سمیه خاتونی – مستند «بنز ایرانی»، یک اثر طنزآمیز از رضا استادی است که با نگاهی نقادانه و کلامی آمیخته با طنز و نقل وارانه تاریخ ورود بنز به ایران را بررسی می‌کند. استادی در این مستند از آرشیو بسیار غنی و متنوعی در اثرش استفاده می‌کند و با هر صحنه ما را با بخشی از تاریخ ایران از زمان پهلوی، فرهنگ عامه مردم با تصاویر از فیلم فارس‌های دهه ۴۰ ، ۵۰ و نقش زمامداران هر دوره در صنعت خودرو می‌پردازد‌.

این مستند درباره علت به نتیجه نرسیدن تولید خودروی بنز در ایران است. این موضوع در یک بستر تاریخی حدودا ۸۰ ساله روایت می‌شود. شخصیت‌های سیاسی فراوانی درگیر این موضوع بوده‌اند. پس از انقلاب نیز ردپای شخصیت‌های سیاسی متعددی در موضوع بنز دیده می‌شود. رویکرد مستندساز به چالش کشیدن این نکته است که خودرو در زندگی ایرانیان چه جایگاهی  دارد و آیا به واقعیت یک خودرو با کیفیت یک کالای لوکساری و تجمل گرایانه است؟ یا می‌تواند وسیله‌ای مقرون به صرفه‌ای باشد که مورد مصرف عامه مردم باشد.

انتخاب مستندساز در موضوعی که امروزه دغدغه همه مردم ایران است بسیار هوشمندانه است و برای طرح این موضوع که پیش از این نیز در دوره‌های متعدد بسیار مورد انتقاد است و موانع آن بررسی شده است یک زبان  و لحن ویژه برمی‌گزیند و در قالب طنز وارونه، بنز را در محوریت قرار می‌دهد و آرشیوی جامع از خلال نقش تاریخی بنز در ایران، سیاستگزاری ها، هنر و فیلمسازی و حتی تاریخ معاصر و برجام ارائه می‌دهد.

نکته قابل تامل اینکه اگر قرار بود این اثر، مطالعات و پژوهش‌های خود را در این مورد همچون دیگر مستندهای ترکیبی، گزارشی و آرشیوی ارائه دهد هیچ موفقیتی را حاصل نمی‌کرد و پس از آنکه مخاطب را از دوباره گویی جمله‌ای از مشکلات در صنعت خودروسازی خسته می‌کرد قادر نبود کوچکترین تاثیر را برای مسئولین و متصدیان خودرو در ایران داشته باشد.

این مستند نمونه خوبی برای محققان و پژوهشگران است تا بتوانند با نگاهی هنرمندانه، خاص و متفاوت به مضامین تکراری ورود و از خلال یک نگاه نو و زاویه جدید آن را با بیان استعاری و کنایه‌ای باز اندیشی کنند چرا که مسئله خودرو با وجود اینکه بحث‌های زیادی را در دوره‌های مختلف همراه داشته، اما  معضلی همچنان پابرجاست و جای خالی یک خودرو با کیفیت با توجه به هزینه پرداختی در شهر فرنگ زندگی ایرانی حس می‌شود.

استادی برای طرح این موضوع تکراری با صدای گرم و روایتگری دو پهلوی تیز داریوش کاردان دست ما را می‌گیرد و به عمق تاریخ از لحظه‌ای که ایرانی‌ها بنز سوار می‌شدند می‌برد و پله پله در دالان تاریخ با بنز آلمانی ما را از تنگناهای سخت تاریخی ایران عبور می‌دهد و به لحظه اکنون می‌رساند و بدون نتیجه گیری، قضاوت را برعهده بیننده می‌گذارد که براستی یک خودروی باکیفیت یک کالای لوکس و تجمل گراست یا حداقل شایستگی است که لازمه هر شهروند  ایرانی است که از آن محروم شده‌اند.