«هفته گرافیک» هرسال روز هفتم اردیبهشت ماه به ‌همت انجمن صنفی طراحان گرافیک برگزار می‌شود و به مدت یک هفته ادامه دارد. امسال هم به تبع سال‌های گذشته، این مناسبت روز گذشته(هفتم اردیبهشت ماه) باحضور جمعی از پیشکسوتان و فعالان حوزه گرافیک در خانه‌ هنرمندان ایران افتتاح شد و در کنار برپایی این رویداد، امسال بخش  ویژه‌ای باعنوان «بزرگداشت کامران کاتوزیان» طراح برجسته و پیشرو در عرصه طراحی گرافیک در ایران هم گنجانده شده است. فرا رسیدن هفته گرافیک ما را برآن داشت تا در چالش این هفته روزنامه صبا با جمعی ازهنرمندان این حیطه درباره جایگاه فعلی گرافیک و چالش‌هایی که ممکن است پیش روی این هنر وجود داشته باشد به گفت‌وگو بنشینیم.

بهرام کلهرنیا رییس هیات‌مدیره انجمن گرافیک، هنرمند دیگری است که با او درباره دستاوردهای «روز جهانی گرافیک» به گفت‌وگو نشستیم. او در پاسخ به این سوال که مناسبت‌های تقویمی مانند روز جهانی گرافیک و برگزاری جشن هرساله در چنین روزی عملا چه دستاوردهایی را برای شناخت ومعرفی این هنر به جامعه به همراه داشته است؟ گفت: طبیعی است که چنین مناسبتی فقط یک روز در سال را به خود اختصاص دهد، همان‌طور که درباره نوروز هم همین اتفاق می‌افتد و سالی یک بار شاهد آن هستیم و بعد که به پایان می‌رسد منتظر می‌مانیم تا سال بعد دوباره با این سنت مواجه شویم. هرچند در زمینه گرافیک، ازاین منظر سنت‌شکنی‌هایی هم کرده‌ایم، به‌طوری که چندین سال است که «هفته گرافیک» برگزار می‌شود و در این بازه زمانی، فضای گالری‌ها و نمایشگاه‌ها به این بحث اختصاص داده می‌شود. در واقع برگزاری «هفته گرافیک»، یک جور مقتدر برخورد کردن با این هنر است. نه به این خاطر که هنرمندان گرافیست بگویند ما می‌توانیم جشن برگزار کنیم، بلکه هفته گرافیک بتواند زمینه‌ای را برای ارزش‌گذاری جامعه نسبت به این هنر ایجاد کند و به تبع آن، از گرافیک به سود فرهنگ در لایه‌های مختلف اجتماعی بهره گرفته شود. «هفته گرافیک» را انجمن طراحان گرافیک از بیست‌ و ‌چند سال پیش به‌عنوان وظیفه و عقیده خود انتخاب کرده‌اند و تا امروز هم در کنار این رویداد ایستاده‌اند. «هفته گرافیک» در حال‌ حاضر و پس از تلاش سالیان دراز هنرمندان این عرصه، امروز تبدیل به رخدادی فراگیر شده و درکنار دیگر جریان‌های هنری جهانی قرارگرفته است. هرسال در آستانه «هفته گرافیک»، تمام تشکل‌های آزاد صنفی به احترام این روز می‌ایستند، کلاه از سر برمی‌دارند و دورهم جمع می‌شوند. این رفتارهای نشانه‌ای، با هدف یادآوری یک اتفاق فرهنگی شکل گرفته است.

رییس هیات‌مدیره انجمن طراحان گرافیک با اشاره به این‌که انجمن از مدت‌ها پیش فعالیت خود را در زمینه برگزاری هفته گرافیک شروع کرده است اضافه کرد: انجمن درباره سیاست‌گذاری «روز جهانی گرافیک» و شیوه اجرای برنامه‌ها دراین روز مطالعه و تحقیق کرده تا بتواند مراسم و نمایشگاهی درخور ارائه دهد. اگرچه برگزاری چنین رویدادهایی با توجه به در اختیار داشتن منابع محدود تشکل‌ها، امری هزینه‌بر و دشوار است. با این‌ حال، انجمن دست و دلبازانه در این مسیر هزینه کرده و می‌کند. چرا که برگزاری هر ساله روز «جهانی گرافیک» و تدارک برنامه‌هایی به این مناسبت، افتخار و وظیفه انجمن است. امسال درکنار برپایی روزجهانی گرافیک، بزرگداشت «استاد کاتوزیان» را هم به‌ عنوان یکی از هنرمندان پیشگام گرافیک برپا کرده‌ایم. این امر جزو ضروت‌های برنامه انجمن بوده و می‌خواستیم با این کار به استاد خودمان احترام بگذاریم. درکنار این بزرگداشت، بخش نوینی هم از سوی دوستان درانجمن طراحی شده است که «درجستجوی نسل نو» نام دارد و نسل جوان گرافیک دراین بخش می‌تواند اندیشه‌ها، آرزوها، محدودیت‌ها و مهارت‌های خود را در حیطه گرافیک و در قالب پروژه‌های نمایشگاهی ارائه کند. خوشبختانه امسال دراین بخش تعدادی از آثار جوانان انتخاب شده که در قالب یک نمایشگاه همزمان با روز جهانی گرافیک به معرض دید گذاشته شده است. هرچند، قصد داریم درسال‌های آینده این نمایشگاه را عمده‌تر برگزار کنیم، چون می‌خواهیم به‌لحاظ استراتژی، اندیشه نسل جوان گرافیست پرروش یابد. ضمن این‌که در نظر داریم جمعه هفته آینده در مراسم اختتامیه، یک جلسه نقد برگزار کنیم و طراحان گرافیک از دو نسل‌ قدیم و جدید، رودروی یکدیگر به بررسی محورهای فعلی گرافیک بپردازند. سابق براین می‌گفتند نسل یعنی یک دوره ۳۰ساله؛ اما امروز دیگر نمی‌توان با فاصله ۳۰ ساله نسل‌ها را ازهم جدا کرد، چرا که سرعت رخدادها افزایش یافته و حالا هر چند سال یک بار باید جشن دگرگونی هنرها را برگزار کرد. روی این اصل می‌خواهیم درکنار کارهای نمایشگاهی و برپایی بزرگداشت‌ها، یک نگرش تحلیلی تاریخی هم دراین زمینه برگزار کنیم و به این پرسش‌ها بپردازیم که آیا نسل جوان امروز در گرافیک پیشتاز است؟ یا شیوه‌های صنفی گرافیک چقدر درحال‌حاضر نیازمند بازسازی است؟ این بحث نویی است که قرار است به زودی شاهد برگزاری آن باشیم.

کلهرنیا با تاکید بر موضوع «دیزاین» که امروز یکی از مسائل مورد بحث گرافیک درجامعه است افزود: درحال‌حاضر دیزاین؛ معنای وسیع‌تری را به خود اختصاص داده و هنرهایی چون طراحی گرافیک، معماری، طراحی صنعتی و… را به هم وصل کرده است. یکی از اهداف ما در جریان برگزاری «هفته گرافیک»، پرداختن به این بحث هم هست، به‌خصوص این‌که بعضی از نظام‌های دانشگاهی ازاین بحث‌ها کاملا بی خبر هستند و به چنین مباحث کاربردی نمی‌پردازند.

رییس انجمن طراحان گرافیک در پاسخ به این سوال که بعداز به پایان رسیدن هفته گرافیک، انجمن چه طرح ‌و ‌برنامه‌هایی برای بسترسازی و شناخت بیشتر جامعه نسبت به این هنر دارد اظهار داشت: آرزوهای ما بسیار است و میل داریم تا جایی که بشود کار کنیم. درسال‌های اخیر، راه‌اندازی دوسالانه «سرو نقره‌ای» یکی از حرکت‌های مهم انجمن بوده است که خوشبختانه مورد توجه هنرمندان قرارگرفته و هر دو سال یک بار شاهد خروجی موثری دراین زمینه بوده‌ایم.

او درپاسخ به سوال دیگری مبنی بر این ‌که با توجه به دیدگاه بعضی از جامعه‌شناسان که پایتخت را امروز، شهری پرتنش و استرس‌زا می‌دانند که دربین انواع بیلبوردها و بنرهای مختلف محاصره شده و در عین ‌حال، مبلمان شهری و گرافیک بصری مطلوبی هم در این زمینه به چشم نمی‌خورد، طراحان گرافیک چقدر می‌توانند در زیباکردن چشم‌انداز شهری ما از این منظر نقش داشته باشند گفت: فراموش نکنیم که این طراحان گرافیک نیستند که باید مجالی را برای فعالیت خود در شهر فراهم کنند، بلکه سفارش‌گیرنده‌ها هستند که باید پروژه‌های هدفمندی را در ارتباط با چیدمان شهری به هنرمندان سفارش دهند. آنچه درباره تهران امروز اشاره می‌کنید کاملا درست است. چون ما با شهری مهاجم، پرترافیک و پرتنش مواجه هستیم که افراد در زندگی روزمره باید انرژی زیادی را صرف رفت‌وآمد دراین شهر کنند و این امر منجر به فرسودگی آنها می‌شود. باید بپذیریم که تهران شهری است بیماری‌ساز. در این ارتباط مدیران شهری با طرح و برنامه‌های جامع و بهره‌گیری از دیدگاه طراحان گرافیک می‌توانند در این زمینه تاثیرگذار باشند. البته ما در دوره‌هایی شاهد بودیم که پروژه‌های مختلف برای عوض شدن اتمسفر شهری از سوی مدیران فرهنگی به مرحله عمل درآمد. به‌خصوص سازمان زیباسازی شهرداری تهران که دراین زمینه قدم‌های تحسین‌برانگیزی برداشت. نمونه آن طرح موزه شهری و پروژه پیشواز بهار بود که خیلی خوب پیش می‌رفت، اما به ‌تدریج کم‌ قدرت شد. به‌هرروی، پروژه شهری جامع در این زمینه به آن شکلی که باید شکل نگرفته یا اگر شکل گرفته تداوم نداشته است.

این هنرمند درباره این‌که چه راه‌کارهایی باید در ارتباط با بهبود سیمای شهری انجام داد افزود: درسال‌های قبل، استاد ابراهیم حقیقی باموضوع «ریخت‌شناسی شهر تهران» و نمایش اسلاید به سخنرانی جامع و کاملی در خانه هنرمندان ایران پرداخت، اما متاسفانه این پروژه در قالب گفت‌وگویی بین علاقه‌مندان باقی ماند و هیچ‌گاه تبدیل به دستورالعمل شهری نشد. درحالی‌که ما به قوانین پایدار شهری برای بهبود سیمای شهری نیاز داریم. امروز تهران؛ شهری  لجام‌گسیخته است که بساز‌بفروش‌ها، فروشگاه‌ها و صاحبان مشاغل آن را مدیریت می‌کنند و این مسئله هراس‌انگیز است. انجمن این آمادگی و مهارت را دارد تا به ‌عنوان سیستم مشاور درکنار شهرداری‌ها بایستد و در بهبود سیمای شهر قدم بردارد.

کلهرنیا تصریح کرد:  هیات مدیره انجمن گرافیک مکلف است تا پروژه‌های دراز مدت کاری خود را به سرانجام برساند. کما این ‌که دوستان هیات‌ مدیره تا امروز با فداکاری، فرصت‌های شغلی و شخصی خود را کنار گذاشته و ایثارگرانه به تحقق‌بخشی طرح‌ و ‌برنامه‌های انجمن پرداخته‌اند. همین الان که با شما گفت‌وگو می‌کنم، اعضای هیات مدیره انجمن در تدارک نمایشگاه «هفته گرافیک» هستند. بنابراین انجمن همواره به رصد کردن فرصت‌ها می‌پردازد و پیشنهادات خوبی که باعث معرفی  بیشتر گرافیک به جامعه می‌شود را مورد بررسی قرار خواهد داد. کما این‌که درباره بینال گرافیک نیز مشغول ارزیابی هستیم و اگر شرایطی فراهم شود آن را برگزار می‌کنیم. ضمن این ‌که انجمن وظیفه دارد تا به هم‌اندیشی با انجمن‌های دیگر هم بپردازد و به ‌عنوان یکی از اعضای جامعه بزرگ فرهنگی و هنری کشور درراستای بهبود اتمسفر فرهنگی و شهری جامعه وظایف خود را انجام دهد و در  توسعه فضای شهری موثر باشد.

آزاده صالحی