سینمای ایران سال‌هاست درحال دست و پنجه نرم کردن با آشفتگی‌های اکران است. در تمام این سال‌ها مدیران دوره‌های مختلف، سعی در بهبود این چرخه معیوب و پیداکردن نسخه‌ای برای علاج این درد همیشگی داشته‌اند اما نه هیچ‌یک از طرح‌های متفاوت ارائه شده مدیران مختلف، کلید حل این معضل بوده و نه احداث پردیس سینمایی‌های متعدد و همچنان نگرانی بابت نتیجه کار، همراه همیشگی سینماگران ما بوده و هست. به واسطه همین نگرانی‌ها، بارها شاهد اعتراضات هنرمندان و سینماگرانی بوده‌ایم که بعد از ماه‌ها تلاش شبانه‌روزی، خواهان نمایش فیلم‌های خود و درواقع دیدن ثمره زحماتشان بوده‌اند. بی‌عدالتی، مافیا و لابی مبحثی است که هربار در بین این اعتراضات بیان شده و دیگر به گوش همگان آشناست. چرا که معترضان، اغلب برخی از دفاتر سینمایی و صاحبانشان را عاملان اصلی این مسئله می‌دانند که به واسطه ارتباطات و نفوذ در سینماها و سینمادارها و با تکیه بر روابط و مناسبات پشت‌پرده، فیلم‌های خود را در بهترین زمان‌های اکران به نمایش می‌گذارند؛ اتفاقی که از آسیب‌های جدی سینمای ماست و نمی‌توان آن را کتمان کرد. آسیبی که درطی این سال‎ها در زیر سوال بردن ارزش سینمایی فیلم‌های خوب بسیاری، نقش داشته است. این که یکی از عوامل مؤثر در فروش فیلم، انتخاب زمان مناسب برای اکران آن است هم که دیگر بر همه پیداست. در شرایطی که همچنان این وضعیت ادامه دارد و گهگاه شاهد گِله‌مندی‌هایی چون تمایز و تبعیض در اکران فیلم‌ها به‌دلیل نوع ژانر آثار و عدم برابری مفاد تبلیغاتی همچون پخش تیزر، بیلبورد و آگهی‌های تلویزیونی و غیره از سوی سینماگرانی که دیگر کاملا به این چرخه بی‌اعتماد شده‌اند، هستیم؛ در تیرماه سال جاری در پی طرح پرسش‌های گوناگون و مطالبات موجود اهالی سینما و رسانه‌ها، متن «نظام‌نامه اکران فیلم» که به تصویب رییس سازمان سینمایی و سمعی بصری رسیده و ابلاغ شده است برای نخستین بار در چندین ماده و تبصره منتشر و امور مربوط به اکران و سیاست‌های جدید مربوط به این حوزه به شکلی صریح و شفاف اعلام شد. نکته قابل‌توجهی که در ماده‌های موجود این شیوه‌نامه جدید امیدوارکننده به نظر می‌رسد؛ حمایت از فیلم‌‍‌های غیرکمدی و بخصوص کودک است.  با توجه به اهمیت موضوع خبرنگار صبا با این سئوال که آیا نظام‎نامه جدید؛ معضل چرخه اکران را می‌تواند رفع می‌کند؟ در شنبه‌های چالشی این هفته به سراغ اهالی هنر، پخش‌کننده و سینماداران رفته تا نظرات آنان را در این باره جویا شود.

بهروز نشان: پاشنه آشیل سینمای ایران، اکران آن است
بهروز نشان کارگردان و تهیه‌کننده سینما درخصوص نظام‌نامه جدید اکران فیلم‌های سینمایی بیان کرد: تبصره مربوط به چرخشی شدن سانس‌های نمایش فیلم‌ها بسیار عالی است، خصوصا که در آن به فیلم کودک نیز اشاره شده است. به‌ نظر من پاشنه آشیل سینمای ایران، موضوع اکران آن است. همه ‌ساله تعداد فیلم‌هایی که درخواست پروانه ساخت یا پروانه نمایش می‌دهند، بسیار زیاد است اما متاسفانه خیلی از این فیلم‎ها در مرحله رسیدن به اکران، تلف می‌شوند. درواقع سینما هم مثل هر اقتصاد دیگری یک چرخه دارد که این زنجیره‌ باید تکمیل شود.
وی افزود: این اتفاق بسیارخوبی است که اکران فیلم‌ها به‌ گونه‌ای برنامه‌ریزی و تقسیم‌بندی شود تا مخاطب برای تماشای فیلم، حق تصمیم‌گیری داشته باشد و به‌ جای کمدی بودن اکثر فیلم‌های روی پرده سینماها، فیلم‎های اجتماعی، خانوادگی و فیلم‏هایی با محوریت کودک هم درحال اکران باشند تا مخاطب بتواند انتخاب کند.
او در ادامه اظهار داشت: قظعا انجام این شیوه اتفاق بسیار مهم و خوبی است اما مسئله اصلی ضمانت اجرایی آن است. چون یک پای اصلی اجرایی این شیوه‌نامه، سینماداران محترم هستند که البته حق هم دارند، بالاخره چشم آن‏ها هم به گیشه فروش است، برای این‌ که در این وانفسای گرانی بتوانند هزینه‌هایی مثل آب، برق و دستمزد کارکنان خود را پرداخت و به استهلاکی که درحقیقت خود سالن سینما خواهد داشت توجه ویژه کنند.
نشان، در پایان با اشاره به چگونگی نتیجه ‎بخش بودن نظام‌نامه جدید در چرخه اکران گفت: به ‌نظرم اگر که این شیوه‌نامه در کنار خود یک بسته معیشتی برای سینمادارها نداشته باشد؛ قطعا محکوم به شکست است. یعنی اگر دولت در این چرخه نتواند سینمادار را با سوبسید راضی نگه دارد، خیلی زود مانند خیلی از شیوه‌نامه‌های دیگر از بین خواهد رفت. درحالی‎که معتقدم این مسئله بسیار مهمی است و حتما باید اتفاق بیفتد.

جلیل اکبری‌صحت: جریان حاکم بر سرمایه راهی برای دور زدن پیدا می‌کند

جلیل اکبری‌صحت مؤسس ایران ‌تئاتر، منتـقد و روزنامـه‌نگــار، مدیرسابق آفرینش‌های‌ادبی سازمان فرهنگی‌هنری، مشاور و مدیر سابق ارتباطات و اطلاع‌رسانی بنیادسینمایی‌فارابی، تهیه‌کننده و کارگردان سینما در ابتدا با اشاره به تبصره‌های نظام‌نامه جدید اکران گفت: تبصره‎های مربوط به‎ اکران دو فیلم کمدی در هر دوره و همچنین اکران چرخشی فیلم‎ها در سانس‎های گوناگون در نظام‌نامه جدید بسیارعالی‌اند و من با هر دو تبصره موافقم.
وی افزود: به‌نظرم مسئله اکران فیلم چند سالی است به حال خودش رها شده و فقط یک‌گونه سینمایی که کمدی باشد، مورد اقبال دولت است و ژانرهای دیگر سینمایی مهجور واقع شده‌اند و این روند تا جایی پیش رفته که دیگر فیلمسازان به سمت ساخت فیلم‎های اجتماعی یا هنری نروند و این سبک فیلم‎ها نابود شود و از بین برود و تمام سینماها مانند یک بنگاه شادمانی فقط فیلم کمدی نشان دهند. با وجود این‌ که جریان حاکم بر سرمایه بالاخره یک راهی پیدا خواهد کرد تا این اتفاق را هم دور بزند اما به‌ هرحال این چرخشی شدن یک حُسن دارد، آن هم این است که بالاخره ممکن است در یک زمان خوب، فیلم خوب هم به نمایش در بیاید و دیگر پخش‌کننده‌ها تمام زمان‌های اکران را برای فیلم کمدی قرق نکنند.
او در ادامه اذعان داشت: اما مهم‌ترین وجه قضیه این است که بسیار دیر و زمانی ‌که دیگر ذائقه تماشاگر را تغییر داده‌اند، به فکر چنین اتفاقی افتادند. درواقع مهم‎ترین مسئله این است که سینمای ایران به مفهوم کلان سینمای فرهنگی و هنری که مطابق با ذائقه تماشاگر ایرانی بود را به سمتی بردند که گویا سینما جایی است که در آن فقط می‌شود کار روحوضی دید و من فکر می‌کنم که این اتفاق فقط مربوط به دولت فعلی نیست بلکه کوتاهی‌های دولت‌های قبلی نیز در این زمینه بسیار آسیب ‌زننده بوده است.
وی در خصوص کار آمد بودن نظام‌نامه جدید بیان کرد: امیدوارم این قانون کمک ‌کننده باشد بلکه خود سینما به داد خودش برسد و به جایگاه حقیقی خودش دست پیدا کند در غیر این‌ صورت اگر بنا باشد که ما یک فیلم مبتذل سطح پایین ببینیم، اساسا چه نیازی است که فیلم ایرانی ساخته شود؟! خیلی راحت می‌شود یک فیلم مبتذل خارجی دید و حتی شاید از تماشای آن لذت بیشتری هم برد!
اکبری‌صحت در پایان با اشاره به نکات مثبت نظام‌نامه جدید گفت: مدت‎هاست که انگار به جز دو گونه یا دو ژانر در سینمای ایران اجازه فعالیت داده نشده، اول کمدی و دوم ژانر دفاع مقدس که تمام بودجه‌های دولتی به آن سمت رفته است. یعنی انگار ما به‌ جز این دو، چیز دیگری نداریم و این یک اشتباه بزرگ بود. من فکر می‌کنم که چنین امکانی در نظام‌نامه جدید، ممکن است انگیزه دوباره‌ای برای افرادی که فیلم غیرکمیک می‌سازند، ایجاد کند تا بخواهند فیلم تولید کنند و کمکی باشد برای این ‌که همه ژانرها بتوانند در سینمای ایران خودشان را به بروز و ظهور برسانند.

مهدی همایون‌فر: اختیار مردم، اساس سینماست
مهدی همایون‌فر تهیه‌کننده و مشاور سینما و تلویزیون در مورد نظام‎نامه جدید اکران فیلم‎های سینمایی بیان کرد: من در مورد تمام تبصره‎های موجود در نظام‌نامه جدید اطلاع ندارم اما به ‌نظرم بخش مربوط به چرخشی شدن سانس‌های نمایش فیلم‌ها، کمکی به اکران آن‌ها نمی‌کند.
وی افزود: اساسا سینما با اختیار مردمی که گیشه را انتخاب می‌کنند، همراه است و اگر بخواهیم این اساس را از سینما بگیریم، طبیعتا دیگر چیزی از آن باقی نمی‌ماند.
همایون‌فر در پایان تاکید کرد: مردم باید اختیارشان را داشته باشند. فیلم هم هرچه‌قدر پرفروش‌تر طبیعتا بیشتر و بهتر!

رضا سعیدی‌پور: نظام‌نامه جدید، پیش‌گیری از فیلم‌سوزی است
رضا سعیدی‌پور عضو انجمن سینماداران و مدیر پردیس سینمایی «زندگی» در تایید تبصره‌های نظام‌نامه جدید اکران بیان کرد: قاعدتا اکران بیش از دو فیلم کمدی در یک زمان، به فیلم‌های دیگر لطمه می‌زند که اصطلاحا به آن می‌گویند فیلم‌سوزی. به ‌دلیل این ‌که همیشه متقاضی برای خرید بلیت فیلم کمدی بیشتر بوده مگر این ‌که در آن دوره فیلم‌های اجتماعی‌ای روی پرده سینما باشند که در ژانر خودشان حرفی برای گفتن داشته باشند، مانند فیلم‌های «ابد و یک ‌روز» یا «متری شش و نیم» در چند سال اخیر که حتی ممکن بود فیلم‌های کمدی همزمان با اکران آن‌ها، زمین بخورند. البته اکران همزمان دو فیلم کمدی در هر دوره، شیوه جدیدی نیست که صرفا مختص نظام‌نامه جدید باشد. در تمام نظام‌نامه‌هایی که این چند ساله داشته‌ایم یکی از تبصره‌ها همین بوده، درواقع شیوه‌ای است که در سال‌های گذشته جریان داشته و حالا دوباره تکرار شده است.
او همچنین درخصوص اکران فیلم‌ها در سانس‌های گوناگون اظهار داشت: تقسیم‌بندی سانس‌ها به‌ صورت چرخشی نیز اتفاق بسیار خوبی است. البته در مورد سانس‌های مربوط به فیلم‌های کودک باید به این نکته توجه داشت که نمایش فیلم‌های کودک، سانس‌های مشخصی دارد. ما اغلب به‌ خاطر مدارس ناچاریم فیلم‌های کودک را در سانس‌های صبح به نمایش بگذاریم چون مدارس معمولا سانس‌های صبح را برای تماشای این فیلم‌ها انتخاب می‌کنند. از طرفی طبیعتا هیچ خانواده‌ای ساعت۱۱ شب کودک خود را برای دیدن فیلم به سینما نمی‌برد. به ‌نظر من بهترین زمان برای نمایش فیلم‌های کودک، سانس‌های بعدازظهر و تا قبل از ۷،۸ شب است. چون معمولا خانواده‌ها بچه‌هایشان را از ۹ شب به بعد بیدار نگه نمی‌دارند تا بتوانند فردا به مدرسه و تکالیف‌شان برسند.
سعیدی‌پور در پایان گفت: البته این قضیه منوط به این است که بچه‌ها، بخواهند آن فیلم کودک را تماشا کنند. چون در همه ‌جای دنیا نمایش فیلم‌های کودک در زمان‌های خاصی، به افراد مسن تعلق دارد. همان‌طورکه تلویزیون‌های اروپایی در ساعت‌های ۱۰،۱۱ شب برای سالمندان انیمیشن نمایش می‌دهند تا برایشان تجدید خاطره شود.

محمدرضا نادری: تمام چرخه اکران به پخش و سینمادار، برمی‌گردد
محمدرضا نادری سرمایه‌گذار و تهیه‌کننده سینما در ابتدا با اشاره به ماده و تبصره‌های نظام‌نامه جدید اکران گفت: وجود چنین مواد و تبصره‌هایی در نظام‎نامه بسیار عالی است اما اگر هدف آن انجام یک کار اصولی و کارشناسی‏شده است، بهتر بود که ابتدا شرایطی رقم می‌خورد تا صدای افراد صاحب محتوا را می‌شنیدند. البته افرادی غیر از صاحبان محتوایى که خودشان دارای شرکت پخش یا سینمادار هستند. چرا که همیشه صدای این افراد شنیده می‌شود و آن‎ها هم هر طور که دلشان می‌خواهد مطالب را عنوان می‌کنند، این انصاف نیست و اصلا عدالت نیست.
او در ادامه اذعان داشت: ما حتی در چندین نوبت درخواست کرده‌ایم که حداقل یک جلسه داشته باشیم. اما گویا این فضا به‌قدری بزرگ است که صدای ما شنیده نمی‌شود و به‌عنوان بخش خصوصی سینما، همیشه زخم‌ خورده این قضیه‌ هستیم. در واقع سیستم چیده شده، سیستم مریضی است که در آن به‌ هیچ‌ وجه هیچ حمایتی از عوامل خصوصی سینما وجود ندارد. قانون ‌گذاری‌ها نیز به ‌گونه‌ای است که گویا فقط برای یک بخشی از این چرخه گذاشته می‌شوند و به آن بخشی که باید دیده شود و نظرش گرفته شود؛ اصلا توجهی نمی‌شود.
وی افزود:. این که چنین تصمیم‎هایی جداگانه و بدون در نظر گرفتن مسائل افرادی که ذی‌نفع اصلی‌اند، در یک اتاق دربسته گرفته می‌شود چندان دل‌چسب نیست. در واقع در سینمای ما شرایط به‌گونه‌ای‌ست که فردی که به‌عنوان سرمایه‎گذار یا تهیه‎کننده وارد سینما می‎شود هیچ جایگاهی ندارد، مگر این ‌که سینمادار باشد یا شرکت پخش داشته باشد یا جزو بدنه وزارت فرهنگ و دیگر سازمان‌های مرتبط باشد، در غیر این ‌صورت هیچ جایگاهی در این سینما ندارد و محکوم به مرگ است. بدیهی است که با ادامه این روند، سینما مانند همیشه در انحصار یک عده باقی خواهد ماند. امیدوارم این سیستم اصلاح شود و فضایی برای شنیده شدن صدای ما نیز ایجاد شود.
نادری در پایان در مورد تاثیر نظام‌نامه جدید بر چرخه اکران اظهار داشت: به ‌نظرم این افکار، افکار بسیار خوب و مثبتی است اما صرف این ‌که چنین قانونی گذاشته شود، مشکل اکران فیلم‌ها حل نمی‎شود. چرا که کل این چرخه به شرکت پخش و سینمادار برمی‌گردد و طبیعتا از سوی این افراد هم اجرایی نخواهد شد.

سپهر پهلوانی: استقبال مردم از فیلم‌ها، مشخص‎کننده سانس‌های اکران است
سپهر پهلوانی مدیر پردیس سینمایی «ارگ» تهران با اشاره به تبصره مربوط به شیوه اکران فیلم‌های سینمایی در نظام‌نامه جدید بیان کرد: چرخشی بودن یا نبودن سانس‎های اکران‎ فیلم‌ها، در زمان نمایش آن‌ها مشخص می‎شود. مسئله این است که فیلم‌ها توانایی فروش در گیشه را داشته باشند. هرچند قانون‎هایی که دوستان گذاشته‌اند در سال‌های گذشته انجام شده و امتحانش را پس داده است.
وی خاطرنشان کرد: این شیوه اکران در سال‌های پیش از این نیز جریان داشت و فیلم‎ها به‌صورت یک سانس درمیان اکران می‌شدند اما بعد از دوران کرونا، مسیر، خودش به این سمت رفت که سینماداران تعداد سانس‌های بیشتر را به فیلم‌های پرفروش‌تر بدهند.
او در ادامه اذعان داشت: زمانی‌که سینمادار ببیند سالن سینمایش در یک سانس، خالی است و تقاضا برای فیلم دیگری است؛ قطعا آن سانس را از فیلم قبلی می‌گیرد و به فیلم پرمخاطب می‌دهد. این یک موضوع مشخص است.
سپهر پهلوانی در پایان در خصوص موظف بودن سینماداران به انجام این قانون، اظهار داشت: همان‎طور که عرض کردم شرایط اکران همه چیز را مشخص می‎‌کند و باید ببینیم چه اتفاقی می‎افتد. اگر این مسئله به‌‎ صورت قانون باشد ما تمکین می‎‌کنیم و تا ‌جایی که از دستمان بر بیاید، انجام می‎دهیم ولی اگر استقبال و اقبال مردم به سمت دیدن یک فیلم در سانس‌های مختلف باشد قطعا بیشتر سانس‎ها را به آن فیلم خواهیم داد.

نداروزبه