افتتاحیه چهل و دومین جشنواره تئاتر فجر ساعت ۱۸ و سی دقیقه فردا یکشنبه اول بهمن ماه همزمان با آغاز به کار بخش صحنه‌ای این دوره از جشنواره در تالار دکتر ناظرزاده کرمانی تماشاخانه ایرانشهر برگزار می‌شود. به همین بهانه در تحریریه روزنامه صبا تصمیم گرفتیم در چالش این هفته، بخش بین‌الملل مهمترین رویداد تئاتری کشور را با سوالی مورد بررسی کوتاهی قرار دهیم تا پلی برای انتقال نقطه نظرات هنرمندان به مسئولان در جهت رشد و اعتلای فرهنگ و هنر کشور باشیم. نکاتی مانند تاثیر تحریم‌ها، عدم حمایت مادی و معنوی مسئولین از تئاتر در طول سال و نبود سیاست‌گذاری‌های مستمر بین‌المللی به عنوان مهمترین نکات مطرح شده در این چالش است که توسط هنرمندان عرصه تئاتر مورد بررسی قرار گرفته است.

جشنواره فجر در خارج از مرزها جایگاه جدی نداشته است. چرا که نحوه دعوت، تقابل با مسئله ممیزی و تاثیر روابط سیاسی ایران با دیگر کشورها همواره مانع یک تعامل جدی بین تئاتر ایران و تئاتر جهان بوده است. یکی از کاستی‌های همیشگی جشنواره تئاتر فجر این بوده که دبیر ثابت نداشته بنابراین در طول سال امکان ارتباط با جشنواره‌ها، کمپانی‌ها، هنرمندان و مدرسین تئاتر در جهان وجود ندارد. به عبارت دیگر اگر کمپانی یا مدرسی علاقه داشته باشد که در فجر حضور داشته باشد نمی‌داند باید با چه کسی ارتباط برقرار کند. تمام جشنواره‌های دنیا مدیریت ثابت دارند. نکته دیگر در این است که جشنواره فجر بیش از هر چیز گردهمایی بخشی از تئاترهای ایران است و این جشنواره با وجود ارسال فراخوان در تمام سال‌ها رویکرد مشخصی ندارد. به نظر می‌رسد بیشتر جمع‌بندی انبوه جشنواره‌های موضوعی یا منطقه‌ای در طول سال باشد. بنابراین گروه‌های خارجی نمی‌دانند که این جشنواره خاص پذیرای چه آثاری است. همچنین بی‌ثباتی مدیریت و مشخص نبودن بودجه اختصاص یافته که تا آخرین روزهای  جشنواره مشخص نیست باعث می‌شود که دبیر جشنواره امکان تعامل یا چانه زنی با گروه‌های خارجی را برای شرکت در جشنواره نداشته باشد. بی توجه به اینکه آنها به صورت مستمر و در تمام طول سال برای اجراهای عمومی و شرکت در جشنواره‌ها برنامه بلند مدت دارند و امکان اینکه در یک فرصت زمانی کوتاه بتوانند خود را برای حضور در جشنواره تئاتر فجر آماده کنند ندارند. بنابراین هر سال شاهد هستیم که نام‌هایی برای حضور در جشنواره اعلام می‌شوند اما حضور پیدا نمی‌کنند چون هماهنگی با آنها بسیار دیر هنگام صورت می‌گیرد و آنها دچار تداخل در برنامه‌های دیگرشان می‌شوند بنابراین ترجیح می‌دهند در جشنواره شرکت نکنند. به نظر می‌رسد جشنواره فجر نتوانسته از بعد فرهنگی جایگاه خوبی برای تئاتر ایران در بین اهالی تئاتر کشورهای دیگر ایجاد کند. شاید مهم‌ترین عامل بازدارنده این باشد که توسط دولت برگزار می‌شود و با تغییر دولت‌ها و مدیریت‌ها، سیاست‌های ورودی آن تغییر پیدا می‌کند و از آنجایی که گروه‌ها و کمپانی‌های جهانی بی‌توجه به تغییر دولت‌ها برنامه‌های بلند مدت خود را برای تولید تئاتر دارند نمی‌توانند با این تغییرات پی در پی همراه شوند.

با توجه به این موارد همچنان دعوت از گروه‌های ایرانی صورت می‌گیرد. مخصوصاً در سال‌های اخیر این اتفاق زیاد افتاده است و خوشبختانه دعوت‌ها بدون واسطه‌گری دولت انجام شده است. در حال حاضر گروه‌های متنوعی هستند که در جشنواره‌های مختلف در خارج از ایران به اجرای جشنواره می‌پردازند. بسیاری از گروه‌ها برای جلوگیری از ایجاد حساسیت و گرفت و گیرهای احتمالی ترجیح می‌دهند که تا در زمان بازگشت در این مورد اطلاع رسانی نکنند. در برخی شهرها شاهد بودم که حرفه‌ای‌های تئاتر آن شهر ترجیح می‌دهند برای شرکت در جشنواره‌های خارجی نمایش تولید کنند تا اینکه بخواهند در جشنواره‌های داخلی شرکت کنند چرا که شرکت در جشنواره‌های داخلی برای آنها نوعی اشباع شدگی به همراه دارد و حتی نیازی به دریافت جایزه از آن حس نمی‌کنند. امروزه با گسترش اینترنت و اینکه جشنواره‌ها از طریق سایت‌های خود فراخوان اعلام می‌کنند بسیاری از گروه‌ها از همین طریق با جشنواره‌ها ارتباط برقرار کرده و در آنجا حضور پیدا می‌کنند. متاسفانه جشنواره مهمی به نام فجر جز چند سال هیچگاه تشکیل بازار تئاتر را جدی نگرفته است تا گروه‌های ایرانی بتوانند با جشنواره‌ها و کمپانی‌های جهانی برای اجراهای عمومی یا شرکت در جشنواره‌های آنها تعامل داشته باشند بنابراین گروه‌ها هم مجبورند و هم ترجیح می‌دهند که به صورت فردی و از طریق سایت‌های جشنواره‌ها با آنها تعامل برقرار کنند.