اولین قدم برای جذاب بودن یک مستند سوژه آن است. اگر قرار است مخاطبی پای فضای رئالیستی یا گزارش‌گونه یک مستند بشیند‌، سوژه‌ای که انتخاب می‌شود باید آنقدر گیرا باشد که مخاطب پای آن بنشیند. مستند «زیبا، لذیذ، مبتذل» با دست گذاشتن روی هنر موسیقی و کالبدشکافی آن به سوژه‌ای جهان‌شمول پرداخته است. این مستند سعی می‌کند نسبت مخاطب با موسیقی و سلیقه هر شنونده را نوع متفاوتی از موسیقی را مشخص کند. قبل از ورود به جهان این مستند برای اینکه به اهمیت سوژه نزدیک شویم باید به اهمیت هنر موسیقی پی ببریم. موسیقی دارای گونه‌ها و سبک‌های بسیار متفاوتی است. حتی سبکی داریم به نام موسیقی تلفیقی! از طرفی هر انسانی بر روی این کره خاکی به نحوی با موسیقی در ارتباط است. ممکن است یک روستایی با هیچ گونه سبک و سازی آشنا نباشد اما صدای یک پرنده در آن روستا باعث آرامش روح او می‌شود. صدای پرنده مذکور یک نوع موسیقی است. در نتیجه سوژه‌ یا همان ایده اولیه «زیبا، لذیذ، مبتذل» بسیار قابل بحث و مهم است. ایده‌ای که به انحای مختلف در زندگی روزمره ما حضور دارد. حال به فرم این مستند برسیم. امیررضا جوادی (کارگردان اثر) با مجموعه‌ای از موسیقی‌دان‌ها و موزیسین‌های مطرح کشور به گفت‌وگو پرداخته است. مجموعه‌ای از این گفت‌وگوها رابطه میان مخاطب و سلیقه آن‌ها نسبت به یک کار موسیقایی را مشخص می‌کند. وقتی با فیلم همراه می‌شویم، سخنان بسیاری از این گفت‌وگوها به گوشمان می‌رسد. گفت‌وگوهایی بسیار سنگین با مضامینی بسیار شلوغ. این امر باعث می‌شود مخاطب تا قوه تشخیص خود را کمی از دست دهد و راه را گم کند. اما رفته رفته جوادی کار را با جادوی تدوین و سینما جمع می‌کند. به نظرات و گفته‌ها سمت و سو می‌دهد. در اثنای این امر شخصیت‌هایی که برای گفت‌وگو حاضر شده‌اند آنقدر جذاب هستند که مخاطب نمی‌تواند هوش و حواس خود را پرت کند. فرض کنید در یک مستند حسین علیزاده، احمد پژمان، علی رهبری، فردین خلعتبری و الخ گرد هم آمده و قصد دارند از موسیقی صحبت کنند. حال آرشیوی از استاد محمدرضا شجریان، فرهاد مهراد، محمدرضا لطفی، فریدون فروغی و غیره در این میان دیده می‌شود. چه کسی می‌تواند این مستند را پس زده و در اواسط آن از سالن خارج شود؟ قاعدتاً هیچ‌کس! چرا که در ظرف این آرشیو‌ها از دیگر موزیسین‌های موسیقی کلاسیک، پاپ، راک و جز تصاویری وجود دارد. از گروه موسیقی پینک فلوید، از سلطان پاپ یعنی مایکل جکسون! بنابراین ما با یک اثر جهان‌شمول طرف هستیم. اما در پایان چه نتیجه‌ای می‌توانیم از مستند «زیبا، لذیذ، مبتذل» ساخته امیررضا جوادی بگیریم؟ اینکه در تقابل تجرد و جامعه هزاران و هزار مانع وجود دارد. جریان‌های تاریخی، کانسامپشن‌های (مصارف) متعدد و جهان ذهنی هر فرد با توجه به جهان زیسته خودش. در نتیجه برای مواجهه با این هزاران هزار مانع باید ساعت‌ها که هیچ سال‌ها مطالعه کرد. مطالعه و تحقیقی میدانی و تجربی! اگر جان و حوصله چنین تجربه‌ای را ندارید از موسیقی‌ای که با آن لذت می‌برید استفاده کرده و بدون حکم صادر کردن به دنبال لذتی درست و درخور در موسیقی بگردید. لذتی که در عین تخدیر شما را به تفکر وا می‌دارد!

محراب توکلی