سمیه خاتونی– فیلم سینمایی «پیشمرگ» به نویسندگی صابرالله دادیان و علی غفاری، کارگردانی علی غفاری و تهیه‌کنندگی آرش زینال‌خیری که موفق شد در چهل و سومین جشنواره بین المللی فجر تهران، سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران را از آن خود کند از اسفند ۱۴۰۳ اکران نوروزی خود را در سینماهای سراسر کشور آغاز کرده است. در این فیلم که با سرمایه‌گذاری بنیاد سینمایی روایت فتح ساخته شده مهدی نصرتی، الناز ملک، ساناز سعیدی و حسام منظور همراه با آرش آصفی، عبدالرضا نصاری، مهیار شاپوری، بهرام ابراهیمی، محمد اشکان‌فر ایفای نقش می‌کنند. روایت این فیلم برگرفته از یک ماموریت در دوران خدمت سردار شهید سعید قهاری است و درگیری‌ای که او با سرکرده کومله‌های کورد در منطقه اقلیم داشته است. در این پرونده گفت‌وگوی خبرنگار روزنامه صبا با بازیگر این فیلم را می‌خوانید.

در نشست خبری فیلم «پیشمرگ» اشاره بسیار مناسبی داشتید به اینکه زن در آثار جنگی تنها به عنوان متحد قهرمان نشان داده می‌شود و تاثیر آن به خوبی نمود پیدا نمی‌کند…

انتقادی که من در نشست خبری جشنواره فیلم فجر داشتم، در واقع صحبت من با تمام سینما بود نه فقط سینمای ژانر دفاع مقدس، جنگی و غیره. تا چه زمانی می‌خواهیم قهرمان‌های مرد را در فیلم پرورش و بزرگ کنیم. چرا در سینما هم مانند چیزهای دیگر با رویکرد زنانه و مردانه محور پیش می‌رویم؟ مگر سینما هم محرم یا نامحرم دارد. چرا در سینما زنان کمتر نقش قهرمان را دارند؟ خصوصاً قهرمان‌های زن که در طول جنگ درخشیده‌اند، متاسفانه با اینکه این زنان هم از نظر نجابت و هم از نظر شجاعت می‌توانند معرف شخصیت کاملی از یک زن باشند که دیگر به ممیزی و سانسور هم بر نمی‌خورد، باز هم می‌بینیم که عمده شخصیت‌های قهرمان فیلم‌های جنگی مرد هستند! این سوال من است که چرا حقوق زنان در سینما رعایت نمی‌شود؟ به نظرم این نمایش سطحی از حضور زنان در فیلمهای جنگی عادلانه نیست. ما زنان زیادی داریم که در طول جنگ افتخار آفرین بودند‌ و اتفاقاً سبک زندگی آنها به گونه‌ای بود که به هیچ ممیزی بر نمی‌خورد اما باز شاهدیم که سینما به این زن‌ها توجهی ندارد. یعنی حتی همین سینما که داعیه خانواده محوری بودن دارد و به دنبال فیلم‌هایی است که بدآموزی نداشته باشد، به نقش محوری زنان در جنگ توجه کافی را ندارد.

البته در فیلم‌های مانند «شیار ۱۴۳» و یا فیلم «ویلایی‌ها» به نقش زنان در جنگ توجه ویژه‌ای شده…

بله این دو فیلم به همراه فیلم سینمایی «دسته دختران» اثر منیره قیدی، از معدود آثاری هستند که زنان را در جنگ موثر نشان داد. بحث دیگرم اینجاست که در خود فیلم‌های جنگی، همسران شهید کاملاً یک نقشی سطحی را ایفا می‌کنند که فقط نشان دهند که شهید مورد نظر همسر و خانواده داشته است. حرف من این است که یا آن زن را نشان ندهید و یا اگر شخصیتی را به عنوان همسر شهید و یا قهرمان در فیلم خود جا داده‌اید، به ابعاد مختلف او نیز بپردازید. حضور موثر او را در سفر قهرمان منعکس کنید. چیزی که خود واقعیت است. حتم دارم که اگر زنان، در آن روزهای سخت پا به پای مردان بار زندگی را به دوش نمی‌کشیدند هیچ مردی نمی‌توانست به صحنه‌های نبرد برود و قهرمان شود. این حرف من نه یک سلیقه است و نه درخواست مخاطب، بلکه واقعیتی است که من آن را در مزار شهدا دیده‌ام. جنگ برای مردان تمام شده ولی هنوز در مزار شهدا برای مادران شهید و همسران شهید ادامه دارد. زنی که همسرش شهید می‌شود آیا یک قهرمان نیست؟ یا فرزندی که در ۸ سالگی خبر شهادت پدرش به او می‌رسد آیا قهرمان نیست؟ تا چه وقت می‌خواهیم به دنبال قهرمان در میدان جنگ بگردیم آیا این‌ها قهرمان نیستند؟ من موافقم که قهرمان‌های ملی را در صحنه‌های نبرد نشان بدهیم اما باید در کنارش این حرکت پیوسته و موثر از حضور زنان را نیز دید. و نباید یک زن شهید در فیلم طوری تصویر شود که بود و نبودش در اتفاقات فیلم هیچ تاثیری ندارد.

شما گفتید که با همسر شهید سعید قهاری فرحناز رسولی، گفت‌وگو و مراوداتی داشته‌اید، فکر می‌کنید ابعادی در این شخصیت بود که در فیلم منعکس نشد؟

بله، ایشان خاطرات عمیقی از طول زندگی با شهید داشتند، که هیچ کدام در فیلم منعکس نشد. یکی از آنها شبی بود که یکی از ادوات جنگی به خانه آنها پرتاب می‌شود و او مجبور بود به تنهایی با سه بچه در خانه، با دشمنی که نمی‌داند کیست و از کجاست مبارزه کند. زنی که یک تنه در مقابل همه مشکلات همسر و ماموریت‌های پی در پی او، فرزندانش را به دندان می‌کشد و بزرگ می‌کند. این زن یک قهرمان است و به نظرم این نسل باید قدرت زنانه را دریابد. به همین دلیل اصرار دارم که این سینما باید به سمت معرفی قهرمانان زن برود. زنانی که در مقابل همه سختی‌ها و مصائب، صحنه جنگ برایشان میدانی کوچک است. اگر سینما به دنبال این رویکرد برود و آن را بارور کند، زنان جامعه ما بیدار خواهند شد و قدرت پیدا خواهند کرد و با شهامت و شجاعت بیشتری نسل را پرورش می‌دهند. تنها راه نجات جامعه‌ پرورش تفکری است که در آن زنان شجاع و با شهامت هستند.