خبر جعلی یا فیک نیوز مقوله‌ جدیدی نیست (این عبارت نخستین‌بار در قرن نوزدهم میلادی استفاده شد)؛ اما به‌دلیل همه‌گیرشدن شبکه‌های اجتماعی، خبرهای غیرواقعی بسیار سریع‌تر از قبل پخش می‌شوند. تا پیش از این‌که شبکه‌های اجتماعی از راه برسند، مردم در اکثر مواقع خبرها را ازطریق منابع رسمی دنبال می‌کردند، منابعی که نویسندگان آن‌ها موظف‌ به رعایت یک‌سری پروتکل‌ها به هنگام نوشتن مطلب بودند تا از صحت آن‌ها مطمئن شوند.
اینترنت راه‌های بسیار متنوع‌تری برای تهیه، ارسال و مصرف محتوای خبری دردسترس مردم قرار داده است. اکثر کاربران امروزی ترجیح می‌دهند خبرها را از شبکه‌های اجتماعی دنبال کنند. سازوکار شبکه‌های اجتماعی باعث می‌شود پخش‌شدن خبرهای جعلی بسیار ساده باشد و تشخیص معتبر‌بودن مطالبی که در شبکه‌های اجتماعی می‌خوانیم، کمک شایانی به جلوگیری از پخش فیک‌نیوز می‌کند.
به دنبال جریان خبری غیراخلاقی در کانال‌های تلگرامی فرهنگی و هنری و ایجاد التهاب و فضای متشنج، جمعی از خبرنگاران، روزنامه‌نگاران و منتقدان سینمایی کشور هفته گذشته با صدور بیانیه‌ای خواستار مقابله و برخورد قانونی با گردانندگان و حامیان این کانال‌ها شدند. بر این اساس روزنامه صبا، چالش این هفته خود را به این مهم اختصاص داده و به سراغ اهالی رسانه رفته است. نظرات اهالی رسانه در چالش این هفته که نشان از دغده‌های آنان در راستای رسالت و شان روزنامه‌نگاری‌شان است قابل تامل می‌باشد که در ادامه می‌خوانید.

انتشار خبر جعلی و ساختگی یا همان «فیک نیوز» پدیده تازه‌ای نیست و سال‌هاست که در سپهر رسانه‌ای جهان، خبر دروغین گاهی در قالبی به شدت واقع نما منتشر می‌شود و اذهان عمومی را از مسیر راستین رسیدن به حقیقت منحرف می‌کند. فیک نیوزها از دیرباز پیش از آنکه با بهره‌ گیری از فضاهای مجازی رسماً از طریق کانال‌های مختلف با عناوین گوناگون منتشر شوند، بیشتر به عنوان نوعی ویروس مسری در قالب‌های مستقل حتی در لابه‌لای تولیدات منابع خبری قابل اتکا و شناخته شده هم نفوذ کرده‌اند و این، نشان می‌دهد که مهم‌ترین عامل ایجاد و انتشار فیک نیوزها در ساختار رسانه‌ای، تلاش پدید آورندگان آن‌ها برای ایجاد سر و شکل حرفه‌‌ای و واقع نما برای آن‌هاست. به گونه‌ای که تا پیش از تکذیب‌شان از سوی منابع رسمی و تلاش برای کم اثر کردن آن‌ها توسط رسانه‌های حرفه‌ای و اصیل، زخم‌های عمیقی بر پیکره واقعیت و آنچه که آماج حملاتشان قرار می‌دهند، بر جای می‌گذارند. به همین دلیل هم معتقدم بی‌اعتنایی نسبت به آن‌ها پیش از آنکه موجب حذفشان شود، ایجاد فضایی امن برای ادامه حیاتشان است. یک راه مهم مقابله با اخبار جعلی و ساختگی، انتشار به موقع اخبار واقعی و ایجاد امکان برای خبرنگاران متبحر و کاردان برای دسترسی به منابع خبری اصیل است که موجب می‌شود اعتماد مخاطبان به رسانه‌های فراگیر و واقعی بیشتر شده و کمتر به سراغ کانال‌های فیک بروند که صرفاً بر اساس بده ‌بستان‌های مالی برای تخریب جریان‌ها و چهره‌های شناخته شده ایجاد شده‌اند. در دنیای انتشار فیک نیوزها سوای از آن‌هایی که سفارش دهندگانشان دروغ را دستمایه‌ای برای تخریب رقبای سیاسی اجتماعی و فرهنگی قرار می‌دهند، برخی دیگر از نبود شفافیت در انتشار به موقع اخبار رسمی از طریق مراجع خبری مطمئن و قابل اتکا سوء استفاده کرده و از خلاء خبری به وجود آمده پیرامون اتفاقی مهم، با سرعتی غیر قابل تصور در فضای جامعه منتشر می‌شوند. متاسفانه در سال‌های اخیر شاهد رواج فیک نیوزها در عرصه‌های فرهنگی ، هنری و به ویژه سینما بوده‌ایم و بی‌آنکه تلاشی برای برخورد با گردانندگان برخی کانال‌ها و سایت‌های غیر رسمی که نشر دهندگان اصلی اخبار جعلی درباره شخصیت‌ها و جریان‌های شناخته شده هستند، شاهد رشد قارچ گونه آن‌ها هستیم و شوربختانه در جاهایی شاهد استناد برخی مسئولان و تصمیم گیرندگان به اخبار و تحلیل‌های ساختگی درباره موضوع‌های مختلف بوده‌ایم که خود معضل مضاعفی را در فضای فرهنگی، هنری جامعه ایجاد کرده است.

بهناز وفایی‌وحدت، سید سجاد رازیان