سمیه خاتونی– «ببعی قهرمان» یک فیلم سینمایی پویانمایی سه‌بعدی ایرانی به تهیه‌کنندگی محمدمهدی مشکوری، کارگردانی حسین صفارزادگان و میثم حسینی و نویسندگی مقداد اخوان محصول سال ۱۴۰۱ سازمان هنری اوج است که در چهل و دومین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فجر اکران شد. دیگر عوامل این انیمیش؛  مدیر تولید: مسعود محمدی – سمیرا پیشانیدار، کامپوزیت: محمد کریمی، سرپرست نور: سعید گرمابدری، توسعه بصری: علی متصدی، کارگردان هنری: میکائیل براتی، طراح کارکتر: محمد خیراندیش – شفیع آهی هستند. روزنامه صبا با کارگردان این اثر گفت‌و‌گویی داشت که در ادامه می‌خوانید:

از تجارب کارگردانی خود در انیمیشن سازی بگوئید؟

در طول هشت سال گذشته در استودیو ایما، حدود ۸ هزار دقیقه از تولیدات نقش کارگردانی انیمیشن را بر عهده داشتم. پروژه‌هایی مانند سریال «ببعی» و «لویی و آرمن» و سری مجموعه‌های دیگری که هم اکنون بر روی آنتن است. «ببعی قهرمان» اولین تجربه سینمایی من در انیمیشن بود و در ادامه همان جهان داستان سریال «ببعی» خلق شد. در این سینمایی سعی کردیم با بهره‌گیری از تکنیک‌های حرفه‌ای اثر متفاوت‌تری را در همان جهان داستان و با روایتی مهیج‌تر خلق کنیم و استانداردهای سینمایی انیمیشن را هم از نظر جایگاه کیفی و هم جایگاه محتوایی اضافه کنیم.

 پس از ساخت «ببعی قهرمان» و مشاهده آن بر روی پرده اکران، چه ضعف‌هایی در اثر دیدید که در آثار بعدی آن را لحاظ خواهید کرد؟

به طور کلی در هر رسانه‌ای باشید در فرایند تولید، تجربه‌هایی کسب می‌کنید که در کارهای بعدی حتما به کار می‌آید. تجربه‌هایی که در هیچ کلاس آموزشی و یا کتابی نخواهید یافت و مختص همان نفس تجربه‌گرایی و درگیر شدن شما با پروژه است. بله من هم بعد از اتمام پروژه وقتی با حاصل کار بر روی پرده مواجه شدم با خود گفتم که اگر به عقب برگردم در برخی از موارد تجدید نظر خواهم کرد. پروژه سینمایی انیمیش حاصل سه سال کار تولیدی است، پس در طول ساخت پروژه هم این مسئله وجود داشت؛ یعنی در سال دوم و سوم بر اساس تجربه به نتایجی می‌رسیدم که اگر به عقب باز می‌گشتم، برخی موارد را تغییر می‌دادم. اما در سریال ‌سازی به دلیل آنکه مدت زمان تولیدش کوتاه‌تر است، اینگونه نیست.

انیمیشن هنوز یک صنعت نوپا در هنرتصویری ایران به حساب می‌آید، ارزیابی شما در انیمیشن ایرانی به لحاظ نقاط ضعف و قوت چیست؟ به طور کلی انیمیشن ایرانی در چه مرحله‌ای است و چقدر راه دارد تا به استاندارهای جهانی برسد؟

خوشبختانه هم اکنون به جایی رسیده‌ایم که تصویر و گرافیک برایمان حل شده است و سطح کیفی آثار ایرانی دست کمی از تولیدات اروپایی ندارد. شاید نتوانیم با محصولات آمریکایی رقابت کنیم، اما در سطح و کلاس کاری اروپا هستیم. ولی موضوعی که باعث شکاف عمیق شده است، فیلمنامه است. ما در روایت و فیلمنامه، همچنان و مانند سایر هنرهای دیگر چون سینما، سریال و… ضعف داریم و اگر بتوانیم راه حلی پیدا کنیم که فیلمنامه‌هایی بهتر با استانداردهای جهانی‌تر داشته باشیم، بسیاری از مسائل حل خواهد شد.

 فیلمنامه‌نویسی در ایران، به صورت تنگاتنگ با بحث ممیزی همراه است. خصوصا در حوزه کودک که سخت‌گیری‌ها به اوج می‌رسد. عموما کاراکتر منفی به مثابه ضد قهرمان و شخصیت ناکامل نقطه عطف و شروع دراماتیک سفر قهرمان در داستان است که عمدتا به دلیل بدآموزی و یا شائبه ایجاد بار منفی حذف و یا تلطیف می‌شود…

تفاوت فرهنگی در همه کشورها وجود دارد. هر کشور و یا کمپانی تولید فیلم قاعده و چارچوب‌هایی دارد که مسلما نویسنده و سازنده را دچار محدودیت‌ها در بخش‌هایی می‌کند. ما نیز در پرداخت و ساخت اثر مشکلات خود را داریم مانند حجاب، فرهنگ و خرده فرهنگ‌هایی که در ذیل کار باید همه را در نظر گرفت. همین مسئله باعث شده است که ما در پرداخت قدری دست‌مان بسته باشد. اما فیلمنامه اگر بتواند با در نظر گرفتن اعمال همه این سانسورها راه خود را باز کند، موفق است. با همه این اوصاف در تفاوت‌های فرهنگی، ما فیلمنامه‌هایی را می‌بینیم که محصول هالیوود است اما از ما استاندارد‌تر و اخلاق‌مدار‌تر موضوعی را شرح و بسط می‌دهد. فیلمنامه با به کارگیری خلاقیت هنری می‌تواند بسیاری از محدودیت را کنار بزند. مانند انیمیشن «درون و بیرون» که انگشت خود را بر مدیریت احساسات گذاشته و اقبال جهانی را نیز در پی داشته است. اگر همین موضوع را قرار بود ما به آن بپردازیم معلوم نیست که در انتها چه چیزی از کار در می‌آمد، اما همه اینها در این اثر کاملا در همان مرحله فیلمنامه حل شده است.

آیا در «ببعی قهرمان» شما کاراکترهایی داشته‌اید که از همان آغاز با ممیزی روبرو شود؟

قطعا داشتیم. اما سعی کردیم که به حذف آن منجر نشود و با تغییر مدل دوبله و یا دیالوگها، کاراکتر را حفظ کردیم. مثلا یک کاراکتر منفی در همین داستان داشتیم که مجبور شدیم، لحن کاراکتر و یا برخی دیالوگ‌هایش را تغییر دهیم تا سوءتفاهم‌های احتمالی که پیش آمده بود را برطرف کنیم. واقعیت این است که همه اینها باعث محدودیت نشد و دست ما را برای اعمال پارامترهای خلاقلانه‌تر باز کرد.

 از موفقیت‌های «ببعی ‌قهرمان» این است که مدت زیادی است که بر روی پرده اکران است و همچنان جایگاه خود را در صدر آثار پر مخاطب حفظ کرده است، این موفقیت حاصل چیست؟

اصل فروش فیلم، مانند همه فیلم‌ها در دو ماه اول اتفاق افتاد. در ادامه سیر صعودی نداشتیم اما نسبت به سایر آثار کودک که در این مدت اکران شده، مخاطب جا مانده را به سینما آورده‌ایم. در حال حاضر فروش ۶۰ میلیارد را رد کردیم. البته با این معضل روبرو شدیم که نتوانستیم مجوز اکران مدارس را بگیریم، هر قدر هم که پیگیر شدیم جواب قانع کننده‌ای دریافت نکردیم. خیلی از انیمیشن‌ها مانند «بچه زرنگ» و … ۲۵ تا ۳۰ درصد فروش فیلم را مدیون مدارس هستند. اگر فروش مدارس را هم داشتیم، احتمالا به فروش بالای ۸۰ میلیارد می‌رسید و فروش فعلی ما منحای مدارس است.

 «ببعی قهرمان» بعد از اکران سینما، چه مسیری را پیش رو دارد؟

موضوع اکران بین‌الملل را ادامه خواهیم داد و بعد اکران روی پلتفرم‌های نمایش خانگی را در دستور کار داریم.