پنجمین همایش مطالعات فیلم کوتاه تهران در ادامه‌ فعالیت‌های پژوهشی انجمن سینمای جوانان ایران و با هدف تولید محتوای تخصصی برای فیلم‌سازان فعال در حوزه‌ فیلم کوتاه، عناوین ۲۹ چکیده مقاله راه‌یافته به این رویداد علمی، پژوهشی و سینمایی را اعلام کردند. از همین رهگذر روزنامه صبا تصمیم گرفت برای پاسداشت امر تحقیق و پژوهش در حوزه فیلمسازی با پژوهشگرانی که مقالات آن‌ها به این دوره از همایش علمی راه یافته گفت و گویی داشته باشد که خبرنگار صبا در این شماره با فرناز قره داغی درباره  ژانر جنایی در سینما به گفت و گو نشسته است که در ادامه  می‌خوانید.

در ابتدا به صورت مختصر درباره موضوع  مقاله خود صحبت کنید

این مقاله به بررسی جرائم جنایی وقوع یافته در ایران می‌پردازد تا بتواند به موفقیت ژانر جنایی در سینما کمکی کرده باشد. با نگاهی اجمالی می‌توان متوجه شد که ژانر جنایی در سینمای ایران، از اقبال مناسبی برخوردار نیست. یکی از علت‌های این امر را می‌توان در عدم هماهنگی این آثار با زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی وقوع جرائم جنایی در ایران، دانست. ژانر جنایی در صورتی می‌تواند مخاطبان گسترده‌ای را جذب کند که علاوه بر داشتن سبک و روایت منسجم، بر زمینه فرهنگی و اجتماعی استوار باشد. به همین علت این مقاله در پی آن است که وقوع جرائم جنایی در ایران را ریشه‌یابی نموده و مسائلی چون قتل‌های خانوادگی یا ناموسی را دست‌مایه ساخت آثار جنایی قرار دهد.

برای پاسخ به پرسش های خود بر چه مبانی نظری و دانشی تکیه داشته اید؟

برای رسیدن به این امر می‌بایست به مطالعه آماری پیرامون جرائم جنایی دست زد و همچنین ویژگی‌های جامعه‌شناختی و روان‌شناختی ژانر جنایی را معرفی نمود.

جامعه هدف آن برای خوانش و به کارگیری چه کسانی هستند؟

این مقاله می‌تواند مورد استفاده پژوهش‌گران و علاقه‌مندان سینمای ژانری و نیز مطالعات بینارشته‌ای سینما قرار گیرد. همچنین در صورت موفقیت در تبیین عناصر فرهنگی و اجتماعی قابل استفاده در ژانر جنایی می‌تواند به فیلمسازان علاقه‌مند به ژانر جنایی برای ساخت آثار بومی و موفق کمک کند. امید است که این مقاله موفق شود مضامینی مناسب ژانر جنایی و برآمده از شرایط جامعه ایرانی را به سینما دوستان و سینماگران معرفی نماید. طی مطالعات اولیه انجام شده این مضامین حول مسائل خانوادگی، زنان، قومی و نیز تاکید بر آشنایی مجری جرم و قربانی تعریف می‌شوند.

چگونه این موضوع برای شما مسئله شد؟ ( با چه دغدغه ای به سراغ این موضوع رفتید)

ژانر جنایی از ژانرهای مورد علاقه من بوده که آثار آن را در سینمای کشورهای مختلف دنبال می‌کنم. طی تجربه سالیان تماشای فیلم به این نتیجه رسیده‌ام که با وجود عناصر مشترک و پایبندی به قواعد ژانر، سینمای هر کشور به شکلی متفاوت به ژانر جنایی پرداخته است. این پرداخت در هر کشور احتمالا برآمده از شرایط فرهنگی و اجتماعی آن بوده است. با این وجود سینمای ایران در این امر موفق نبوده و آثار جنایی سهم چندانی را در آثار بلند و کوتاه دارا نیستند و آثار محدودی نیز که تولید شده‌اند مطابقت چندانی با عناصر فرهنگی ندارند. هرچند آثار کمی در ارتباط با مسائلی چون خشونت خانگی و امر زنان تولید نمی‌شوند اما اغلب این آثار در ژانر ملودرام اجتماعی جای گرفته و از قابلیت‌های ژانر جنایی استفاده نکرده‌اند. این امر باعث شد تا من به نوشتن مقاله پیش رو ترغیب شوم. همچنین علاقه‌مندی به مطالعات بینارشته‌ای سینما و تاکید بر ویژگی بازنمایی‌کننده سینما از دیگر دلایل انتخاب این موضوع برای من بود.

برای رسیدن به پاسخ پرسش های مقاله خود از چه منابع مکتوب و تحقیقاتی را مدنظر داشتید  و با چه روشی به انها دست یافته اید؟ 

این مقاله می‌بایست ابتدا به تعریفی منسجم از جرائم جنایی دست پیدا کند به همین جهت از کتبی مانند جرم‌شناسی نوشته استیون بریگز و تحقیقات جنایی نوشته چارلز سوانسون استفاده خواهد کرد. پس از آن لازم است به جرائم جنایی ایران پرداخته شود. برای رسیدن به این هدف علاوه بر مطالعه منابع مکتوب، این مقاله به مصاحبه با وکلا و قضات دست خواهد زد. در نتیجه این مقاله از دو شیوه مطالعات کتابخانه‌ای و نیز مصاحبه بهره خواهد برد.

روند پژوهش و استفاده از منابع پژوهشی در ایران خصوصا در حوزه فیلمسازی چگونه ارزیابی کرده اید؟

متاسفانه پژوهش‌های سینمایی چندان در ایران مورد توجه نبوده و نسبت به نیاز سینما، پژوهش‌های انجام شده کافی نمی‌باشند. این امر را می‌توان از تعداد نشریات علمی پژوهشی مرتبط با موضوعات سینمایی دریافت. با این وجود برگزاری همایش مطالعات فیلم کوتاه تهران موفق شده علاقه  انگیزه‌ای در زمینه پژوهش سینمایی ایجاد نماید.

اختصاصی درباره موضوع مقاله خود زمینه‌های فرهنگی_اجتماعی ایران برای ژانر جنایی بگویید؟ 

ژانر جنایی به مسائلی همچون خشونت عیان و فیزیکی، قتل و دیگر جرائم جنایی می‌پردازد. این ژانر برای موفقیت نیاز دارد تا مخاطب را با اثر درگیر کرده و خطراتی که در فیلم نمایش داده می‌شود را برای وی ملموس نماید. این برقراری ارتباط میان مخاطب و اثر، وابسته به نزدیکی فرهنگی بوده و در صورتی به موفقیت دست پیدا می‌کند که مضامین موجود در فیلم، از بطن جامعه برآمده باشد. این مسئله‌ای است که امید است در این مقاله بتوان آن را شرح و بسط داد تا به اقبال هر چه بیشتر ژانر جنایی در آثار کوتاه و بلند منجر شود.

هر سوالی که احساس می کنید باید پرسیده می شد، اما نشده است.

تفاوت میان فیلم کوتاه و بلند در ژانر را می‌توان یکی از مسائل مهم فراموش‌شده در این مصاحبه دانست. با توجه به اینکه وقوع جرم جنایی اغلب در مدت زمان کوتاه اتفاق می‌افتد؛ این مسئله می‌تواند دست‌مایه خوبی برای تولید آثار کوتاه شود. در صورت موفقیت مقاله امید است که ژانر جنایی به ژانرهای پر طرفدار برای فیلمسازان فیلم کوتاه تبدیل شود.

سمیه خاتون