معصومه دهقان – فیلم سینمایی «ماریا» به کارگردانی مهدی اصغری ازغدی، اثری اجتماعی است که در جشنواره‌های بین‌المللی موفقیت‌های چشمگیری کسب کرده، این فیلم توسط تیمی جوان و با حمایت تهیه‌کننده، علی لدنی، ساخته شده است. صابر ابر، پانته‌آ پناهی‌ها، حسین محجوب، کامیاب گرانمایه، مهشید خدادی، محمد صدیقی‌مهر، صادق سهرابی، نکیسا نوری، سجاد رضایی، محمدعلی حسینعلی‌پور، مصطفی اکبری، نرگس باغکی، حسن نصرتی و حسین نصرتی گروه بازیگران این فیلم هستند و داستان آن حکایت تکه‌ای از فیلم تمرین بازیگری یک دختر جوان علاقه‌مند به بازیگری در نقش یک روسپی خیابانی است که به طور ناخواسته پخش شده و هیچ‌کس باور نمی‌کند که این فیلم تنها یک تمرین بازیگری بوده است. در گفت‌وگوی اختصاصی با عوامل فیلم، از چالش‌های تولید، انتخاب بازیگران، و تاثیر این فیلم در جشنواره‌های مختلف صحبت کرده‌ایم. از انتخاب بازیگران تا داستان واقعی پشت فیلمنامه، این فیلم تجربه‌ای منحصر به فرد از همکاری با کارگردان اولی و بازتاب‌های فرهنگی آن را به نمایش می‌گذارد. مهدی اصغری ازغدی، متولد ۱۳۷۴ و فارغ‌التحصیل مقطع کارشناسی ارشد از دانشگاه هنر تهران است. او در دوران کارشناسی به عنوان دانشجوی برتر شناخته شد که این امر باعث شد بدون کنکور در مقطع کارشناسی ارشد همین دانشگاه پذیرفته شود. اصغری تاکنون چندین فیلم کوتاه ساخته و همچنین در مؤسسه سینمایی پلک که به همراه یکی از هم‌دانشگاهی‌هایش که تدوینگر و مجری طرح فیلم«ماریا» است، تأسیس کرده و مشغول آموزش سینما به هنرجویان است.

چرا تصمیم به ساخت این فیلم گرفتید؟

در ابتدا قرار بود فیلمنامه‌ای دیگر را بسازم که مجوز آن را نیز گرفته بودیم، اما با تغییر دولت، سیاست‌های شورای پروانه ساخت نیز تغییر کرد و مجدداً باید برای دریافت مجوز اقدام می‌کردیم. در این میان، فیلمنامه‌ای قدیمی داشتم که ایده آن را سال‌ها پیش نوشته بودم. لذا تصمیم گرفتم همان ایده قدیمی را تبدیل به فیلمنامه «ماریا» کنم و در نهایت آن را بسازم.

 ایده نگارش فیلمنامه «ماریا» از کجا سرچشمه گرفت؟

یکی از دوستان قدیمی‌ام چندی پیش فیلم کوتاهی ساخته بود. در این فیلم کوتاه، کاراکتری با نقش یک روسپی وجود داشت که این نقش را دختری کُرد ایفا کرد. با توجه به اینکه خانواده این دختر بسیار سنتی و حساس بودند، او تصمیم گرفت بازی خود در این فیلم را از خانواده‌اش پنهان نگه دارد. کارگردان فیلم نیز به او گفته بود که این اثر فقط برای جشنواره‌های خارجی ارسال می‌شود و بنابراین، کسی در داخل کشور آن را نخواهد دید. اما حدود یک تا دو سال پس از ساخت، عوامل فیلم بخشی از آن را در آپارات منتشر کردند. به‌طور اتفاقی، یکی از اعضای خانواده آن دختر این صحنه را دیدند و دختر متوجه شد که خانواده‌اش قصد کشتن او را دارند. در نهایت، این دختر به ‌صورت مخفیانه از ایران فرار کرد. پس از فرار، او به دوست کارگردانم در واتساپ پیامی فرستاد و گفت که فرار کند، چرا که خانواده‌اش احساس می‌کردند آبرویشان خدشه‌دار شده و به دنبال تمامی عوامل فیلم بودند تا بفهمند چه کسی دخترشان را روسپی کرده است. این داستان برایم بسیار جالب بود، زیرا نشان می‌داد که سینما می‌تواند هویت یک فرد را در ذهن دیگران تغییر دهد. درحالی‌که این دختر کاملاً سالم و پاک بود، نقش او در فیلم باعث شد دیگران تصور دیگری از او داشته باشند و خانواده‌اش این مسئله را نپذیرند.

 آیا تمام داستان فیلم «ماریا» از واقعیت الهام گرفته است؟

خیر. می‌توانم بگویم که این داستان ذهنم را آماده کرد تا ایده «ماریا» را بنویسم. ایده این فیلمنامه از واقعیت الهام گرفته شده، اما فیلم «ماریا» بسیار متفاوت‌تر از آن چیزی است که تعریف کردم.

 از روند شورای پروانه ساخت بگویید. مشکلی نداشتید؟

احساس می‌کنم هر فیلمنامه‌ای که به شورای پروانه ساخت ارسال شود، بسته به افراد مختلفی که در آن شورا فعالیت می‌کنند و دیدگاه‌های متفاوتی که دارند، با بازخوردهای متنوعی روبه‌رو می‌شود. بنابراین، طبیعی است که اعضای شورا نکاتی را درباره فیلمنامه گوشزد کنند. اما در برخی موارد، به دلیل طولانی شدن فرایند بررسی، روند طبیعی کار مختل می‌شود. لذا معتقدم که بهتر است به فیلمسازان و تهیه‌کنندگان با سابقه اعتماد شود.

 چگونه به ترکیب پانته‌آ پناهی‌ها و صابر ابر برای نقش‌آفرینی رسیدید؟

روند انتخاب بازیگران بسیار پیچیده بود، چرا که این فیلم با بودجه بسیار کمی ساخته شد. در واقع، هزینه تولید این فیلم تقریباً یک‌دهم هزینه ساخت فیلم‌های سینمایی حال حاضر ایران است. از همان ابتدا، مشتاق بودم با پانته‌آ پناهی‌ها و صابر ابر همکاری کنم، زیرا هنگام نگارش فیلمنامه، تنها آن‌ها را برای این نقش‌ها در ذهن داشتم. صابر ابر را به دلیل بازی درخشانش در فیلم اینجا بدون من و پانته‌آ پناهی‌ها را به خاطر صدای گیرا  دوست داشتم. از آنجایی که فیلم ماریا اثری عجیب و چندژانری است، احساس می‌کردم تنها این دو بازیگر می‌توانند به‌خوبی در آن ایفای نقش کنند. جای دارد بگویم که پانته‌آ پناهی‌ها و صابر ابر لطف و بزرگواری کردند که در این پروژه حضور داشتند، چرا که با هزینه بسیار ناچیزی در آن هنرنمایی کردند.

 بازیگران دیگر چگونه به پروژه اضافه شدند؟

در این فیلم، از دو بازیگر جوان و چهره‌های جدید نیز استفاده شده که اولین تجربه حرفه‌ای آن‌ها محسوب می‌شود. بازیگر مرد، کامیاب گرانمایه، یکی از هنرجویان کلاس من بود که پس از گرفتن تست‌های متعدد انتخاب شد. وی جسارت بازی مقابل کنار بازیگران چهره و دوربین را داشت. بازیگر دختر، مهشید خدادی، را نیز یک هفته قبل از فیلمبرداری از کلاس‌های بازیگری پانته‌آ پناهی‌ها و صابر ابر انتخاب کردیم. او نیز بازی قابل قبولی ارائه داد.

 آیا در هدایت بازیگران چهره، استرس داشتید؟

راستش، پانته‌آ پناهی‌ها و صابر ابر آن‌قدر خوش ‌انرژی و خوش ‌برخورد بودند که اصلاً استرس و تنشی نداشتم. حضورشان برایم سراسر آرامش بود. در فرایند هدایت بازیگری نیز چالشی نداشتیم، بلکه حتی بخشی از فیلمنامه را با مشورت یکدیگر تغییر دادیم، چرا که ایده‌های جذابی ارائه کردند. این دو بازیگر اندوخته‌ای از تجربه دارند که بسیار ارزشمند است و سعی کردم در جهت بهبود فیلم از نظراتشان استفاده کنم.

پروسه جست‌وجوی تهیه‌کننده سخت نبود؟

بسیار سخت بود. اما همان‌طور که می‌گویند «هرچه از دوست رسد نیکوست» از قبل با لدنی آشنایی داشتم و همین موضوع باعث شد که او تهیه‌کنندگی این فیلم را بپذیرد.

 آیا در پروسه تولید فیلم با چالشی روبه‌رو شدید؟

خیر، همه‌چیز عالی بود و تجربه‌ای بسیار لذت‌بخش و شیرین داشتیم.

بهترین سکانس فیلم از نظر شما؟

یکی از سکانس‌های مهم فیلم، صحنه‌ای است که در داخل خودرو فیلمبرداری شد. حتی استاد امیر نادری در جشنواره توکیو این سکانس را ستایش کرد و گفت که یکی از فوق‌العاده‌ترین سکانس‌هایی بوده که تاکنون دیده است. در این صحنه، دوربین به ‌صورت ۳۶۰ درجه در حال چرخش بود. فیلمبرداری این بخش بسیار پیچیده و دشوار بود و یک شبانه‌روز برای ضبط آن زمان گذاشتیم.

صحبت پایانی

متشکرم از تمام عوامل فیلم که زحمت زیادی کشیدند. جالب است بدانید که بیشتر اعضای گروه جوان بودند و حضور در این پروژه، اولین تجربه حرفه‌ای آن‌ها محسوب می‌شد. از همه عزیزانی که برای ساخت این فیلم همراهی کردند، سپاسگزارم.