فیلم «ابر مرد سینما» به کارگردانی نادر طریقت که این روزها در سینمای هنر و تجربه به اکران در آمده به زندگی هنری ناصر ملک مطیعی بازیگر و ستاره سینمای ایران می‌پردازد و مخاطبان و علاقه‌مندان به این شخصیت هنری را به ضیافتی از نوستالژی، تاریخ و سیاست مهمان می‌کند. خبرنگار صبا با نادر طریقت و دو نفر از منتقدان سینما در مورد این فیلم گفت‌وگویی داشته که در ادامه می‌خوانید.

 اساساً علاقه شما به سوژه زندگی مرحوم ناصر ملک مطیعی از کجا آغاز شد؟

من تنها فیلم سازی هستم که  تاکنون حدود ۱۲ فیلم در مورد تاریخ سینمای ایران ساخته‌ام. از بازیگران تاریخ سینمای ایران، از زنان سیاهی لشکر که برای اولین بار در تاریخ سینمای ایران به یک زن سیاه لشکر به خاطر فیلم من جایزه داده شد و این جایزه در موزه سینما نگهداری می‌شود. چند فیلم در مورد سالن‌های سینما ساخته‌ام. در واقع بیشترین فیلم‌هایی که در مورد تاریخ سینمای ایران بوده است را من ساخته‌ام. آقای ملک مطیعی هم به نظرم جزو درجه یک‌ترین بازیگران تاریخ سینمای ایران بودند. اولین ستاره سینمای ایران، اولین کسی که مردم به خاطرش بلیط خریده و به سینما رفتند و همینطور به خاطر شخصیت هنری، ورزشی و اخلاقی خود ایشان خیلی برایم جذاب بود که دنبال این قضیه باشم و فیلمی در مورد ایشان بسازم که الحمدالله قسمت بود و تا زنده بودند توانستم این فیلم را آغاز کنم. دوست داشتم که در زمان حیاتشان فیلم به اکران برسد ولی متاسفانه حدود یک سال بعد ار دنیا رفتند در حالی که من هنوز داشتم روی فیلم کار می‌کردم.

 پروژه از چه سالی شروع شد؟

تقریبا ۱۶ سال پیش فیلمی در مورد ستاره‌های سینمای ایران ساختم و دلم می‌خواست که با آقای ملک مطیعی هم به خاطر آن فیلم صحبت کنم ولی قسمت نمی‌شد. همان موقع در فیلم درخشش هم به صورت مختصر کمی ایشان را مورد بررسی قرار دادم اما همیشه به دنبال این بودم که  با خودشان صحبت کنم و نقطه نظراتشان را بدانم. برای همین حدود ۵ ماه مدام تماس می‌گرفتم، البته قبل از تماس‌های من کسانی مانند خانم پوری بنایی تماس گرفته بودند و مرا معرفی کرده بودند. آقای مطیعی اما گاهی می‌گفتند مشهد یا شمال هستتند، گاهی می‌گفتند شنبه گاهی می‌گفتند چهارشنبه و من همه این‌ها را پذیرا بودم. تا اینکه پس از ۵ ماه خودشان با من تماس گرفتند و گفتند که طریقت دفترت کجاست که من می‌خواهم بیایم و صحبت کنیم  من طبیعتاً گفتم که نمی‌خواهم که شما به زحمت بیفتید ولی ایشان اصرار داشتند که خودشان بیایند. بنابراین در سن ۸۳ سالگی در حالی که سوار یک پراید بودند و خودشان می‌راندند به دفتر من آمدند و من هم از دوستان خواستم از همان دم در فیلمبرداری و عکاسی را آغاز کنند تا بالا آمدن ایشان به من گفتند که می‌دانی از چه چیز تو خوشم آمد نادر خان طریقت از اینکه پی‌گیری‌ات عالی بود. معلوم است کارت را دوست داری، من هم بعضی وقت‌ها کار داشتم و بعضی وقت‌ها هم دروغ نمی‌گویم سر کارت می‌گذاشتم ولی از یک چیز خیلی خوشم آمد اینکه هیچ وقت اخلاقت با من تغییر نکرد و با من تندی نکردی. در هر صورت ایشان شخصیتی واقعاً درجه یک، کاریزماتیک، دوست داشتنی، آقا و با معرفت بود که من در بین تمام کسانی که در طول این سال‌ها با آنها مصاحبه داشتم کمتر دیده‌ام. مثلاً آقای خسرو شکیبایی هم همین گونه بودند ولی هیچکس ناصر ملک مطیعی نمی‌شد. شروع این اثر از زمان فیلم درخشش شروع شد و تا امروز هم پای آن ایستاده‌ام و شکر خدا با اینکه این همه اصلاحیه‌ خورد توانستم فیلم را به اکران برسانم و پای ایشان ایستادم و پای بسیاری از هنرمندان دیگر مانند خانم فریبا خاتمی، فرانک میرقهاری، خانم محترم، خانم سیمین غفاری، آقای وحدت این‌ها کسانی بودند که شاید ۵۰ سال بود روی پرده سینما نیامده بودند ولی الحمدالله من موفق شدم آنها را با این فیلم به پرده سینما بیاورم و خدا را  به خاطر آن شاکرم.

برای این کار موسیقی اورجینال ساخته شده و بسیار مورد توجه قرار گرفته در این مورد بگویید.

موسیقی این فیلم را آقای مجتبی تیموری ساخته‌اند که آهنگساز بسیار خوبی هستند و موسیقی چند فیلم دیگر سینمایی و ۹۰ دقیقه‌ای مرا نیز ایشان ساخته‌اند. آقای تیموری با نگاه به موسیقی متن فیلم‌های قدیمی و با تغییر نت‌ها این موسیقی را ساختند که مناسب فیلم ابر مرد سینمای من باشد. اینجا از ایشان تشکر می‌کنم دستشان درد نکند.

 با توجه به حساسیت‌هایی که روی آقای ناصر ملک مطیعی و باقی هنرمندان گذشته بوده ممکن بود که اصلاً این فیلم به اکران نرسد با این حال همکاری هنرمندانی که در این فیلم حضور دارند با شما چگونه بود؟

همه بسیار بزرگواری کردند از خانم پوری بنایی، آقای مسعود کیمیایی، آقای انتظامی، کشاورز، همایون که همه درجه یک هستند و به من محبت کردند. آقای وحدت را پس از مرگ آقای ملک مطیعی دعوت کردم و ایشان آمدند. ولی واقعاً این هنرمندان قدیمی درجه یک هستند شاید باورتان نشود که چقدر خوب و با محبت هستند امکان دارد به خاطر اینکه سنی از آنها گذشته گاهی بدقولی کنند ولی دریای محبتند و زمانی که می‌آیند از جان و دل می‌آیند و کنار انسان کار می‌کنند.

 در مورد ممیزی و محدودیت‌هایی که در ساخت اثر و پس از ساخت داشتید بگویید.

به هر حال این نوع آثار و فیلم‌ها از جنسی نیستند که مسئولان چندان تمایلی به آنها داشته باشند.  اسماً شاید ۱۲ اصلاحیه بیشتر به این فیلم نخورده ولی رسماً و حقیقتاً بیش از ۱۵۰ تا ۲۰۰ اصلاحیه از کلمات و عکس‌ها بگیرید تا هر چیزی که فکر کنید مورد اصلاحیه واقع شد. البته من هم دیگر مانند ۱۰ سال پیش خود نیستم که بخواهم سر جنگ داشته باشم در نتیجه  دلم می‌خواست که این فیلم به نتیجه برسد که خوشبختانه رسید.

 از استقبال مخاطبان تا این لحظه بگویید اینکه در چه شهرهایی به صورت همزمان اکران می‌شود؟

در زمینه استقبال من فقط می‌توانم در زمینه افتتاحیه صحبت کنم که آنقدر استقبال بی‌نظیر بود که خود مسئولان گروه هنر تجربه باورشان نمی‌شد و می‌گفتند که تاکنون چنین اکرانی برای فیلمی که در بخش هنر تجربه نمایش داده شده وجود نداشته است. ما سالن شماره ۱ و ۳ را واقعا پر کرده بودیم و افراد حتی در کنار دیوارها ایستاده و روی پله‌ها نشسته بودند و حتی برایشان صندلی گذاشته بودیم. اکران افتتاحیه فوق العاده‌ای داشتیم اما از لحاظ اکران عمومی واقعا همانطور که آقای ملک مطیعی مظلوم بودند و مظلوم واقع شدند اکران فیلمشان هم مظلومانه است. نه به خاطر اینکه بخواهم دنبال پول باشم یا بازگشت سرمایه داشته باشم اما وقتی حتی هزینه شیرینی مهمانان که در روز افتتاحیه پذیرایی کرده‌اید برایتان بازگشت ندارد دیگر مسئله فراتر از این مسائل است. خب مسئولان هنر و تجربه که خودشان تقصیر ندارند چرا که سینمایی از آن خود ندارند و سینماداران هم بیشتر به دنبال فیلم‌های کمدی هستند که مخاطب عام را به سینما بکشد. کار فرهنگی متاسفانه در این مملکت تعطیل شده است، این فیلم دو هفته بیشتر اکران ندارد حالا اینکه این اکران به سه هفته برسد را نمی‌دانم اما از کل سینماهای ایران ۴ سینما بیشتر این فیلم را اکران نکرده و هر روز هم صرفاً یک سئانس دارد. متاسفانه همزمانی اکران شهرستان‌ها با تهران هم  یک شوخی بیش نیست چرا که در شهرستان‌ها هفته‌ای فقط یک سانس به سینمای هنر تجربه اختصاص داده می‌شود. واقعا فیلم‌های هنر تجربه مورد ظلم قرار می‌گیرند با اینکه فرهنگی‌ترین آثار را در همین فیلم‌های هنر تجربه می‌بینیم ولی بیشترین ظلم را از طریق سیستم فعلی اکران می‌بینند.

 آیا امکان تبلیغاتی برای اینکه مخاطب از وجود چنین فیلمی آگاه شود بود؟

نه متاسفانه تبلیغاتی وجود ندارد ما نمی‌توانیم بیلبورد بزنیم فرض کنید که ما بخواهیم عکس آقای ملک مطیعی را روی بیلبورد ببریم و تلویزیون هم که اصلاً ممکن نیست چون هیچ وقت نمی‌آیند در مورد ایشان که مورد ظلم قرار گرفته تبلیغ کنند. بماند که اگر بیلیورد داشتیم هم هزینه استفاده از آنرا نمیتوانستیم بپردازیم علاوه بر اینکه به احتمال ۹۰ درصد اجازه این کار را هم به ما نمی‌دادند. در نتیجه تبلیغات من تنها از طریق فضای مجازی، اینستاگرام و این گونه پلتفرم‌هاست.

همانطور که در فیلم هم می‌بینیم تشییع جنازه پرشوری که مردم برای آقای ناصر ملک مطیعی برگزار کردند نشان از علاقه و تمایل مردم به این شخصیت هنری دارد. بنابراین امروز با یک تبلیغات خوب و گسترده، این فیلم می‌تواند مخاطب خاص خود را پیدا کند. فکر می‌کنید آیا در نهایت راهی وجود خواهد داشت که این فیلم به  دست مخاطب اصلی‌اش برسد؟

به نظرم در زمان اکران هنر تجربه چنین اتفاقی نخواهد افتاد. مگر اینکه پلتفرم‌ها انصاف داشته باشند و به این فیلم بپردازند. شاید آنجا مخاطب این فیلم را بیابد و در خانه خود تماشایش کند و فکر می‌کنم این جزو لذت بخش‌ترین تجربیاتش در مورد فیلم‌هایی خواهد بود که به زندگی افراد شناخته شده می‌پردازد.