دهمین دوره‌ی انتخاب آثار برتر ادبیات نمایشی ایران هم‌چون دوره‌های قبل، به کوشش کانون نمایش‌نامه‌نویسان و مترجمان تئاتر ایران و با هدف شناسایی، معرفی و تقدیر از نمایش‌نامه‌نویسان و مترجمان برتر ادبیات نمایشی در دی‌ماه سال جاری برگزار می‌شود. دبیری این دوره، بر عهده‌ی محمد رحمانیان (نمایش‌نامه‌نویس و کارگردان تئاتر) است. آیین پایانی رویداد روز پنجم دی ماه سال جاری، هم‌زمان با سال‌روز تولد بهرام بیضایی و جاودانگی اکبر رادی برپا می‌شود و در این آیین بِه‌ترین اثر ادبیات نمایشی ایران و به‌ترین نمایش‌نامه‌ی ترجمه‌شده به زبان فارسی که در قالب کتاب از فروردین‌ماه سال ۱۴۰۰ تا پایان اسفندماه سال ۱۴۰۱منتشر شده باشد، انتخاب و معرفی می شوند. علاقمندان برای شرکت در این جایزه تا پایان مرداد ماه فرصت دارند آثار خود را به دبیرخانه‌ی دَهمین دوره‌ی انتخاب آثار ادبیات نمایشی ایران بفرستند. داوری آثار شرکت‌کننده از روز ۴ شهریورماه ۱۴۰۲ آغاز می‌شود و یکم دی‌ماه سال جاری نیز نامزدهای این جایزه معرفی خواهند شد. خبرنگار با دبیر این رویداد فرهنگی محمد رحمانیان گفت و گویی داشته است که در ادامه می‌خوانید.

انتخاب شایسته محمد رحمانیان از اتفاقات خوب این دوره از رویداد نمایشنامه نویسی در ایران است، از رسالت این رویداد فرهنگی بگویید…

این اولین دوره‌ است که من عنوان دبیری این جشنواره را به عهده گرفتم، این رویداد که دهمین دوره اش را شاهد هستیم، در واقع دوسالانه ای است که توسط کانون نمایشنامه نویسان ایران برگزار می شود و به انتخاب آثار برتر در حوزه ادبیات نمایشی ایران می‌پردازد. آثاری که در دو سال اخیر چاپ و وارد بازار نشر ایران شده است. خوانش، داوری و انتخاب آثار برتر را کانون نمایشنامه نویسان ایران بر عهده دارد.  این رویداد خوشبختانه معمولا به صورت دوسالانه همواره برگزار شده است و به جهت اهمیت بالایی که دارد مورداقبال و توجه ویژه جامعه هنری است.

برای دوستان نمایشنامه نویس از پیش شرط های لازمی بگویید که برای حضور در این رویداد، مهم و ضروری است؟

در واقع هر اثر تالیفی که به صورت نگارش نمایشنامه، اقتباس و ترجمه‌ای که چاپ شده باشد، در این رویداد شرکت داده خواهد شد. بخش‌های نمایش‌نامه‌ی تألیفی چاپ‌شده شامل نمایش‌نامه‌ی غیر اقتباسی و نمایش‌نامه‌ی اقتباسی است و بخش دیگر که شامل نمایش‌نامه‌‌های ترجمه‌شده‌ و چاپ‌شده است. همچنین بخشی نیز برای ناشر برگزیده‌ی ادبیات نمایشی، در نظر گرفته شده است. در مجموع بهترین های هر بخش در آیین پایانی این رویداد انتخاب و معرفی می‌شوند.

درباره بخش نمایشنامه اقتباسی و غیر اقتباسی توضیح کوتاهی می‌دهید؟

نمایشنامه‌های غیر‌اقتباسی مشخصا شامل آثاری می شود که برگرفته از هیچ رمان و یا مرجع رسانه‌ای دیگری نیستند. اما نمایشنامه اقتباسی مانند نمایشنامه سه خواهر و دیگران ازحمید امجد است که دوره های پیش به عنوان نمایشنامه اقتباسی در این رویداد شرکت کرده بود، که این اثر اقتباسی از نمایشنامه سه خواهر آنتوان چخوف بود.

اگر نمایشنامه‌ای در تماشاخانه‌های کشوراجرا شده باشد، اما چاپ نشده باشند، چطور؟ این آثار می توانند در این رویداد شرکت کنند؟

خیر، این رویداد تنها مربوط به نمایشنامه های چاپ شده می‌باشد. در طول سال جشنواره ها و رویدادهای دیگری در حوزه تئاتر برگزار می شوند که می توانند میزبان این آثار باشند، مانند جشنواره تئاتر فجر، امضا و… که محدودیتی برای ارسال اثر ندارند. همچنین به طور مثال جشنواره‌ای مانند امضا در پایان، آثار برگزیده را چاپ می‌کند، این آثارکه به صورت مجموعه آثار برگزیده از طرف دبیرخانه جشنواره چاپ می شوند، نیز می‌توانند در این رویداد شرکت کنند. در مجموع رویداد جاری که مربوط به کانون نمایشنامه نویسان ایران است، به صورت اختصاصی به بررسی کتب نمایشنامه ای در بخش تالیفی و ترجمه ای می‌پردازد.

با توجه به اینکه هنوز فرصت ارسال اثر به دبیرخانه این رویداد وجود دارد، تا به امروز میزان ارسال آثار را چطور دیده اید؟

آثار زیادی به دبیرخانه ارسال شده است. اکثر ناشرانی که در حوزه نمایشنامه کار می‌کنند مجموعه‌ای از آثار خود را که در بازه زمانی ذکر شده منتشر کرده اند، به دبیرخانه ارسال کردند. البته قابل ذکر است که حتی اگر استقبال هم نشود به این معنی که ناشر و یا نویسنده ای بر فرض بی اطلاعی و … اثرش به دبیرخانه نرسیده باشد،  داروان موظف هستند که کتب نمایشنامه ای را که از فروردین‌ماه سال ۱۴۰۰ تا پایان اسفندماه سال ۱۴۰۱منتشر شده، را بر اساس فیپا تهیه کنند و در این رویداد شرکت دهند. چرا که ممکن است به هر دلیلی ناشری دوست نداشته باشد همه آثار را به دبیرخانه بفرستد، مثلا از بین ۵۰ نمایشنامه ای که چاپ کرده است، ۴۸ اثر را بفرستد، در این میان ما موظف هستیم دو اثر باقیمانده را پیگیری و تهیه کنیم و مورد داوری قرار دهیم.

با این حساب ارسال اثر توسط ناشران صورت می گیرد یا مولفان؟

هر دو ‌می‌توانند برای ارسال اثر به دبیرخانه اقدام کنند و در شرایط سوم یعنی اینکه هر دو یعنی هم ناشر و هم مولف پیگیر ارسال اثر نباشند. خود داوران توسط فیپا آثار چاپ شده را شناسایی کرده و برای داوری مورد بررسی قرار می دهند.

آیین اختتامیه این رویداد به زیباترین شکل ممکن انتخاب شده است، لطفا درباره این انتخاب شایسته برایمان بگویید؟

پنجم دی ماه دو اتفاق مهم در حوزه تئاتر افتاده است، یکی تلخ و دیگری شیرین! این روز بزرگ فرهنگی همزمان مقارن است با تولد استاد بهرام بیضایی و سالروز جاودانگی استاد بزرگ، اکبر رادی. این روز بین ما نمایشنامه نویسان روز نمایشنامه نویسی است، چرا که پیوند خورده است با اسم دو نفر از بزرگان تئاتر، که اتفاقا همین ایام با سالمرگ هارولد پینتر نیز مقارن است.

به نظرتان چرا کارگردانان تئاتر ، ترجیح شان بر این است که روی متن های که خودشان می نویسند کار کنند و کمتر به سراغ متون چاپ شده نمایشنامه ای می‌روند؟

خب برخی دوستان کارگردان مولف هستند مانند خود بنده ، حمید امجد ویا محمد یعقوبی و … بهرحال برحسب دغدغه ای که با متن خود دارند ترجیح شان بر کارکردن روی نمایشنامه هایی است که نگارش آن توسط خودشان انجام شده است. اما همیشه هم بر این مدار نیست، به طور مثال دو اثر آخری که به اجرا برده‌ام اقتباسی از آثار چخوف بود.

سمیه خاتونی