نمایشگاه «حرم آنجاست که باشم، حرم آنجاست که باشی» مشتمل بر عکس‌هایی از حرم‌های مطهر است که طی روزهای گذشته در خانه عکاسان جوان به معرض نمایش گذاشته شد و به دلیل استقبال مخاطبان همچنان دایر می‌باشد. آثار این نمایشگاه ماحصل تلاش مداوم و چندین ماهه گروه «عکاسان آستانه» به سرپرستی حمزه اولیاء‌زاده بوده است. خبرنگار صبا به ‌بهانه برگزاری این نمایشگاه با رسول اولیاء‌زاده مدیر «خانه عکاسان جوان» درباره جایگاه فعلی عکس‌های آیینی‌مذهبی در حیطه هنرهای تجسمی و همچنین، وضعیت دیگر ژانرهای عکس درحال حاضر به گفت‌وگو نشسته که در ادامه می‌خوانید.

دستمایه قراردادن حرم‌های مختلف برای عکاسی درونمایه نویی دراین حیطه به شمار می‌رود که شاید تا قبل ازآن، کمتر کسی به سراغ چنین موضوعی رفته باشد، با این‌ حال ایده شکل‌گیری نمایشگاه چطور صورت گرفت؟

استارت برگزاری این نمایشگاه از ماه رجب سال گذشته شروع شد و گروهی به نام «عکاسان آستانه» با سرپرستی حمزه اولیاءزاده که عمدتا از هنرجویان قدیم و جدید او بودند حرکت‌هایی را درعکاسی شروع کردند و تصمیم گرفتند به عکاسی از حرم حضرت عبعدالعظیم (ع)، حرم حضرت معصومه(س)، حرم شاه‌چراغ و حرم امام رضا(ع) بپردازند. همچنین، در جلسات هفتگی به نقد و بررسی و ارزیابی این عکس‌ها زیر نظر حمزه اولیاء زاده پرداخته ‌شد. درروزهای پایانی کار که تا پیش از اتمام ماه مبارک رمضان بود، این گروه در حرم علی‌بن موسی‌الرضا (ع) مستقر شدند و طی دو روز توانستند از این حرم هم عکس بگیرند. درنهایت، ۷۰ هزار فریم عکس از گروه «عکاسان آستانه» به جا ماند و از بین این تعداد، ۲۲ عکس به مرحله نمایشگاهی راه پیدا کرد و تمام عکس‌ها در بهترین کیفیت به نمایش درآمد. همچنین یکی از عکس‌های من از حرم حضرت امام جواد (ع) نیز در روز افتتاح نمایشگاه در ورودی گالری نصب شد و من هم توانستم در کنار این گروه، عکسی متناسب با تم نمایشگاه را به نمایش بگذارم. اتفاق دیگری که در جریان برگزاری این نمایشگاه افتاد این بود که در روز افتتاح، گروه خادمین حرم حضرت امام رضا (ع) به همراه پرچم حرم مطهر امام رضا(ع) در گالری حضور یافتند و  به نوحه‌سرایی پرداختند و حال ‌و ‌هوایی معنوی را رقم زدند. ضمن این ‌که ۸۰ درصد از عکس‌های نمایشگاه درایام برگزاری این رویداد به فروش رفت که به نظرم اتفاق خوشایندی به شمارمی‌رود.

به نظر شما انعکاس مضامین مذهبی درآینه هنر عکاسی چقدر می‌تواند نزد مردم مورد توجه قرار گیرد و عکس‌های این نمایشگاه چه تفاوتی با عکس‌های مردم عادی دارد؟

درست است که همه می‌توانند امروز با گوشی همراه خود عکس بگیرند، اما واقعیت این است که بخش زیادی از مردم که با دانش عکاسی آشنایی ندارند، درحالی‌که یک عکاس براساس تفکر و اندیشه از یک موقعیت عکس می‌گیرد. جلسات نقد ‌و بررسی عکس‌های گروه «آستانه» هفت ماه طول کشید و این بازه زمانی در خروجی مثبت کار نقش زیادی داشت. درواقع، این گروه از عکاسان با رویکرد متفاوتی به عکاسی از حرم‌هایی که اشاره کردم پرداختند که این وجه تمایز عکس‌های آنها با سایرین را نشان می‌دهد.

فکرمی‌کنید فرهنگ عمومی مردم درسال‌های اخیر چقدر نسبت به خرید آثار عکس در نمایشگاه‌ها ارتقاء یافته است؟

بخش زیادی ازاین مسئله به فعالیت گالری‌داران و هنرمندان دراین زمینه برمی‌گردد تا بتوانند مردم را مجاب کنند که تفاوتی بین آثار هنری وجود ندارد و به همان اندازه که یک اثر نقاشی می‌تواند در تزیین منازل موثر باشد، تابلوی عکس هم می‌تواند اثرگذار باشد. درمجموع، به لحاظ هنری و محتوایی تفاوتی بین یک اثر عکس و سایر آثار هنری وجود ندارد. البته چندسالی است که شاهد نگاه‌های نو نسبت به آثار عکس در حراجی تهران و دیگر حراجی‌های هنری هستیم و جای خوشبختی است که امروز، مردم با رضا و رغبت عکس خریداری و به‌عنوان یک اثر هنری برای زینت منازل خود به کار می‌گیرند.

خاطرم هست درگفت‌وگویی که به‌مناسبت برگزاری یکی از نمایشگاه‌هایتان درسال‌های اخیر داشتید اشاره کردید که برخی نهادها و مسئولین فرهنگی نسبت به برگزاری رویدادهایی ازاین دست، حمایتی انجام نداده‌اند، حالا نمایشگاه «حرم آنجاست» چقدر توانسته با حمایت مسئولین مربوطه همراه باشد؟

اصل ماجرا این است که ضرورت دارد نهادهای فرهنگی خود را درگیر این ماجرا کنند. هرچند دراین سال‌ها کمتر شاهد حمایت‌ها در این حیطه بوده‌ایم. یک عکاس، هفت ماه از عمر  و وقت خود را صرف عکاسی در حرم‌های مختلف می‌کند و در نهایت، فقط چهارده میلیون تومان از رهگذر فروش این عکس‌ها درنمایشگاه عایدش می‌شود. اگرچه عکاسان همیشه بدون چشم‌داشت و براساس عشق وعلاقه بی نهایت به حرفه خود فعالیت می‌کنند، اما واقعیت این است که عکاسان، درشرایط فعلی و به وقت برپایی نمایشگاه‌های مختلف، مورد حمایت واقع نمی‌شوند. درحالی ‌که مسئولین فرهنگی می‌توانند این آثار را برای نصب در دفاتر و اداره‌های مختلف خریداری کنند. خاطرم هست درایام برگزاری نمایشگاه، شخصی تعدادی عکس را برای بیمارستان درنظر گرفته و به این مسئله  اشاره کرد که قراردادن عکس حرم‌های مختلف در اتاق‌های بیمارستان می‌تواند در روحیه‌بخشی به بیماران موثر باشد. طبعا خرید آثار هنرمندان عکاس باعث می‌شود تا هم آنها به لحاظ مادی و معنوی منتفع شوند و هم نسبت به فرهنگ خرید آثار هنری در جامعه بسترسازی بیشتری صورت بگیرد.

به نظر شما در حال‌ حاضر کدام ژانر از عکاسی بیشتر مغفول واقع شده است؟

امروز به یکی دو ژانر در عکاسی توجه بیشتری می‌شود. یکی عکاسی خبری است که به دلایل مختلف، از حیطه‌های موردعلاقه عکاسان است و دیگری عکاسی مستند اجتماعی که این ژانر هم طرفداران زیادی دارد. البته در سایر ژانرها مانند عکاسی تبلیغاتی، معماری و ابنیه تاریخی هم اقبال زیادی از سوی عکاسان وجود دارد و از طرفی، مردم هم بیشتر با این چند ژانر ارتباط برقرار می‌کنند. اما عکاسی با دستمایه قراردادن مفاهیم مذهبی هم اتفاق تازه‌ای درعکاسی معاصر ما به شمارمی‌رود که امیدوارم گروه عکاسان «آستانه» بتوانند با حمایت اسپانسرهایی که به این حوزه ورود می‌کنند به فعالیت خود ادامه دهند و شرایطی فراهم شود که آنها بتوانند از عتبات و حتی مکه و مدینه هم عکاسی کنند و یا حتی از چاپ عکس‌های این هنرمندان در قالب کتاب حمایت شود. این حرکت‌ها در شکوفایی فرهنگی جامعه تاثیرزیادی خواهد داشت.

آزاده صالحی