سمیه خاتونی– «ببعی قهرمان» یک فیلم سینمایی پویانمایی سه‌بعدی ایرانی به تهیه‌کنندگی محمدمهدی مشکوری، کارگردانی حسین صفارزادگان و میثم حسینی و نویسندگی مقداد اخوان محصول سال ۱۴۰۱ سازمان هنری اوج است که در چهل و دومین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فجر اکران شد. دیگر عوامل این انیمیش؛  مدیر تولید: مسعود محمدی – سمیرا پیشانیدار، کامپوزیت: محمد کریمی، سرپرست نور: سعید گرمابدری، توسعه بصری: علی متصدی، کارگردان هنری: میکائیل براتی، طراح کارکتر: محمد خیراندیش – شفیع آهی هستند. روزنامه صبا با کارگردان این اثر گفت‌و‌گویی داشت که در ادامه می‌خوانید:

 ساخت «ببعی قهرمان» چگونه کلید خورد؟

من بعد از نگارش فیلمنامه به پروژه اضافه شدم. بخش‌هایی از پروژه هم پیش رفته بود و در ادامه برای تسهیل کار به عنوان کارگردان اضافه شدم.

 پروژه با چه مشکلی مواجه شده بود و اضافه شدن شما چه کمکی به ادامه روند کار کرد؟

به هرحال پروژه خصوصا انیمیشن سینمایی کار سختی است و «ببعی قهرمان» اولین پروژه سینمایی مجموعه استودیو ایما بود. برای بنده هم اولین تجربه بود، چالش‌های پیش رو برخی مسائل فنی و برخی هم مدیریتی بودند که سعی کردیم آن ها را حل کنیم. اما بیشتر بحث تولید بود و من چون تجربه کار تولیدی و کارگردانی سه بعدی داشتم، اضافه شدم.

 از رزومه خود قبل از «ببعی قهرمان» بگویید؟ 

بیشتر در تولید سریال‌های پویا‌نمایی با استودیو «ایما» کار کرده بودم. استودیو ایما بیشترین تولیداتش برای شبکه کودک است. من ساخت مجموعه‌های چون «کتاب دا»، «نورالدین پسر ایران»، مجموعه «شهرقصه» و «پرده آخر» و… را در کارنامه کاری‌ام داشتم. برخی از این برنامه‌ها برای بزرگسال بود که از گروه حماسه و دفاع شبکه یک سیما پخش شد.

 در فیلمنامه اثر، چه نقطه عطفی را پررنگ دیدید و حس کردید که پرورش قوه تخیل شما را در پرداخت و کارگردانی تشدید می‌کند؟

اول اینکه مقداد اخوان توانایی ویژه‌ای در نگارش اثر با موضوع کودک دارد. پیش از این اثر سینمایی مختص و مشخصا برای این گروه سنی کودک اتفاق نیفتاده بود، عمدتا آثاری تولید شده بود که برای گروه سنی کودک و مقداری هم نوجوان را پوشش دهد، «ببعی قهرمان» صرفا مختص گروه سنی کودک است و این از جذابیت‌های کار برای من بود که گروه سنی پایین‌تری در کودکان را به عنوان مخاطب هدف قرار داده است و مسئله مهم‌تر اینکه بواسطه سریال «ببعی» برای کاراکتر اصلی یک برندینگی از قبل اتفاق افتاده بود. اتفاق بد این است که در بیشتر موارد ما انیمیشن‌هایی را برای خودمان یعنی مخاطب بزرگسال تولید می‌کنیم و اسم کودک را بر روی آن می‌گذاریم و به دنبال مطرح کردن و حل چالش‌هایی هستیم که برای کودک مسئله نیست و همین طور زبان اثر کودک، میزان استفاده از خشونت و پیچیدگی را در نظر نمی‌گیریم. فارغ از اینکه به هر اثری ایراداتی وارد است، «ببعی قهرمان» حداقل در شناخت مزاج و روحیه مخاطب هدف خود موفق عمل کرده است و زبان مخاطب خود را پیدا کرده است. آماری که از دوستان و نزدیکان گرفتم این بود که بچه‌ها بیش از یک بار تمایل به دیدن اثر دارند و از والدین خواستند که برای دوباره دیدن آنها را به سینما ببرند.

 انیمیشن ایرانی از نظرحرفه‌ای و تولیدی با آثاری که در سایر نقاط جهان وجود دارد، در چه نسبتی است؟

مجموعه عواملی وجود دارد که در این نسبت سنجی موثر است، اعم از بودجه‌های تولید، حوزه‌های اکران و پخش کار، محصولات پس از کار و … همه این مجموعه یک چرخه و زنجیره تنیده در هم را تشکیل می‌دهد و باید پذیرفت که انیمیشن با در نظر گرفتن این چرخه در ایران هنری نوپاست. تجربه‌های موفقی از فروش آثار حس می‌شود، ولی هنوز به آن اهداف نهایی نرسیده‌ایم که مهم‌ترین آن پخش بین‌الملل است و به نظرم برای رسیدن به استاندارد کامل نیاز است که همه چرخ دنده‌های این زنجیره به کار بیفتند.  البته بچه‌ها از نظر توان فنی و گرافیکی تصویر در لول و کلاس آثار جهانی هستند اما همین مسئله هم بسیار منوط به بودجه‌بندی است که پروژه در اختیار دارد. همین که شاهدیم در طول هر پروژه تعدادی از این نیروها از ایران مهاجرت می‌کنند و با دیگر استودیوها در سراسر دنیا همکاری می‌کنند، نشان از همین نکته دارد که توان فنی کار وجود دارد اما هنوز نیازمند توجه، سرمایه‌گذاری، ایجاد ساختار و چرخه تولید و اکران هستیم و برای رسیدن به این هدف مسیر طولانی داریم تا بگوییم این چرخه کامل شده است. یکی از مشکلات بزرگ در این حوزه رفتن نیروهای متخصص است، نیروهایی که در طول یک پروژه آبدیده می‌شوند و به اصطلاح کار را خوب یاد می‌گیرند و بعد از ایران می‌روند و یا امکان پیدا می‌کنند که از همین داخل قراردادهای خارجی ببندند که کمترین دستمزد آنها با بیشترین دستمزد ما قابل قیاس نیست.

 تفاوت دستمزد بر اساس هر دقیقه تولید انیمیشن در ایران و خارج از کشور چقدر است؟

یک انیماتور در دنیا برای هر دقیقه‌ تولید ۲ هزار دلار می‌گیرد و تازه این قیمت، یک سوم قیمت در همان کشور است. یعنی برآورد در جهان حدودا ۶ هزار دلار است. این در شرایطی است که سقف ما برای پرداخت اگر ۵۰۰ الی ۱۰۰۰ دلار شود، هنر کردیم. حرفه انیماتوری هنری است که مرزبندی ندارد، اما به لحاظ بودجه‌بندی، این مرزبندی به شدت آشکار و تاثیرگذار است. در انیمیشن بازگشت سرمایه وجود دارد اما بدون ایجاد چرخه و ساختار همین بازگشت سرمایه هم ممکن نیست. اثری که دو الی سه سال تولیدش زمان می‌برد گاهی با فروش میلیاردی هم پاسخگوی هزینه‌های خرج شده نیست.

 آیا استفاده از هوش مصنوعی می‌توان به روند و تسهیل ساخت اثر کمک کند؟

هوش مصنوعی نه تنها در حرفه انیماتوری که در همه حوزه‌ها ورود کرده است و ابزاری است برای متخصصان هر حرفه که با فراگیر شدنش به مرور زمان بعضی از مشاغل از بین خواهد رفت. خصوصا مشاغل اپراتوری که عاری از خلاقیت و تخصص هستند. به صورت کلی نمی‌توان گفت چه زمانی این امر محقق خواهد شد که با پرامپ نویسی در منزل شخصی، یک فیلم تولید شود و معتقدم اگر مسیر قرار است درست پیش برود، هوش مصنوعی در نویسندگی باید ابزار یک نویسنده باشد و برای طراح صحنه ابزاری برای طراحی صحنه باشد تا کار او را تسهیل کند. در حال حاضر هم از هوش مصنوعی در حوزه فنی و تولید استفاده می‌کنیم. همین حالا در پروژه‌ای مشاور هستم که به صورت کامل با هوش مصنوعی ساخته می‌شود و نتایج شگفت‌انگیزی حاصل شده و طبق تجربه متوجه شدم که تنها کاربران متخصص در هر حوزه می‌توانند استفاده درستی از این فناوری داشته باشند.