در شنبه‌های چالشی این هفته روزنامه صبا به صورت تخصصی به پرونده  قاچاق کتاب در بازار نشر پرداخته‌ایم. موضوع قاچاق کتاب سال‌هاست که در ایران باب شده و ادامه دارد، آسیب شناسی از این حوزه که چرا کتاب‌های بدون مجوز و یا حتی با مجوز اما به صورت قاچاق در بازار وجود دارد، سوال شنبه‌های چالشی این هفته روزنامه صبا است. به همین منظور خبرنگار صبا با این پرسش به سراغ ناشران، نویسندگان و کارشناسان حوزه کتاب رفته تا چیستی و علت این مسئله را جویا شود.

صادق وفایی(خبرنگار حوزه کتاب): قانون هست، اما التزام به قانون نیست!

بزرگترین مشکل در حال حاضر برای ناشران قیمت کاغذ است، که در چند سال اخیر رشد چشمگیری داشته است. با این وضع قیمت ۱۲۰ هزار تومان برای تولید کتاب، قیمت کف شده است. به همین خاطر ناشر با هزینه‌کرد‌های خود از قبیل کاغذ، مرکب، صحافی و… برای آنکه بتواند ادامه حیات بدهد با مشکل روبروست. تهیه مواد اولیه برای ناشران بزرگترین مشکل است، که با هر تحریم مشکلات‌شان دوچندان می‌شود. در مسئله قاچاق کتاب هم مسائل مختلفی دخیل است که بخشی از آن لطمه زدن به مولف، صاحب اثر و ناشر است که در ادامه با تغییراتی که قاچاقچیان در کتاب بوجود می‌آورند به اعتماد و اعتبار صاحب اثر نیز به شدت لطمه می‌زنند. یعنی مخاطبی که طرفدار یک نویسنده است وقتی ترجمه بدی تحت عنوان کتاب سازی و قاچاق  از آن نویسنده بخواند، ممکن است دیگر از آن نویسنده زده شود. ضرر مالی ناشر هم که در این میان اظهرمن الشمس است. یاد دارم در سال ۱۳۹۰ بود که خیلی به دنبال حل معضل قاچاق کتاب در کشور بودیم. اتحادیه ناشران با پافشاری و به کمک پلیس توانستند یک شبکه قاچاق با چندین سوله از انبار کتاب کشف کنند. یعنی در دوره کوتاهی اراده‌ای برای حل این مسئله وجود داشت اما حالا دیگر نیست. خود ناشران معتقدند جمع کردن این قضایا کار یک یا دو ساعت است منتها اراده‌ای برای آن وجود ندارد. حالا این مسئله که آیا اراده‌ای هست یا نیست و یا برخی مسئولین خود سود و منفعتی از این جریان دارند، پرسشی است که من در آن قضاوتی ندارم اما به عنوان یک خبرنگار در حوزه کتاب که مدت زیادی آن را دنبال کرده‌ام، می‌دانم این شبکه قاچاق کتاب، باند بزرگ و پیچیده‌ای است که کل ایران را در برگرفته است. شبکه‌ای که در کل ایران شعبه‌های چاپ، پخش و توزیع داشت و مهم‌ترین کارشان چاپ کتاب به صورت غیرقانونی است که مسلما در آن حق هیچ کدام از ذی‌نفعان پرداخت نمی‌شود. یکی از ارگان‌هایی که باید این مسائل را دنبال کند، اداره کتاب است و دفتر توسعه کتابخوانی در کشور است و دیگر نهاد پلیس اینترنتی فتا  برای جلوگیری از بازنشر نسخه دیجیتال و فروش کتاب‌های غیرقانونی در سایت‌هاست. در مجموع قوانین هست اما به آن عمل نمی‌شود، و نیاز مبرم است تا ارگانی این قانون‌ها را با اعمال جزاها و یا پیگیری شدید‌تر نهادینه کند. در واقع قانون هست اما التزام به قانون نیست. در مورد قانون کپی رایت هم واقعیت این است که جریان نشری که در جهان است خیلی به دنبال پیشرفت ایران نیست و اقدامات‌شان بیشتر بر علیه ناشران و جریان پیشرفت و توسعه در ایران است. به همین دلیل درست است رعایت نکردن قانون کپی رایت جهانی در ایران اقدام ناشایسته است، اما طرف خارجی خودش هم خیلی علیه‌السلام نیست و از این اقدام به دنبال منفعت‌های دیگری در سیاست کلان است.