نوزدهمین جشنواره بین المللی نمایش عروسکی تهران_مبارک از روز پنجشنبه ۸ تیر ماه با رویکردی متفاوت و جدید  آغاز به کار کرده است. در روز سوم جشنواره خبرنگار صبا با امیر موسی کاظمی مدیر ستاد خبری و روابط عمومی جشنواره و کارگردانانی که خود بخشی از هیئت داوران هستند گپ و گفتی داشته است که در ادامه می‌خوانید.

امیر موسی کاظمی:نمایش‌ها در جشنواره فرصت بروز پیدا می‌کنند

 مقدمات برگزاری این جشنواره از چه زمانی آغاز شد و چقدر زمان برده است ؟

جشنواره نمایش عروسکی_تهران مبارک  جزو جشنواره هایی است که توسط اداره کل هنرهای نمایشی برگزار می‌شود. این جشنواره به شکل دو سالانه برگزار می‌شود که سال گذشته بخاطر شرایط اجتماعی کشور و همچنین برای جلوگیری از آسیب احتمالی که ممکن بود گروه‌های نمایشی از اوضاع بوجود آمده ببینند تصمیم بر این شد تا در اوضاع آرامتری جشنواره برگزار شود و در نهایت به تیر ماه امسال موکول شد. به صورت معمول برنامه‌ریزی جشنواره ها از یکسال قبل باید انجام شود اما در این جشنواره به دلیل اینکه اردیبهشت ماه سال گذشته دبیر جشنواره تعیین و زمان برگزاری جشنواره هم آبان ماه اعلام شده بود، بازه زمانی کوتاهی داشتیم، ما درهمین فرصت فراخوان را منتشر کردیم و گروه‌های مختلف از سراسر کشور اعلام آمادگی کردند و بعد از آنکه جشنواره به تعویق افتاد این امکان برای گروه‌های نمایشی متقاضی شرکت در جشنواره عروسکی بوجود آمد تا بتوانند در فرصت بوجود آمده تمرین بیشتری داشته باشند و به همین علت ما شاهد آثار پخته‌تری در جشنواره هستیم و در مقایسه با زمان بازبینی آثار به شدت رشد داشته‌اند که باعث خرسندی است.

 در مورد داوران جشنواره و روند انتخاب‌ها در این دوره بفرمایید

هیئت انتخاب ما در سه بخش بزرگسال، کودک و نوجوان و فضای باز(خیابانی) سال گذشته کار انتخاب آثار را انجام دادند.دراین  جشنواره برای اولین بار در تاریخ جشنواره‌های تئاتر، داوری آثار با کارگردانان شرکت‌کننده در جشنواره است به این شکل که هر کارگردان اثر همکاران خود را در بخش‌های مختلف می‌بیند و به آن رای می‌دهد. این اتفاق در داوری هر سه بخش افتاده است و کارگردانان شرکت‌کننده هم از این رویکرد نو استقبال خوبی کرده‌اند و این استراتژی این حسن را دارد که کارگردانان را موظف به دیدن همه آثار می‌کند. در جشنواره‌های گذشته به دلیل مشغله‌ها و تمرین‌ها شاید خیلی کم اتفاق می‌افتاد که کارگردانان آثار یکدیگر را ببینند اما در این رویکرد موظف به دیدن همه آثار شده‌اند و رای هم می‌دهند. این اتفاق به نوعی یک کارگاه آموزشی برای همه شرکت‌کنندگان محسوب می‌شود که تجربیات یکدیگر را به تماشا بنشینند البته در کنار این کارگردانان هیئت‌های فنی نیز در هر بخش هستند که آثار را می‌بینند و رای و نظرشان نسبت به آثار با در صد مشخصی  تعیین کننده است. تلفیق این دو امر یعنی آرای کارگردانان و آرای هیئت فنی خروجی جشنواره خواهد شد و بسیار امیدواریم که با این نوآوری در اختتامیه شاهد بهترین انتخاب‌ها باشیم.

دلایلی که مدیریت جشنواره را به سمت چنین تصمیمی سوق داد چه بود؟

تئاتر عروسکی در طول سال فضای چندانی برای اجرا ندارد و نمایش‌ها جشنواره به جشنواره فرصت بروز و ظهور پیدا می‌کنند. از طرفی به خاطر کرونا جشنواره قبلی به صورت مجازی برگزار شد و علنا ما به مدت چهار سال هیج اجرای عروسکی روی صحنه‌های تئاتر نداشتیم. این مسئله باعث شد تا ما سعی کنیم که این خلا چهارساله را پوشش دهیم. برای این کار هم نیاز به ایجاد شرایطی بود که کارگردانان بتوانند و موظف باشند آثار یکدیگر را ببینند. بدین ترتیب هر کارگردان در طول جشنواره حداقل چهارده اثر را می‌بیند و امیدواریم که نتیجه رضایت بخشی از انجام این تحول شاهد باشیم.

با توجه به اینکه در روز سوم جشنواره هستیم استقبال مخاطب عام را تا این لحظه چگونه ارزیابی می‌کنید؟

استقبال بی نظیری داشتیم هم از طرف دانشجویان، هم دوستداران نمایش عروسکی و هم خانواده‌های تهرانی که در اجراهای فضای باز حضور گسترده‌ای داشتند. به طوری که از ابتدای جشنواره سالن‌هایی .جشنواره همگی پر بودند و این اتفاق بسیار خوبی است. ما هم در سایت تیوال و هم در سایت گیشه تئاتر برای اولین بار فروش اینترنتی داریم و همچنان تقاضا برای بلیط تئاترهای جشنواره وجود دارد تا جایی که ما شرمنده تعدادی از مخاطبان می‌شویم چرا که ظرفیت سالن‌های نمایش ما محدود است.

در مورد نمایش‌های خارجی که در جشنواره شرکت کرده‌اند، بگویید.

ما از شش کشور خارجی نمایش در جشنواره داریم. ازکشورهای مکزیک، پرو، ارمنستان،ترکیه، برزیل و دو نمایش هم از کشور گرجستان داریم. حدود ۱۳۰ اثر با توجه به فراخوانی که در سایت‌های بین‌المللی برای شرکت در این جشنواره داده بودیم متقاضی و علاقه‌مند به حضور در جشنواره بودند که با توجه به تغییراتی که در زمان اجرای جشنواره ایجاد شد یکسری از کارها نتوانستد در زمان بندی جدید حضور داشته باشند در نتیجه دوباره آثار بررسی  و تعدادی دیگر دعوت شدند. دو اثر بسیار قدرتمند از روسیه و اسپانیا داشتیم که متاسفانه به علت فراهم نشدن شرایط نتوانستیم آنها را در جدول جشنواره داشته باشیم و در نهایت از ۱۰ اثری که در بخش بین‌الملل مدنظر داشتیم به هفت اثر ارزنده اکتفا کردیم.

 قیس یساقی کارگردان نمایش مَثلِث از مشهد:با شکسپیر شوخی کردم

لطفا در مورد تجربه و سابقه ای که در نمایش عروسکی دارید برایمان بگویید؟

من از سال ۸۸ فعالیت در نمایش عروسکی را در شهر مشهد آغاز کردم و سپس به واسطه آشنا شدن با فضای تئاتر وارد نمایش صحنه‌ای شدم و چند نمایش با نام های«نیمه پر لیوان» و «رومولوس» در مشهد به روی صحنه بردم و در پوزیشن‌های دیگری مثل دستیاری، طراحی صحنه و بازیگری فعالیت داشتم تا دوباره در ۵ سال اخیر نمایش عروسکی را به عنوان عروسک گردان دنبال کردم و در دو دوره اخیر جشنواره مبارک با همین عنوان حضور داشتم تا اینکه «مَثلِث» را به طور مستقل تولید کردیم و به جشنواره آوردیم.

در مورد موضوع نمایش و تکنیکی که برای ساخت این نمایش عروسکی بکار برده‌اید بگویید.

ما در واقع  سه اثر مهم شکسپیر اتللو ، هملت  و مکبث را پارودی (فکاهی کردن یاشوخی کردن با آثار مهم) کرده‌ایم و سعی داشته‌ایم که اثر را به صورت خیلی فانتزی و در یک جهان دوست داشتنی و شیرین به نمایش بگذاریم، در سبک اجرایی از تکنیک تاپ تیبل استفاده کردیم و عروسک‌های میله‌ای بکار بردیم.

با توجه به اینکه اولین بار است که کارگردانان در هیئت داوری هستند این مسئله را چگونه ارزیابی می‌کنید و چه پارامتری برای داوری آثار دارید؟ و اینکه آیا کارگردانان با هیئت فنی که بخشی از داوری آثار را بر عهده دارند تعامل دارند؟

خوشبختانه این‌طور که در این چند روز  مشاهده کردیم و از قبل نیز با دبیر جشنواره جناب آقای حجازی‌فر در ارتباط بودیم به نظر می‌آید که به همه نکات ریز و درشت توجه و در نهایت تدبیری اندیشیده شده است، این رویکرد حضور کارگردانان در هیئت داوری برای رفع یکسری از مشکلات بوده که در جشنواره‌های گذشته پیش می‌آمده و این بسیار خوشحال کننده است که تیم اجرایی در بحث داوری، اسکان و همه وجوه دیگر مانند اجرای آثار بسیار دقیق و موشکافانه عمل کرده‌اند. در مورد پارامترهای داوری آثار، خود جشنواره فرم‌هایی را تدارک دیده است که بر اساس آنها نظر دهی و رای دهی انجام دهیم ولی بطور کلی یکسری مؤلفه‌های مشخصی مانند عروسک گردانی، صداپیشگی و کارگردانی و….وجود دارد که نمی‌توان با مرزبندی های مشخص آنها را تعیین کرد، بهرحال داوری کار سختی است و برای جشنواره  ناچاریم که یکسری خط‌کشی‌هایی داشته باشیم تا امکان داوری فراهم شود. در مورد سوال دوم هم باید بگویم خیر ما تا پایان جشنواره با اعضای هیئت فنی داوران آشنا نمی‌شویم

زهرا قربانی کارگردان نمایش آن شب مهتاب:از حکایت واقعی مینا و پلنگ الهام گرفتم

کارگردانی این نمایش را من و همکارم ملیحه زحمتکش بر عهده داشتیم. هر دوی ما فارغ التحصیل کارشناسی کارگردانی هستیم. از سال ۷۸ در زمینه  نمایش عروسکی فعالیت می‌کنیم . عروسک ساز، عروسک‌گردان و همچنین کارگردان نمایش‌های عروسکی هستیم. در این زمینه‌ها با سینما، تلویزیون و تئاتر همکاری داریم و امسال در بخش بزرگسالان به عنوان عروسک‌ساز و عروسک‌گردان و کارگردان و در بخش کودکان نیز به عنوان عروسک‌گردان با نمایش چهچه چلچله چهل گیس شرکت کرده و در جشنواره حضور داریم.

در مورد رویکرد جشنواره در این دوره چه نظری دارید؟

رویکرد اجرایی و شکل‌گیری این دوره جشنواره اتفاق بسیار خوشایند و امید بخشی بود. مشتاق بودیم تا بتوانیم آثار خارجی و بین‌المللی بیشتری را شاهد باشیم که متاسفانه بخاطر محدودیت‌های موجود این مهم میسر نشد. مورد دیگر اینکه در سال‌های گذشته شاهد این بودیم که در گوشه گوشه محوطه تئاتر شهر به جای این حجم از دستفروش، ورک‌شاپ‌هایی در حال برگزاری بود  طبیعتا کمبود این بخش کاملا حس می‌شود. اما بطور کل رویکرد جشنواره بسیار مثبت است همین‌که تدابیری اتخاذ شد تا بتوانیم در این دوره همه آثار همکاران ایرانی و خارجی را ببینیم نکته مثبتی بود و امیدوارم که ادامه داشته باشد.

از چه تکینیک‌هایی در اجرای نمایش آن شب مهتاب  بهره گرفته‌اید؟

از ترکیب چند تکنیک مختلف استفاده کردیم، به طور کلی شیوه قالب اثر ما تاپ تیبل بود و عروسک‌های نخی و میله‌ای و عروسک‌های سایه را در نمایش بکار بردیم، در واقع یکی تکنیک تلفیقی بوجود آوردیم.

موضوع نمایش آن شب مهتاب چیست؟

نمایش ما برگرفته از حکایت واقعی مینا و پلنگ در روستای کندلوس مازندران است . با توجه به اینکه ما از شیراز در جشنواره شرکت می‌کنیم این حکایت را بومی سازی کرده و بر اساس زندگی یک دختر لر تغییر دادیم. پیام این نمایش عشق، محبت و دوستی و حفظ حقوق حیوانات است.

با توجه به رویکرد جدید جشنواره در مورد حضور کارگردانان شرکت کننده در هیئت داوران نظرتان را در این مورد بگویید و اینکه از نظر شما یک نمایش عروسکی موفق چه مؤلفه‌های باید داشته باشد؟

این رویکرد جدید مسلما نقاط قوت و ضعفی دارد اما دیدگاه دبیر جشنواره  و اعضای آن دیدگاه مثبتی است که بر اساس تعامل حداکثری کارگردانان و بیشترین میزان استفاده آنها و گروه‌شان از نمایش‌های در حال اجرای  جشنواره شکل گرفته است. از طرفی وقتی اثری برگزیده می‌شود درست به همین دلیل که من آن اثر را دیده‌ام و حتی مورد داوری قرار داده‌ام دیگر شک و شبهه یا علامت سوالی در ذهنم باقی نخواهد ماند. متاسفانه در طول سال ما شاهد نمایش‌های عروسکی بزرگسال نیستیم و جشنواره‌ها تنها فرصت ما هستند، حال آنکه در دوره‌های قبل با مشکل تداخل برنامه‌ها برای گروه‌های اجرایی مواجه بودیم که اجازه نمی‌داد براحتی همه آثار موجود در جشنواره را ببینیم با رویکرد جدید در این دوره کاملا این موضوع برطرف شده و بدون هیچ استرسی گروه‌ها می‌توانند از تجربه تماشای نمایش‌های دیگر بهره‌مند شوند. در مورد سوال دوم از نظر من پارامترهای فراوانی برای یک اثر وجود دارد، اینکه شاکله اصلی کار درست شکل گرفته باشد در کنار آن عروسک ها و عروسک گردانی، همینطور متن و موسیقی و همه اینها به شکلی باشد که در خدمت نمایش باشد، مهم است.

طیبه آنجدانی کارگردان نمایش دختر کوچولو از تهران:دسته گلی که خستگی‌مان را در آورد

ابتدا از سابقه و حضور خود در عرصه تئاتر بگویید؟

من کارمند کانون پرورش فکری کودک و نوجوان هستم  و از سال ۸۰ به صورت اختصاصی در حوزه نمایش عروسکی و در زمینه ساخت عروسک و طراحی آن فعالیت دارم. در طول این سالها بواسطه کار با کودکان در زمینه نویسندگی و کارگردانی هم فعالیت کرده‌ام . نمایش‌هایی مثل لولوی آوازه خوان، کوچی کوچی، آوازی برای وطن و نمایش‌های متعدد دیگری در کارنامه هنری‌ام دارم. نمایش «دختر کوچولو »در جشنواره عروسک خانه هم شرکت کرده و عنوان دومین اثر برتر از نگاه بینندگان را دریافت کرده است. این اثر از لحاظ تایم، ریتم و موضوع کاملا کارشناسی شده و اقتباسی از دو کتاب خشم قلنبه و آدم کوچولوی گرسنه می‌باشد. رویکرد و جنبه آموزشی این نمایش در مورد مهارت‌های زندگیست که کودکان نیاز دارند، همینطور پشتکار و تلاش و بخشش و ایثار از مفاهیم پر رنگ این نمایش می‌باشند. تکنیک‌های عروسکی که برای نمایش از آن بهره بردیم تکنیک‌های تاپ تیبل، بونراکو و سایه بوده است.

در این دوره از جشنواره کارگردانان با چالش جدیدی روبرو هستند و باید آثار همکاران هنرمند خود را مورد داوری قرار دهند، در این مورد چه نظری دارید؟

نوآوری جشنواره از این بعد که باعث می‌شود تا کارگردانان و گروه‌های اجرایی تمام آثار حاضر در جشنواره ببینند بسیار هوشمندانه است و ما امیدواریم که این سبک نوآوری‌ها در جشنواره‌ها ادامه پیدا کند. یک نوآوری دیگر در این جشنواره دسته گلی بود که در پایان هر اجرا به گروه تقدیم می‌شد که واقعا خستگی را از دوش کارگردان و گروه برمی‌داشت چراکه این حس،  توجه و دیده شدن را در ما تقویت می‌کرد. از طرفی قرار گرفتن در جایگاه داوری مسئولیت مضاعفی ایجاد می‌کند تا با حساسیت بیشتری به آثار همکاران خود بنگریم و اینکه بعد از جشنواره چگونگی داوری ما بر آثار کاملا شفاف خواهد بود و ما باید پاسخگوی نوع داوری خودمان نسبت به همکارانی باشیم که می‌دانیم با چه مشکلاتی در روند تولید کار روبرو هستند.

آژمن بیژنی نسب کارگردان نمایش مکبث جادویی از شهر فسا:حس جادویی پارچه و ماسک در مکبث

آژمن بیژنی نسب ۱۰سال است که در این زمینه فعالیت می‌کند آثاری مانند «ننه مده آ» و«هملر بیژنی» و «عروسک های‌مان را بخوریم» را  در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر و در جشنواره تهران مبارک بروی صحنه برده است

نمایش مکبث جادویی به چه موضوعی می‌پردازد و از چه تکنیکی برای طراحی و اجرای این نمایش استفاده کرده‌اید؟

داستان از همان تراژدی مشهور شکسپیر گرفته شده ولی ما تلاش کرده‌ایم تا در رویکرد کارگردانی تا حدود زیادی به بخش مجیک و جادویی بودن اثر بپردازیم، به عنوان متریال اصلی از پارچه استفاده کردیم تا با استفاده کاربردی و متفاوت از پارچه آن فرمت جادوی مکبث را به نمایش بگذاریم و تاکید ما بیشتر بر این بود تا با کمترین استفاده از زبان و گفتار با بهره‌گیری از زبان تصویر و زبان ملل اثر را بروی صحنه بیاوریم در این راستا با تیمی بیست نفره متشکل از ۱۵ نفر بازیگر و ۵ نفر هم عوامل دیگر کار همکاری کردیم. در زمینه تکنیک نیز از ماسک و گریم و بازیگر برای شکل گیری عروسک‌ها استفاده کرده‌ایم.

از چالش جدیدی که در این دوره برای کارگردانان وجود دارد برای‌مان بگویید آیا این روش می‌تواند در نهایت نتایج عادلانه‌تری را رقم بزند؟

برای من از دیروز این روند داوری آغاز شده و حقیقتا چالش بزرگ و جالبی است . اتفاق خوبی که افتاده این است که ما به عنوان کارگردان می‌دانیم که همکاران ما با چه مشکلاتی روبرو هستند و با این نگاه به اثر نزدیک می‌شویم و در نهایت مانند هر روش جدیدی باید این روش نیز باید مورد آزمون و خطا قرار بگیرد ولی من بسیار امیدوارم که نتایج نهایی عادلانه‌تر باشند.

در نهایت در مورد مدیریت و سیاست گذاری‌های نمایش عروسکی چه اتفاقی برای رشد این نوع نمایش در کشور نیاز است؟

گروه‌هایی که از مرکز دور هستند نیاز دارند تا به آموزش‌های حرفه‌ای دسترسی داشته باشند و مرکز با ارائه آن می‌تواند کاری کند تا هنرمندان شهرستان‌های دیگر بیشتر با شرایط و اصول حرفه‌ای نمایش عروسکی آشنا شوند، همینطور فراهم کردن امکان اجرای عموم در مرکز برای گروه‌های شهرستان که دغدغه‌مند نمایش عروسکی در سطح حرفه‌ای هستند و تعامل این گروه‌ها با مخاطب حرفه‌ای کمکی در جهت رشد آنان خواهد بود.

مریم عظیمی