مورد گفت: رسانه ملی یعنی رسانه‌ای که به همه عموم جامعه تعلق دارد و جلب نظر همه این عموم بسیار مهم است. همه مردم با هر طرز فکر، اندیشه و با هر نوع نگاه. اما رسانه ملی خیلی توجه به نظرات مردم نمی‌کند و دنبال نظر مخاطبان خاص خودش است به همین دلیل متاسفانه تمام جوان‌ها به شبکه‌های ماهواره‌ای آلوده شده‌اند و شبکه‌های مزخرفی مانند «جم» را تماشا می‌کنند. چرا که سرگرمی و برنامه‌های متنوعی برای‌شان وجود ندارد. حتی تبلیغات فیلم‌های‌مان را هم به شبکه «جم» می‌دهیم، این یعنی مخاطبان آن شبکه بیشتر از شبکه‌های داخلی ماست. به نظر من متاسفانه رسانه ملی از عامه مردم خیلی فاصله گرفته و این فاصله خیلی عمیق است.

تهیه‌کننده «بهشت گمشده»  در پایان گفت: این همه هنرمند و افراد با استعداد و توانمند در این کشور وجود دارد. رسانه ملی به طور کلی می‌تواند با این همه نیروی متخصصی که در جامعه هست حداقل روزی ۱۵ تا ۲۰ ساعت برنامه با ابعاد مختلف داشته باشد

پویان هدایتی: باید به برنامه‌های پرمخاطب بها داده شود

پویان هدایتی برنامه‌ساز، مدیرتولید و تهیه‌کننده سینما و تلویزیون در این زمینه بیان کرد: من فقط درخصوص برنامه‌های خودم می‌توانم صحبت کنم و در تمام این سال‌هایی که برنامه‌سازی انجام داده‌ایم برای مخاطبان‌مان احترام قائل بوده‌ایم و این ادعا از بازخورد خود مخاطبان مشخص بوده است. برای مثال وقتی در روز اول یک برنامه محرمی بالای چهار هزار نفر در نظرسنجی شرکت می‌کنند و پیامک می‌زنند، مشخص است که مخاطب با آن برنامه ارتباط برقرار کرده‌ و این ارزش و احترام دو طرفه است. یا در بخش‌های مربوط به سال تحویل برنامه «عصر جدید» که من توانستم با ۳۸۶ نفر از مهمانانی که از تمام استان‌های ایران دعوت کرده بودم بزرگترین قاب تلویزیون را نشان دهم و این همکاری مخاطبان نشان‌دهنده ارزش و احترام دو طرفه بین ما بوده است.

تهیه‌کننده «نشان ارادت» در ادامه گفت: ما برنامه‎‌های خیلی خوبی در رسانه داشته‌ایم که متاسفانه ادامه پیدا نکردند مانند برنامه «ماه عسل» که بالای نود درصد مخاطب داشت، یا برنامه‌های دیگری چون «شوتبال»، «وقتشه» و … امیدوارم به برنامه‌های خوب و پرمخاطب بها داده شود.

هدایتی در پایان گفت: من معتقدم اگر مدیران رسانه ملی همکاری کنند، ما با طرح‌های خیلی خوب و با همین داشته‌های سرزمین‌مان، خیلی راحت می‌توانیم بهترین برنامه‌های تلویزیونی را تولید کنیم و کاری کنیم که مردم کلا ماهواره را حذف کنند.

علیرضا جلالی: مخاطب تلویزیون ما، هنوز هم بیش از همه جا است

علیرضا جلالی تهیه‌کننده سینما و تلویزیون در این خصوص گفت: قطعا رسانه ملی به مخاطبانش احترام می‌گذارد. یک جاهایی هم یک اشکالاتی وجود دارد، آن هم در صدد این هستند که آن ایرادها را رفع کنند. اساسا ساختار سازمان صدا و سیما، این است که به مخاطبانش احترام بگذارد. در خیلی جاها این اتفاق افتاده، در یک جاهایی هم از دستشان در رفته است، ولی اگر بخواهیم کفه ترازو را در نظر بگیریم می‌بینیم که کفه احترامش به مخاطب سنگین‌تر از کفه اشکالاتی که در واقع بعضی از دوستان مطرح می‌کنند، است. در واقع اگر بخواهیم درصد بگیریم، درصد احترام به گذاشتن آن به مخاطب مخصوصا اخیرا بیشتر است.

تهیه‌کننده «دولت مخفی» در ادامه گفت: در گذشته اخبار را دیر اعلام می‌کردند. بعضی از واقعیت‌ها را نمی‌گفتند، بعضا ما از رسانه‌های بیگانه می‌شنیدیم یا اگر اتفاقی در کشور می‌افتاد، از جاهای دیگر می‌شنیدیم. اما الآن اینطور نیست. الآن قبل از این‌که رسانه‌های بیگانه بخواهند حرف بزنند، خود رسانه ملی عنوان می‌کند. اخبار را براساس شرایط سیاسی کشور تحلیل می‌کنند و می‌گویند و این خیلی خوب است و باعث می‌شود که مخاطبان برای خبر دیگر به رسانه‌های بیگانه رو نیاورند.

جلالی در پایان گفت: رسانه هر چه با مردم صادق‌تر باشد هر چه بی‌سانسور با مردم حرف بزند مردم بیشتر آن را می‌پذیرند. خبررسانی و صداقت‌گویی در رسانه ملی نسبت به سال‌های قبل فرق کرده و بهتر شده است. یک جاهایی اشکالاتی وجود دارد که آن هم اگر دقت بیشتری داشته باشند، رفع خواهد شد. با این حال به نظر من مخاطب تلویزیون ما، هنوزم که هنوز است بیش از همه جا است.

سهیل سلیمانی: تمامی برنامه‌های تلویزیون و رسانه ملی برای مخاطب خودش ساخته می‌شود

سهیل سلیمانی تهیه‌کننده و برنامه‌ساز تلویزیون در این زمینه بیان کرد: برای برنامه‌ساز نظر مخاطب مهم است چرا که برای مخاطب برنامه می‌سازد. در رسانه ملی هم قطعا این گونه نیست که مخاطب مورد نظر نباشد. طی محورهایی برنامه‌ها رصد می‌شوند و بر اساس آن تهیه‌کننده‌ها رده‌بندی می‌شوند و در نهایت برنامه‌ها با توجه به این که چقدر توانسته‌اند مخاطب جذب کنند، در رده‌بندی‌های سازمان قرار می‌گیرند.

تهیه‌کننده «‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍کشیک سلامت» در ادامه گفت: یک زمانی هست که در رسانه، یک کار تبلیغاتی ساخته می‌شود، شاید مثلا ارگان، شرکت یا آن سفارش‌دهنده خیلی برایش مهم نباشد که مخاطب چقدر از این برنامه خوشش بیاید یا نه و آن کار را انجام می‌دهد و تبلیغ را پخش می‌کند، ولی در رسانه ملی تلویزیون شما باید مخاطب داشته باشید یعنی در حقیقت این تولیدات اگر مخاطب نداشته باشند اصلا چرا برای‌شان هزینه شود و روی آنتن بروند؟ در حقیقت مخاطب رکن اصلی و مهم و یکی از ستون‌های اصلی در برنامه‌سازی تلویزیون است و رسانه ملی به آن توجه می‌کند. ولی خب قطعا هر برنامه‌ای برای هر مخاطبی ساخته نمی‌شود. برای مثال شبکه چهار تلویزیون اغلب برای قشر نخبگان برنامه می‌سازد یا شبکه یک که در حقیقت مهم‌ترین شبکه تلویزیون هم هست، عمومی‌تر است و برای عموم مردم برنامه می‌سازد. وقتی در شبکه سلامت برنامه‌ای ساخته می‌شود، قطعا به این توجه می‌شود که طیف کسانی که این برنامه را برای تماشا انتخاب کرده‌اند، کسانی هستند که حوزه سلامت برایشان جذاب است، حالا اینجا هم باز دسته‌بندی وجود دارد، یک زمان مخاطبان برنامه متخصصین هستند، یک زمان عموم مردم و یک زمان مخاطب دانشجویان هستند.

وی در ادامه توضیحاتش گفت: اگر ما این موضوعات را خلط مبحث نکنیم آن ‌وقت می‌توانیم در مورد یک برنامه تلویزیونی، درست تصمیم‌گیری کنیم که آیا با مخاطب توانسته ارتباط برقرار کند یا نه؟ و علی‌الاصول آیا این برنامه برای مخاطب ساخته شده است یا نه؟ اگر به این شکل دسته‌بندی کنیم من می‌توانم بگویم تمامی برنامه‌های تلویزیون و رسانه ملی برای مخاطب خودش ساخته می‌شود ولی باید ببینیم آن برنامه از چه شبکه‌ای در چه ساعتی و برای چه موضوعی ساخته شده، آن‌وقت در موردش تصمیم‌گیری کنیم. شما هیچ وقت نمی‌توانید مخاطبی را که مثلا یک مسابقه فوتبال دارد را با مخاطب یک سریال تلویزیونی یا مخاطب یک برنامه گفت‌ وگو محور مقایسه کنید. این‌ها هر کدام مخاطب رده‌بندی محتوایی خودشان را دارند. قطعا ممکن است تعداد بیننده‌هایی که فوتبال دارد از تعداد بیننده‌های یک برنامه گفتگومحور بیشتر باشد، ولی این دلیلی نمی‌شود که آن برنامه گفت‌گو محور به مخاطبش اهمیت نداده یا مثلا برنامه ضعیف‌تری است. این به بحث جذابیت موضوعی و طیف وسیع مخاطب بستگی دارد.

سلیمانی در پایان گفت: اگر بخواهم در یک جمله بگویم؛ مخاطب رکن رکین و رکن اصلی برنامه‌سازی تلویزیونی است و رسانه ملی هم قطعا به آن توجه می‌کند.

ندا روزبه