خبر جعلی یا فیک نیوز مقوله‌ جدیدی نیست (این عبارت نخستین‌بار در قرن نوزدهم میلادی استفاده شد)؛ اما به‌دلیل همه‌گیرشدن شبکه‌های اجتماعی، خبرهای غیرواقعی بسیار سریع‌تر از قبل پخش می‌شوند. تا پیش از این‌که شبکه‌های اجتماعی از راه برسند، مردم در اکثر مواقع خبرها را ازطریق منابع رسمی دنبال می‌کردند، منابعی که نویسندگان آن‌ها موظف‌ به رعایت یک‌سری پروتکل‌ها به هنگام نوشتن مطلب بودند تا از صحت آن‌ها مطمئن شوند.
اینترنت راه‌های بسیار متنوع‌تری برای تهیه، ارسال و مصرف محتوای خبری دردسترس مردم قرار داده است. اکثر کاربران امروزی ترجیح می‌دهند خبرها را از شبکه‌های اجتماعی دنبال کنند. سازوکار شبکه‌های اجتماعی باعث می‌شود پخش‌شدن خبرهای جعلی بسیار ساده باشد و تشخیص معتبر‌بودن مطالبی که در شبکه‌های اجتماعی می‌خوانیم، کمک شایانی به جلوگیری از پخش فیک‌نیوز می‌کند.
به دنبال جریان خبری غیراخلاقی در کانال‌های تلگرامی فرهنگی و هنری و ایجاد التهاب و فضای متشنج، جمعی از خبرنگاران، روزنامه‌نگاران و منتقدان سینمایی کشور هفته گذشته با صدور بیانیه‌ای خواستار مقابله و برخورد قانونی با گردانندگان و حامیان این کانال‌ها شدند. بر این اساس روزنامه صبا، چالش این هفته خود را به این مهم اختصاص داده و به سراغ اهالی رسانه رفته است. نظرات اهالی رسانه در چالش این هفته که نشان از دغده‌های آنان در راستای رسالت و شان روزنامه‌نگاری‌شان است قابل تامل می‌باشد که در ادامه می‌خوانید.

فیک نیوزها چگونه پدید آمده‌اند؟ در فضای شلوغ مجازی، در کاستی بسیار قابل توجه درک و استنباط و تحلیل رسانه‌ای برای شناخت سره از ناسره یا شناخت صحت و کذب عناصر دریافتی در این فضا و اصطلاحا کاستی در داشتن سواد رسانه‌ای مکفی، در سوءاستفاده از عنصر شهرت در حوزه‌های گوناگون سیاسی و اجتماعی و فرهنگی و هنری و مانند آن و انتساب بسیاری از امور به کاراکترهای واجد شهرت رسانه‌ای، در شهوت دیده شدن اول و جلب توجه دیگران به خود که حاصل کاستی فردی یا جمعی است، در استفاده از تبحر پازل سازی رسانه‌ای و سوق دادن آن در مسیرهای خطا و گول زننده، فیک نیوزها شکل می‌گیرند و گسترش کمّی اینترنت و ابزارهای ارتباطی به آنها کمک می کند تا بمانند.
و این ماندن زمانی قابل تامل است که با هدف تخطئه فعالیت سالم دیگر رسانه‌ها و ایجاد عدم اطمینان در مخاطبی که می‌تواند خود ما رسانه‌ای‌ها، هنرمندان و افراد واجد شهرت یا مردم عادی باشد. در واقع فعالیت رسانه‌های سالم زمانی مورد خدشه قرار خواهد گرفت که مخاطبش به عدم اعتماد به او باورمند شده یا عناصر واجد شهرت به همراهی با رسانه سالم تمایل نداشته باشند و تمایل‌شان به فرورفتن در دنیای ابهام و پنهان شدن پشت نقاب نادرست و مانند آن باشد. مخاطب عادی و مردم در مرحله آخر هستند که با تکثر اخبار درست، اصلاح خواهند شد.
و راه مقابله با فیک نیوزها می‌تواند توزیع درست اخبار باشد. درک این نکته از سوی رسانه‌ها و البته منابع خبر که می‌تواند ساختارهای مورد رجوع ما باشد یا افراد واجد شهرت. البته ورود ساختارهای رسمی و ناظر برای برخورد اداری انتظامی با این رسانه‌ها و دست اندرکاران آنها نیز باید مورد توجه قرار گیرد.
بهناز وفایی‌وحدت، سید سجاد رازیان