در اوایل دهه پنجاه هجری شمسی «جشنواره بین‌المللی فیلم تهران» به عنوان اولین جشنواره فیلم‌های کوتاه و بلند آغاز به کار نمود و در شهرستان‌ها رقابت فیلم‌های آماتور ۸ و ۱۶ میلی‌متری با عنوان جشنواره سینمای جوان استانی شکل ‌گرفت. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، بخش رقابتی فیلم‌های آماتور در جشنواره فیلم فجر در سال۱۳۶۱ پذیرای فیلم‌های کوتاه شد. سپس عناوین «جشنواره سینمای جوانان» و «جشنواره بین‌المللی سینمای جوانان» را بر خود نهاد که پذیرای آثار جوانان در سه بخش فیلم، عکس و فیلمنامه بود. با تخصصی شدن جشنواره در سال ۱۳۸۲، عنوان «جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران» به این رویداد اختصاص یافت که تاکنون ادامه داشته و به صورت انحصاری پذیرای آثار فیلم کوتاه از ایران و سراسر جهان است. امروزه این جشنواره با هزاران متقاضی شرکت در ایران و سراسر جهان به عنوان مهمترین رویداد بین‌المللی سینمای کوتاه در غرب آسیا مطرح است که از سال ۱۴۰۰ توانسته در جایگاه یکی از رویدادهای ۱۲۷ گانه معتبر سینمایی در جهان به عنوان دروازه ورود مستقیم فیلم‌های کوتاه به فهرست سالانه جشنواره اسکار قرار گیرد.

چهل و یکمین دوره از جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران به دبیری مهدی آذرپندار که از بخش‌های مختلف تشکیل شده است تا ۲ آبان ۱۴۰۳ در پردیس سینمایی ملت در حال برگزاری است. خبرنگاران صبا به همین مناسبت با کارگردانان بخش فیلم‌های تجربی این جشنواره به گفت‌وگو نشسته‌اند که در ادامه می‌خوانید.

فرشاد ابراهیم کارگردان فیلم «تروما»: از محتوا به فرم فیلم رسیدم

فرشاد ابراهیمی کارگردان فیلم کوتاه تجربی «تروما» از آثار راه یافته به چهل و یکمین جشنواره فیلم کوتاه تهران درباره شکل گیری ایده این فیلم گفت: ایده تروما خیلی وقت پیش در ذهن من بود و به اینکه چگونه می‌توان یک بیماری روانی یا صدمات روانی را به شکل عینی نشان داد و در ابتدا قصد داشتم این فیلم را به صورت داستانی بسازم ولی بعد به این نتیجه رسیدم که به خاطر موضوع داستان فرم تجربی را انتخاب کنم.

کارگردان فیلم کوتاه تروما ادامه داد: مشکلات خانوادگی که موجب آسیب‌های روانی و تروما در فرزندان می‌شود موضوع اصلی فیلم است.

وی افزود: بیشتر افراد به خاطر ضربه‌های روحی دچار تروما می‌شوند و این همگانی بودن این آسیب روانی موجب پرداختن من به این موضوع شد و من از محتوا به فرم فیلم رسیدم.

فرشاد ابراهیمی درباره نزدیکی فیلم به هدف اصلی‌اش خاطرنشان کرد: فیلم تا حد بسیار زیادی به هدف من از ساخت این فیلم نزدیک است و تا ۸۰ درصد به آنچه انتظار داشتم  دست یافته‌ام و از فیلم رضایت دارم.

کارگردان فیلم تروما درباره بازی بازیگران این فیلم کوتاه گفت: از بازی بازیگران فیلم خیلی راضی بودم و از بازی به محتوای فیلم رسیده‌ام.

فرشاد ابراهیمی با اشاره به اینکه امسال اولین تجربه حضورش در جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه است اظهار کرد: از حضور در جشنواره بسیار خوشحال هستم و این حضور اتفاق خوبی در زندگی من است و آشنایی با دوستان فیلمساز دیگر و دیدن فیلم‌هایشان اتفاق جذاب و دلنشینی است و تجربه خیلی خوبی برای من محسوب می‌شود.

وی درباره ادامه روند فیلمسازی‌اش بیان کرد: مسیر زندگی من فیلمسازی است و احتمالا پروژه بعدی من یک اثر استاپ موشن خواهد بود و بیشتر تمایل دارم ایده‌های ذهنی خود را به تصویر بکشم. بنابراین با توجه به اینکه آن ایده در چه ژانری بهتر بیان می‌شود کار خواهم کرد. بنابراین در ژانر خاصی فعالیت نخواهم کرد بلکه با توجه به ایده ژانر خود را انتخاب می‌کنم و می‌خواهم  فیلمسازی ژانرهای مختلف را تجربه کنم.

ابراهیم با بیان اینکه استقبال از فیلم تروما در جشنواره رضایت بخش بوده است تصریح کرد: در اکران فیلم هیچ صندلی خالی وجود نداشت و انتظار نداشتم مخاطبین از فیلم‌های تجربی چنین استقبال خوبی کنند و گرچه نتوانستم خیلی با تماشاگران درباره فیلم صحبت کنم ولی تا آنجایی که باخبر شدم نظر مخاطبین نسبت به این فیلم مثبت بوده است.

محمد کچویی؛ کارگردان فیلم کوتاه «زیگورات»: در ساخت فیلم تجربی باید عمیق‌تر نگاه کرد

محمد کچویی، کارگردان فیلم کوتاه تجربی «زیگورات» درباره این اثر گفت: فیلم «زیگورات» به نوعی روایتگر مرد و زنی است که به رسم نیاکان خود در جست و جوی عنصر جاودانگی هستند.

وی درباره چگونگی شکل گیری ایده این داستان بیان کرد: دلایل مختلفی برای شکل گیری یک ایده وجود دارد ولی این موضوع دغدغه شخصی من بود و همیشه برایم سوال بود که چرا انسان‌ها در همه ادوار دنبال عنصر جاودانگی بوده‌اند.

محمد کچویی درباره چالش‌های ساخت این فیلم خاطرنشان کرد: فیلمسازی همواره با چالش همراه است ولی اتفاق خاصی که مرا در ساخت فیلم اذیت کند پیش نیامد.

محمد کچویی که در چهلمین دوره جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران برنده جایزه بهترین فیلم کوتاه تجربی شده بود درباره چشم انداز فعالیت‌های فیلمسازی خود خاطرنشان کرد: ترجیح من تا این لحظه فیمسازی در بخش تجربی است.

وی درباره تجربه حضور در جشنواره فیلم کوتاه تهران اظهار داشت: جشنواره فیلم کوتاه تهران، آرشیوی از فیلم‌های کوتاهی است که در طول سال ساخته می‌شوند و این فیلم‌ها نشان دهنده این است که فرایند فیلمسازی طی یک سال گذشته به چه شکل بوده است و حضور در این جشنواره تجربه خیلی ارزشمندی است چون موجب آگاهی مخاطبان نسبت به روند فیلمسازی در کشور می‌شود و من از حضور در این جشنواره خوشحالم چون علاوه بر بحث رقابتی دیدن فیلم‌های فیلمسازان مختلف بسیار ارزشمند و مفید است.

محمد کچویی درباره چشم انداز خود در فیلمسازی گفت:  فیلمسازی و ساخت فیلم مهترین چشم انداز یک فیلمساز است. به عقیده من فیلم کوتاه دریچه‌ای برای ورود به سینمای بلند نیست چون فیلم کوتاه مجزا از فیلم بلند است گرچه خیلی از فیلمسازان از فیلم کوتاه شروع می‌کنند تا به فیلم بلند برسند اما من تا این لحظه برنامه‌ای برای ساخت فیلم بلند ندارم.

وی درباره جشنواره گفت: انتظار من از جشنواره اکران فیلم و دیدن فیلم است که طبیعتا این اتفاق در جشنواره رخ می‌دهد.

کارگردان فیلم «زیگورات» درباره اینکه به هدف خود از ساخت این فیلم دست یافته تصریح کرد: هر فیلمسازی می‌خواهد آنچه در ذهن دارد را به مخاطب نشان دهد و من از این منظر صد درصد رضایت دارم چون آنچه را که در ذهن داشتم را ساختم و می‌خواستم «زیگورات» به این شکل ساخته شود و این اتفاق افتاد و بازخوردی که انتظار داشتم را از مخاطب گرفتم و به نظرم موفق عمل کردم.

محمد کچویی درباره انتخاب بازیگران خاطرنشان کرد: پروسه انتخاب بازیگران کمی چالش برانگیز بود و خیلی زمان برد ولی نهایتا نتیجه صرفا به خاطر نوع بازیگر یا نوع کارگردانی نیست بلکه این فیلم ماحصل تلاش موفق تمام عوامل است.

امیررضا دهقانی کارگردان فیلم کوتاه «شطرنج آتش»: شور و شوق جشنواره فیلم کوتاه در هیچ جشنواره‌ای نیست

امیررضا دهقانی کارگردان فیلم کوتاه «شطرنج آتش» از آثار راه یافته به چهل یکمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران درباره این اثر گفت: «شطرنج آتش» یک فیلم تجربی درباره سینما و یکی از فیلم‌های مهم تاریخ سینمای ایران به نام «‌شطرنج باد» است و ارجاعی به سرنوشت این فیلم از زمان تولید تا زمان بازسازی و نمایش مجدد آن را دارد.

وی درباره چگونگی شکل گیری ایده این فیلم تصریح کرد: من خبری درباره ماجرای بازسازی این فیلم شنیدم که بعد از چهل سال نگاتیوهای این فیلم پیدا و بازسازی شده و این موضوع برایم جذاب بود. در ابتدا می‌خواستم این فیلم را به صورت داستانی کار کنم ولی در مرحله تحقیق و پژوهش متوجه شدم حق مطلب این سوژه در فیلم داستانی به خوبی ادا نمی‌شود ضمن اینکه حجم جزییات هم خیلی زیاد بود بنابراین تصمیم گرفتم فیلم را به صورت مستند کار کنم ولی شرایط ساخت مستند فراهم نشد و در نهایت تصمیم گرفتم این داستان را به صورت فیلم تجربی بسازم.

امیر رضا دهقانی درباره استقبال مخاطبین از فیلم «شطرنج آتش» خاطرنشان کرد: خوشبختانه با اینکه فیلمم تجربی بود ولی در اکران اول سالن کاملا پر و از پر مخاطب‌ترین سانس فیلم تجربی در ادوار جشنواره بود.

کارگردان فیلم تجربی «شطرنج آتش» درباره تاثیرگذاری جشنواره در آینده کاری فیلمسازان خاطرنشان کرد: حضور در جشنواره برای هر فیلمساز نوظهوری مهر تاییدی بر توان فیلمسازی و ادامه حیات هنری اوست.

وی افزود: فیلمسازی را ادامه خواهم داد و در گونه‌های مختلف مثل تجربی، داستانی و مستند فعالیت خواهم کرد. این انتخاب به تشخیص خروجی فیلم‌ها بستگی دارد و اگر فیلمی خلاقیت  لازم و مخاطب خود را داشته باشد حتما آن را خواهم ساخت و قصد دارم در آینده به سمت ساخت فیلم داستانی بلند حرکت کنم.

امیررضا دهقانی با بیان اینکه تا کنون چندین فیلم در بخش داستان و تجربی ساخته ولی «شطرنج آتش» اولین فیلمی است که به جشنواره ارسال کرده است تصریح کرد: خوشحالم با اولین فیلم رسمی خودم که به جشنواره ارسال کردم موفق به حضور در بخش مسابقه اصلی جشنواره شدم.

وی درباره اینکه  فیلم «شطرنج آتش» چقدر با محتوای ذهنی‌اش نزدیک است گفت: با توجه به چالش‌های خلاقیت برانگیز در گونه تجربی این فیلم، به ایده‌هایی که در ذهن داشتم خیلی نزدیک شد.

امیررضا دهقانی درباره تجربه حضور در جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران افزود: استقبال از جشنواره بسیار خوب بود و شور و شوق و انرژی که در جشنواره فیلم کوتاه تهران است در کمتر جشنواره‌ای هست و توجه فیلمسازان نوپا به ساخت هر چه بهتر فیلم کوتاه خیلی ویژه است چون می‌خواهند در عرصه فیلمسازی همچنان فعالیت کنند به همین دلیل تمام توان خود را برای ساخت فیلمی در خور به کار می‌گیرند که این تلاش موجب پیشرفت خروجی آن ها می‌شود.

وی در پایان گفت: من به همه توصیه می کنم که به دنبال رویاهای خود بروند چون خودم سال‌ها به سینما و فیلمسازی علاقه داشتم ولی به خاطر شرایط این امر خیلی دیر محقق شد ولی امروز بسیار خرسندم.

کیوان شمشیربیگی کارگردان فیلم کوتاه تجربی «نیچیر»: جای بانک فیلمنامه در سینمای کوتاه خالی است

کیوان شمشیربیگی، کارگردان فیلم کوتاه تجربی «نیچیر» از آثار راه یافته به چهل و یکمین جشنواره فیلم کوتاه تهران درباره این اثر گفت: فیلم مستند تجربی «نیچیر» یک تجربه کوتاه ۱۱ دقیقه‌ای است که تلاش دارد هنر خالق سینمای سنگی ما را که حدود ۱۵۰۰ سال پیش در تاق‌وه‌سان یکی از شاهکارهای هنر ایران باستان ایجاد شده است، به تصویر بکشد، سنگ‌تراشی که بسیار کم از آن می‌دانیم، هنرمند دوره ساسانی (قنطوس فرزند سِنمار) با وجود اینکه اثرش هنوز یکی از شگفت‌انگیزترین روایت‌های سنگی دوران‌هاست اما انگار نامش در سایه دوره ساسانی و در میانه تاریخ گم شده است. من در این فیلم تلاش کردم ضمن جستجو در زمان و روایت این فیلم به زاویه دید قنطوس و زبان سینمایی‌اش نزدیک شوم. چیزی که در این اثر مهم است بازنمایی ویژگی‌های به ‌شدت سینمایی یک سنگ‌ نگاره چند صد ساله است که در آن میزانسن، ترکیب‌بندی، باند صوتی پولیفونیک، طراحی صحنه و لباس، موسیقی، بازی با روایت، حرکت و حتی تدوین وجود دارد.

وی درباره تجربه حضور در جشنواره فیلم کوتاه تهران بیان کرد: با اینکه اغلب با عناوین مختلف مهمان جشنواره فیلم کوتاه تهران هستم اما همیشه آموزندگی‌اش را بیش از هر چیزی می‌پسندم و البته دیدن فیلمسازان جوان و نگاه‌های نو را دوست دارم.

شمشیربیگی مطرح کرد: من کار دیگری غیر از سینما بلد نیستم، باید همیشه خواند، دید، نوشت و ساخت همین. من همیشه تولیدات سال را دنبال می‌کنم و برای بودن در میان سینمای جوان باید مخاطب سینمای کوتاه بود، خوشبختانه دسترسی به آثار تولید انجمن و فیلمسازهای سایر کشورها بسیار راحت است، البته دومی بیشتر.

این کارگردان درباره انتظاراتش از جشنواره فیلم کوتاه تهران بیان کرد: ایجاد بازار و بانک فیلمنامه نیاز است چون هنوز آثار خوب زیادی روی کاغذ باقی مانده‌اند.

محمدرضا بابادی کارگردان فیلم تجربی «مخفف» : یک هفته تماشای فیلم‌کوتاه، بهترین اتفاق است

محمدرضا بابادی، کارگردان فیلم تجربی «مخفف» درباره این اثر گفت: همیشه هنر خوشنویسی برایم جذاب بوده است و با تحقیقاتی که داشتم سعی کردم در فیلم کوتاه تجربی «مخفف» با حرکت ‌دادن به حروف دست به خلق تصاویر جدیدی بزنم که در ادامه جهانی را در فیلم ارائه کنم که در آن حروف الفبا زنده به نظر بیایند.

بابادی مطرح کرد: «مخفف» در شصت و هشتمین جشنواره منطقه‌ای انجمن سینمای جوانان ایران به ‌عنوان بهترین فیلم کوتاه تجربی برگزیده شد و خیلی خوشحالم که در چهل و یکمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران هم حضور دارد. در این پروژه نگرش جدیدی که به هنر خوشنویسی ایرانی شده و مسلماً کمک تکنولوژی کامپیوتری باعث شده است که مخاطب با ترجمه بصری مدرنی رو به ‌رو شود این به نظرم خیلی تاثیرگذار خواهد بود. با توجه درگذشت شادروان صابر راستی‌کردار خالق فونت گندم، با استفاده از فونت گندم سعی کردم یاد این هنرمند را گرامی نگه دارم.

این کارگردان ادامه داد: جشنواره‌های منطقه‌ای و دو بار حضور در جشنواره فیلم کوتاه تهران به‌ عنوان فیلمساز باعث شد تا بتوانم با کارگردان‌ها و تهیه‌کننده‌های فعال در زمینه فیلم کوتاه ارتباط بگیرم که این برای یک فیلمساز شهرستانی فوق‌العاده است. از طرفی با مشاهده فیلم‌های کوتاه فیلمسازان دیگر با داستان‌های جدیدی مواجه شدم و از همه مهم‌تر با هم صحبتی با آنها تجربیات جدیدی را به دست آوردم.

بابادی گفت: من خیلی زیاد به بروزرسانی روایت‌های کلاسیک ایرانی علاقه دارم و قصد دارم با استفاده از استودیوی کروماکی چند فیلم کوتاه با این رویکرد بسازم و امیدوارم بتوانم در سال‌های بعد فیلم‌هایی برای تعداد مخاطب بالاتری بسازم.

این کارگردان اظهار کرد: من از علاقه زیاد به فیلم کوتاه، فیلمسازی کوتاه را شروع کردم و هر روز چندین فیلم کوتاه جدید می‌بینم و درباره آن مطالعه می‌کنم. تا به ‌حال همه فیلم‌های جشنواره‌هایی که شرکت داشته‌ام را دیده‌ام و بهترین اتفاق برای من یک هفته تماشای بهترین فیلم‌های کوتاه ایران و جهان در این رویداد است.

وی درباره جشنواره فیلم کوتاه تهران گفت: جشنواره فیلم کوتاه تهران همیشه پیشتاز و به‌ روز بوده و هر سال بهتر از سال قبل شده است. تنها پیشنهاد من راه‌اندازی بازارچه‌ای از غرفه‌های فیلمسازی است تا در حاشیه برگزاری جشنواره برای جذب ارتباط جدی‌تر میان سرمایه‌گذاران، فن‌آوران و فیلمسازان نوگرا محیطی حرفه‌ای مهیا باشد.

شهریار حنیفه کارگردان فیلم کوتاه تجربی «طبیعت بی‌جان»: حتی اگر فیلم در جشنواره نداشتم، مخاطبش بودم

شهریار حنیفه کارگردان فیلم کوتاه تجربی «طبیعت بی‌جان» از آثار حاضر در چهل و یکمین جشنواره فیلم کوتاه تهران درباره انگیزه ساخت این اثر گفت: پاسخ به این سؤال دشوار برای من، مبهم، نامنسجم و به ‌ضرورت پاسخی طولانی است. پس از آن می‌گذرم. من با فیلمم در حال زندگی‌کردن هستم و سخت است که از کسی بپرسیم درباره زندگی‌ات توضیح و انگیزه خودت را برای زنده ‌بودن شرح  بده!

حنیفه درباره مهم‌ترین ویژگی فنی یا محتوایی «طبیعت بی‌جان» عنوان کرد: در سینمای تجربی پارامترهای فنی و محتوایی چیزی بیشتر از یک اِسکچ نیستند.

وی درباره تجربه حضور در ادوار مختلف جشنواره فیلم ‌کوتاه گفت: من پیش از این دو بار در جشنواره شرکت کرده بودم و یک‌ بار از فیلمم تقدیر شد اما حالا حس و حال خاصی ندارم؛ بعد از دیدن فیلم‌هاست که می‌توانم بگویم از چه چیزهایی لذت بردم و از چه چیزهایی لذت نبردم.

این کارگردان درباره چشم‌اندازش برای ادامه حضور در عرصه فیلمسازی اظهار کرد: احساس می‌کنم هر چه جلوتر می‌روم بیشتر در حال عقب رفتن هستم، چشم‌انداز داشتن برای من نقطه‌ای دور است و به‌ گمانم بیشتر در حال مرور کردن هستم. مثل اختراع دوباره چرخ که بدون ‌شک در تاریخ جهان امری بی‌ مورد است اما در تاریخ شخصی خودت می‌تواند معناهایی پیچیده‌تر داشته باشد.

حنیفه درباره علاقه‌اش به تماشای آثار سینمای کوتاه عنوان کرد: در این دوره اگر فیلم هم نداشتم، می‌آمدم و همه را تماشا می‌کردم. کار من فیلم دیدن است.

وی درباره انتظاراتش از جشنواره فیلم ‌کوتاه گفت: در وهله نخست نمایش آثار همزمان با پایتخت در تمام شهرهای سرزمین‌مان انتظار من است. حتی شهری که سینما ندارد می‌تواند با تجهیز به یک پروژکتور در مثلاً کتابخانه‌ها یا شهرداری محل تجمع ایده‌ها شود.

وحید مباشری کارگردان فیلم کوتاه تجربی «بیرون از قفس»: جشنواره، قوی‌ترین رسانه فیلم ‌کوتاه در ایران است

وحید مباشری، کارگردان فیلم کوتاه تجربی «بیرون از قفس» هم درباره این فیلم گفت: در این دور از جشنواره با فیلم تجربی «بیرون از قفس» حضور دارم و ایده اولیه ساخت این فیلم با یک مهمان ناخوانده در حیاط خانه شکل گرفت؛ یک گنجشک کوچک که توانایی پرواز نداشت و من او را در قفس کوچکی نگه‌داری می‌کردم، با این وجود پدر و مادر او همچنان برایش غذا می‌آوردند. این اتفاق جرقه‌ای شد برای من و شروع کردم به مقایسه این پرنده‌های کوچک با انسان‌هایی که نسبت به فرزندان خود بی ‌مهر و بی ‌توجه هستند. فیلم «بیرون از قفس» ترکیبی از تصاویر این گنجشک‌ها و اولین ساخته بابک خرمدین است.

مباشری درباره مهم‌ترین ویژگی فنی این اثر توضیح داد: مهم‌ترین ویژگی این فیلم به لحاظ محتوایی است؛ استفاده از نشانه‌ها و استعاره‌ها. به ‌نوعی بازآفرینی یک اثر در شرایط و نگاهی جدید.

وی درباره تجربه حضور در ادوار مختلف جشنواره فیلم ‌کوتاه تهران عنوان کرد: من در دوره ۳۳ و ۳۷ جشنواره فیلم کوتاه تهران در بخش تجربی حضور داشته‌ام و از این اتفاق برای بار سوم خوشحالم که این گردهمایی هنری را در کنار دیگر هنرمندان تجربه می‌کنم.

مباشری درباره چشم‌اندازش برای ادامه حضور در عرصه فیلمسازی مطرح کرد: تا زمانی که دغدغه و حرفی برای گفتن داشته باشم البته در قالب مناسب آن، فعالیت خواهم داشت هرچند در این عرصه مدیریت‌های سلیقه‌ای و استفاده از روابط، به ‌خصوص در شهر شیراز ضربه‌های جبران‌ ناپذیری به هنرمندان مستقل زده و خواهد زد، تا آخرین توان خود فعالیت خواهم کرد.

وی درباره تماشای آثار سینمای کوتاه اظهار کرد: من به‌ شدت علاقه‌مند به تماشای آثار دیگر هنرمندان هستم و همیشه با شوق کارهای دیگر همکارانم را پیگیری می‌کنم.

مباشری درباره انتظاراتش از جشنواره فیلم‌ کوتاه تهران گفت: انتظاری که از این رویداد بزرگ سینمای کوتاه دارم این است که در راستای برابری و عدالت محوری کوشش و تا جای ممکن کمک کند تا از نگاه‌های سلیقه‌ای در این بخش از هنر دور شویم که سم مهلکی برای هنر و هنرمند است و تنها، ملاک را بر استعداد افراد قرار دهیم نه اسم‌ها و… . این جشنواره به‌ عنوان قوی‌ترین رسانه فیلم کوتاه ایران، نقش بسیار مهمی در رسیدن به این مهم، ایفا می‌کند.

بهناز وفایی وحدت، مهدیه مالکی