ندا حسنی – دهه دوم بهمن یادآور روزهای خاطره انگیزی است که در تاریخ ملت ایران ثبت شده است. در این سال‌ها رسانه‌های جمعی به خصوص روزنامه، رادیو، تلویزیون و دردو دهه اخیر، فضای مجازی در به تصویر کشیدن اتفاقات تاریخی و به تبع آن وقایع فرهنگی و هنری در جامعه از جمله جشنواره فیلم فجر، نقش موثری داشته است. در چهل و سومین جشنواره فیلم فجر، امسال نیز برنامه‌های مختلف رادیویی و تلویزیونی آیینه و انعکاس دهنده این رویداد مهم سینمایی ملی که به نوعی نوروز اهالی سینما است، بودند. در میان همه این برنامه‌ها، خبرنگار صبا به سراغ اهالی «باغ هنر» رادیو ایران رفته و در قالب یک گزارش ماحصل فعالیت این برنامه‌ها در ده روز برگزاری جشنواره فجر را مورد توجه قرار داده که در ادامه می‌خوانید.

در ایام جشنواره فیلم فجر مخاطبان برنامه رادیویی «باغ هنر» هر روز ساعت ۱۶ روی موج رادیو ایران با فضایی دلنشین و با صفا مواجه می‌شدند و صدای پرطنین و ماندنی، پشت چند میز و نیمکت و کتاب شعر… که در هوای آبی «باغ هنر» به آنها سلام می‌کند. شهاب شهرزاد در زمان برگزاری جشنواره فیلم فجر، از محل برگزاری چهل و سومین جشنواره فیلم فجر در برج میلاد بعد از احوالپرسی، شنونده را از حال و هوای جشنواره و اخبار فیلم‌ها مطلع می‌کرد. زمان ۳۰ دقیقه‌ای برنامه، مجال نقد و تحلیل عمیق فیلم‌ها را نمی‌داد، اما با همین چند دقیقه قدم زدن در «باغ هنر»، اخبار مهم مثبت و منفی جشنواره به گوش می‌رسید. وحید بیات و عبدالله علایی از شنبه تا چهارشنبه به تناوب و به صورت هفتگی، تهیه کنندگی برنامه را عهده‌دار هستند. سیدمرتضی حسینی، حسین کربلایی طاهر، سعید مبشری مجریان دیگر برنامه، در زمان‌هایی بنا به ضرورت برنامه را اجرا می‌کردند.

عبدالله علایی، تهیه کننده «باغ هنر»: پاسداشت زبان فارسی اولویت برنامه است

عبدالله علایی، تهیه کننده «باغ هنر» درباره محتوای این برنامه گفت: سینما یکی از مباحث مهم «باغ هنر»، که یک مجله فرهنگی است، محسوب می‌شود و علاوه بر انعکاس مهمترین، تازه‌ترین و فوری‌ترین اخبار فرهنگی و هنری در این برنامه، پاسداشت زبان فارسی در اولویت برنامه است. ما در این برنامه شورایی داریم که هر سال فیلم‌های جشنواره را از این منظر مورد بررسی قرار می‌دهند و هر سال فیلم‌هایی که بیشتر به زبان فارسی بها داده‌اند را برگزیده و معرفی می‌کنند. علاوه بر آن، در این مدت ده روز جریان کلی جشنواره را با توجه به استاندارهای بین‌المللی یک جشنواره ارزیابی کردیم، اینکه این جشنواره چگونه باید برگزار شود و مدیریت‌های مختلف تا چه میزان، مجاز به اعمال سلیقه خود برروند کلی جشنواره هستند؟ سیاست فکری ما در چنین جشنواره‌ای، وجود یک کارگروه مستقل و غیر وابسته به نظام دولتی است تا ضمن در نظر داشتن ارزش‌ها، مبنای جشنواره را با توجه به موارد حرفه‌ای در سینما مشخص و سیاست گذاری کند تا هر مدیر و مسئولی بتواند، طبق آن استانداردها جشنواره را پیش ببرد؛ چرا که اگر نظام‌نامه معینی در بخش‌های مختلف به ویژه در داوری‌ها مشخص نباشد، نحوه داوری و انتخاب متفاوت خواهد بود.

وی ضمن ارزیابی روند ارتقاء جشنواره فیلم فجر در سال‌های اخیر یادآور شد: روند ارتقاء و پیشرفت جشنواره طی سال‌های برگزار شده به صورت سینوسی بوده و تغییرات مدیریتی در این روند صعودی- نزولی دخیل بوده است. در مدت برگزاری جشنواره فیلم فجر یکی از اهداف ما آسیب شناسی این مقوله بود و در همین راستا از وجود کارشناسان و متخصصان سینمایی استفاده کرده و به واکاوی آن پرداختیم. معمولا کارشناسان مشخصی برای این مباحث در نظر داشتیم و از افراد صاحب نظری که  قبلا در مورد چنین مباحثی بررسی کرده‌اند، استفاده کردیم. ضمن اینکه حضور برخی کارشناسان و منتقدانی که به تازگی به این عرصه پیوسته‌اند نیز، برای ما مغتنم بود و از ظرفیت‌های آن‌ها در برنامه بهره بردیم.

عبدالله علایی، در شرح تأثیر گذاری رادیو به نسبت رسانه‌های تصویری خاطر نشان کرد: رادیو به واسطه خیال انگیز بودن می‌تواند با خیال انگیزی سینما پیوند خورده، رویاهای تازه بیآفریند. در ذهن مخاطب سوال ایجاد کند و پویایی مخاطب را به همراه داشته باشد. «باغ هنر» با بازتاب این فضا از طریق حس شنیداری سعی کرد در مخاطب ایجاد انگیزه کند، چه بسا این مسأله در تصویر و رسانه‌های تصویری منجر به نوعی قضاوت تک بعدی گردد ولی در خصوص رادیو، شنونده این امکان را دارد که همه جانبه به مسائل نگریسته و نتیجه‌گیری کند.

او همچنین در خصوص محدودیت‌هایی که احیانا به واسطه طرح برخی مسائل و نقدها در برنامه، اعمال می‌شود، اذعان داشت: از آنجا که برای حفظ شنونده و ارتباط با مخاطب، باید از جانب عموم مردم، مطالبه‌گر بود، باید به نحوی منعکس کننده خواسته‌های اهالی فرهنگ و عموم مردم باشیم تا بتوانیم حجم مخاطبان را بیافزاییم، در نتیجه این مسأله بارها فشارهایی را بر ما تحمیل کرد و بارها در حوزه‌های مختلف فرهنگی سختگیری‌هایی برما اعمال شد. در هر حال از آنجایی که وظیفه ما در رسانه پاسداری از فرهنگ و هنر ایرانی است و چون خواسته‌های ما همواره برمبنای بیان حقایق با دلایلی مستند و قوی بوده است و مشکلات بدون غرض ورزی و از جنبه دلسوزانه بیان می‌شود، امیدوارم به یاری خدا و حمایت مدیران این برنامه برقرار و ادامه‌دار باشد.

شهاب شهرزاد، مجری: سعی کردیم با حضور کارشناسان به چند صدایی برسیم

شهاب شهرزاد از اوایل دهه ۷۰ فعالیت روزنامه نگاری داشته و به عنوان منتقد و همچنین به عنوان سردبیر نشریات تخصصی سینمایی فعالیت کرده و از همان ایام به شکل پیوسته در جشنواره فیلم فجر حضور داشته است؛ جشنواره‌ای که در آن سال‌ها به شکل بین‌المللی و امروزه به شکل ملی برگزار می‌شود. وی درباره «باغ هنر» و حضور خود در آن عنوان کرد: این برنامه از ابتدای فعالیت خود یک برنامه شخصیت محور فرهنگی  بوده و سینما از جمله مباحث مورد توجه در این برنامه است. این مسأله یکی از دلایل حضور من در  برنامه و در بخش اجرا، به عنوان منتقد سینما، محسوب می‌شود. نگاه ما در این برنامه به سینمای ایران ، نگاهی انتقادی بوده است که در کنار آن سعی کردیم مهمترین فیلم‌ها و اتفاقات سینمایی را بررسی کنیم. با توجه به اینکه همواره تلاش ما بر این بوده تا با حضور سایر منتقدان و کارشناسان به چند صدایی برسیم. بدین منظور، جشنواره فجر فرصت مناسبی بود تا از سلایق متنوع منتقدان و سینمایی نویسان استفاده کنیم. ضمن اینکه ما معتقدیم که این جشنواره نمایانگر بضاعت سینماگران ما و سینمای ملی ما نیست، بلکه منعکس کننده توانمندی و برنامه ریزی مدیران سینمایی ما در سال‌های اخیر است.

شهرزاد با تأکید بر این نکته که «باغ هنر» تنها برنامه‌ای است که از رهگذر رادیو، طی چند سال اخیر مراسم اختتامیه را به شکل زنده و مستقیم گزارش کرده است، افزود: برخلاف برخی برنامه‌ها که با مشارکت ارگان‌های سینمایی، به تولید می‌رسند، «باغ هنر» توانسته ضمن حفظ استقلال خود، بازتاب دهنده این رخداد سینمایی باشد و به واسطه انتقادهای عنوان شده، واکنش‌هایی نیز به همراه داشته باشد تا بدین ترتیب بستر چالشی خود را برای بیان واقعیتهای سینمای ایران حفظ کند. این واکنش‌ها تبعاتی برای خود من و برخی منتقدان به همراه داشته و به اجبار از پیچ و خم‌هایی عبور کرده‌ایم که تولیدی شدن برنامه یکی از آن‌ها بوده است و با توجه به تصمیمات مدیران شبکه، چند وقتی است «باغ هنر» از پخش زنده خارج شده و به شکل تولیدی ضبط می‌شود. از آن جا که تاکنون از هیچ منتقدی تندیسی نساخته‌اند و ما هم برای خوشایند مسئول یا نهادی فعالیت نمی‌کنیم، در نتیجه برای حفظ این استقلال، بالطبع ترکش‌ها و آسیب‌هایی متحمل شده‌ایم.

این کارشناس- مجری توضیح داد: خوشبختانه پیشنهادهایی از گذر این برنامه مطرح شده که امروز به انجام رسیده و مهمترین آن شکل گیری بحث پاسداشت زبان فارسی در سینمای ایران و پرداخت فیلم‌ها به موضوعات روز تاریخ معاصر است که سال‌ها در برنامه عنوان شد و امروزه به انجام رسیده است؛ هر چند که کیفیت آثار مرتبط، چندان مطلوب نبوده است، اما از آن جا که جشنواره فیلم فجر در دهه پیروزی انقلاب برگزار می‌شود و سال‌ها وقایع تاریخ معاصر در آن دیده نشده است، حضور فیلم‌هایی در ارتباط با تاریخ انقلاب و تاریخ معاصر، در حال حاضر اتفاق امیدوار کننده‌ای است.

وی به دلایل عدم وجود جایزه پاسداشت زبان فارسی پرداخته و خاطر نشان کرد: برگزار کنندگان جشنواره فیلم فجر هنوز متقاعد نشده‌اند که زبان فارسی دست کم بعد از رشته‌های تخصصی سینما، آنقدر مهم است تا جایزه‌ای برای آن در نظر بگیرند. در حال حاضر اهدای جایزه در این بخش، با حمایت معاونت صدا و به انتخاب هیأت مشخصی توسط رادیو ایران صورت می‌پذیرد و هنوز هم افزایی جدی نه از جانب برگزار کنندگان جشنواره و نه از جانب وزارت فرهنگ دیده نشده است. ضمن اینکه توقع داریم فرهنگستان زبان فارسی نیز به صورت ملی به این قضیه ورود پیدا کرده و همکاری کند.