فیلم‌ کوتاه داستانی «زیر سایه بلوط» به نویسندگی و کارگردانی حسین الهیاری، در بخش مسابقه فیلم‌های داستانی چهل و یکمین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران حضور داشت. این فیلم تاریخی که در شرایط سخت کوهستانی ساخته شده و داستان زندگی قافله‌ای در اقوام لُر را روایت می‌کند توانست در سه بخش مورد توجه داوران جشنواره ۴۱ فیلم کوتاه قرار بگیرد. برگ زرین بهترین صدای فیلم به میثم کیامرثی صدابردار و رضا گدازگر برای صداگذاری، برگ زرین بهترین فیلمنامه و همچنین برگ زرین بهترین فیلم در بخش سینمای ایران به حسین الهیاری سه جایزه‌ای هستند که این فیلم را جزو فیلم‌های مهم این جشنواره قرار داد. به همین بهانه با حسین الهیاری درباره این فیلم و چالش‌های ساخت آن به گفت‌وگو نشسته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

حسین الهیاری، در ابتدای این گفت‌وگو درباره علت نامگذاری فیلم «زیر سایه بلوط» بیان کرد: عنوان فیلم مرتبط با محتوای فیلم و وام گرفته از فیلمنامه است. در دل تاریخ بی زمان، قافله‌ای از قویت لر در کوهستان برفی در حال عبور و رویارویی با معضلات است. البته بجز ۲ تن از بازیگران، باقی از اقوام لر نبودند. ما صحنه‌ای داشتیم که تک برداشت بود اما بازیگران گویش لری را در همان یک برداشت به درستی به زبان آوردند.

این سینماگر در مورد علت پرداختن به این سوژه اظهار داشت: موضوع اصلی فیلم من، جدال انسان و طبیعت وحشی و بسیار خشن که هم ما در آن حل می‌شویم و هم آن بر زندگی ما اثر می‌گذارد، همچنین دو راهی‌های دشوار اخلاقی و انسانی است که تمامی ما آدم‌ها، گاهی در زندگی دچار آن هستیم. نکته حائز اهمیت برای من، تجربه زیسته و دغدغه شخصی‌ام بود که باعث نوشتن این فیلمنامه و دستمایه ساخت این فیلم شد. جدال انسان با انسان، و انسان با طبیعت را در اثر می بینیم. فیلم روایت گونه بشر و طبیعت است.

این کارگردان جوان در مورد جای خالی چنین فیلم‌هایی در سینمای کوتاه کشور تصریح کرد: به جز کودکان همه اشخاص و سنین مخاطب این فیلم هستند. این جای خالی، چه در سینمای کوتاه (البته کمتر) و چه در سینمای بلند که محدود به چند ژانر شده است حس می‌شود. گونه‌های دیگری از سینما غیر از سینمای اجتماعی نیز، مورد علاقه من است. یک فیلمساز که در دنیا مورد توجه می‌شود، جریان سینمای یک کشور را تحت تاثیر قرار می‌دهد. سینما هم سرگرمی و هم فرهنگساز است. در این جشنواره فیلم‌های متفاوتی دیدم و اساسا وظیفه و کارکرد سینمای کوتاه این است که پیشروتر از سینمای بلند باشد و جریان خود را پیش ببرد. این مهم، توسط چند فیلمساز اتفاق افتاده است و این مایه بسی خوشحالی است.

این فیلمساز آینده‌دار در مورد کمبودهای سینمای کوتاه گفت: برای بنده، سینما جدا از بحث زیبایی شناختی، عنصری فرهنگساز است. به سینما به مثابه ابزار فرهنگساز جامعه می نگرم. در فیلم کوتاه، عده‌ای قصد تجربه و پیدا کردن جهان خود را دارند. در این میان، غالب جشنواره‌های جهان، به فیلم‌های آماتوری و انتقادی توجه بیشتری دارند و به حوزه نمایش، پخش و فروش، عنایتی ندارند. باید از استعدادهای جوان و ارزشمند، آن هم فیلمسازان شهرستانی که با هزینه خیلی خیلی اندک به طور رفاقتی فیلم می‌سازند حمایت صورت بگیرد. دغدغه‌مندی فیلمساز در سینمای کوتاه و سینمای بلند مورد پسند من است. پخش خارجی سینمای ما باید تقویت شود.

وی در مورد ویژگی‌های ساختاری و محتوایی این اثر یادآور شد: تمام این فیلم در برف می‌گذرد. در بحث فیلمنامه این اثر که لایه‌های زیرین و به طور خاص بگویم ۳ روایت دارد، مخاطب نباید به آن میزان مصلوب رویدادهای بیرونی شود و باید دو موضوع قابل تامل را کشف کند. در تماشای یک چنین فیلمی، باید عادات معمول را کنار گذاشت. این فیلم با شما سخن می‌گوید و شما را به مفاهیم انسانی دعوت می کند. من خوشحالم که بازخوردهای خوبی از تماشگران حرفه‌ای سینمای کوتاه گرفتم و همچنین فیلمم مورد توجه هیات داوران نیز قرار گرفت.

وی در مورد کمبودهای سینمای کوتاه گفت: بار مالی تامین فیلمی که نسبت به آن عرق دارید و چند گام از سینمای معمول جلوتر است، همیشه دغدغه است. بخشی از ساخت فیلم کوتاه را رفاقت عوامل پیش می‌برد. در ساخت این فیلم بسیاری از دوستان بر من منت گذاشتند و افتخار دادند و حضور پیدا کردند. فیلم کوتاه در سینمای ایران و همه جای دنیا با ارتباطات دوستانه ساخته می‌شود.

الهیاری خاطرنشان ساخت: یکی از افسوس‌های من در ساخت این فیلم، درگذشت آقای فتح الله طاهری بازیگر نقش اصلی بود که ۲ روز پیش از آماده شدن فیلم برای اکران اتفاق افتاد. ساعت ۲ بعدالظهر با ایشان تماس گرفتم که متاسفانه با خبر فوت ایشان مواجه شدم.

او درباره جشنواره فیلم کوتاه تهران و تاثیر آن بر آینده کاری فیلمسازان جوان گفت: جشنواره‌ها ویترین خوبی برای نمایش آثار هستند. فیلمساز فیلم می‌سازد که مخاطب داشته باشد و مخاطب خود را در جشنواره‌ها می یابد و چیزی از این بالاتر نیست. این جشنواره مهمترین جشنواره فیلم کوتاه ایران است. کار ستاد اجرایی بسیار خوب بود. البته رنگ فیلم من آنی نیست که نمایش داده شد و خیلی از این بهتر است و آن همه زحمت کشیدیم تا فیلمی مطابق با استاندارد‌های جهانی ارائه دهیم. اگر نسخه دی سی پی از فیلمسازان تحویل گرفته می‌شد بهتر بود.

حسین الهیاری، در بخش پایانی صحبت‌های خود در انتقال تجربه به علاقه‌مندان فیلمسازی در سینمای کوتاه بیان نمود: جوانان علاقه‌مند شهامت داشته باشند بسازند، اگر شکست خوردند باز هم بسازند، مطالعه کنند و فیلم بسازند. این توصیه بزرگان است. شهامت مهمترین چیز برای فیلمساز است.

تورج اردشیری‌نیا