سمیه خاتونی– صنعت دوبله در ایران، با پیشینه‌ای هفتاد ساله، نه‌تنها بخشی از تاریخ تصویری کشور را رقم زده، بلکه به یکی از مؤثرترین ابزارهای فرهنگی در انتقال مفاهیم جهانی به زبان و ذهن مخاطب ایرانی تبدیل شده است. دوبله در ایران از صرف ترجمه و صداگذاری فراتر رفته و به هنری مستقل بدل شده که در آن بازیگری، شخصیت‌پردازی، بومی‌سازی و خلاقیت صوتی در هم تنیده‌اند. با وجود چالش‌های فنی، ساختاری و اقتصادی، این هنر همچنان نفس می‌کشد، می‌تپد و صدای نسل‌ها را روایت می‌کند. در این پرونده به بهانه اکران انیمیشن «رویا شهر» به کارگردانی محسن عنایتی و تهیه‌کنندگی مصطفی حسن‌آبادی، به سراغ صداپیشه این مجموعه لیلا کوهسار رفتیم و از تأثیر عمیق دوبله بر انیمیشن‌ ،چالش‌های موجود در این حوزه و  همچنین تحولات اخیر در دنیای دوبلاژ و لزوم توجه بیشتر به آموزش‌های تخصصی در حوزه دوبله با آنان صحبت کردیم.

چطور به پروژه انیمیشن «رویا شهر» دعوت شدید و چرا شخصیت اصلی این انیمیشن به شما سپرده شد؟

ابتدا باید بگویم که این پروژه با همکاری استادم، امیرهوشنگ زند، شروع شد. انتخاب ایشان برای این کار و تایید تهیه‌کننده، مبنی بر توانایی و مناسب بودن صدا و اجرای من بود. در ابتدا با چند تیپ متفاوت از شخصیت‌های پسر بچه، آزمایش‌های مختلفی انجام دادیم و در نهایت به این صدا رسیدیم که بیشترین تطابق را با شخصیت داشت.

در فرآیند انتخاب شخصیت‌ها، بیشتر چه مولفه‌هایی مد نظر قرار می‌گیرد و ارزیابی مدیران دوبلاژ چگونه است؟

مدیران دوبلاژ معمولاً بر اساس تجربه و شناختشان از شخصیت‌ها، توانایی‌های ما را می‌سنجند. بیشتر کار من در زمینه دوبله رئال بوده است و برای هر نقش، تست‌های مختلفی انجام می‌دهیم. برای سنجش در طول روز برای انواع شخصیت‌ها از مادر، زن تا دختر جوان و پسر بچه تست می‌زنم.

 شما از سال ۸۳ در حرفه دوبلاژ مشغول به کار هستید. با توجه به تجربه‌تان، تغییرات نسل‌های جدید در دوبلاژ را چطور ارزیابی می‌کنید؟

نزدیک به سه دهه است که در این زمینه فعالیت دارم، به همین دلیل تفاوت‌های نسل‌ها را کاملاً احساس می‌کنم. عشق و علاقه نسل جدید به این کار نسبت به گذشته کمتر شده است. چند دستگی‌ها و مشکلات دیگر باعث افت کیفیت در این هنر شده، اما هنوز هم استعدادهای جوانی هستند که سخت تلاش می‌کنند و به تمرینات جدی می‌پردازند.

 آیا آموزش و وجود رشته‌های دانشگاهی در این زمینه می‌تواند به بهبود وضعیت دوبلاژ کمک کند؟

متاسفانه هنوز کلاس‌های دوبله‌ای داریم که خروجی‌های ضعیفی دارند. به اندازه کافی آموزش‌های تخصصی نداریم و بیشتر بچه‌ها به راحتی وارد این مارکت می‌شوند بدون اینکه آمادگی لازم را داشته باشند شاید به همین دلیل است که هنوز پتانسیل زیادی در این زمینه حس نمی‌شود.

 به نظر شما، چه چیزی باعث درخشش دوبله‌های گذشته شده است؟

درگذشته، دوبله به دلیل پتانسیل بالای صداها و تلاش‌های صادقانه هنرمندان در اوج خود بود. امروزه با پلتفرم‌های مختلف و دوبله‌های متعدد، کارهای خوب ممکن است دیده نشوند. اما هنوز هم می‌توان دید که دوبله‌های با کیفیت به تدریج خود را نشان می‌دهند.

 انیمیشن «رویا شهر» چه ویژگی خاصی دارد که برای کودکان و خانواده‌ها جذاب است؟

پروژه «رویا شهر» برای من تجربه‌ای خاص بود و امیدوارم که این کار باعث جلب توجه بیشتری به هنر دوبله شود. همچنین لازم است با تلاش‌های بیشتر، بتوانیم کیفیت دوبله‌های ایرانی را به سطح بالاتری برسانیی. یکی از ویژگی‌های خوب این انیمیشن مضمون آن است که بچه‌ها می‌توانند تجربه‌ای مشترک  و حسی با آن داشته باشند و قطعاً در ذهن کودکان می‌ماند.

 فکر می‌کنید دوبله چقدر می‌تواند به پیشرفت انیمیشن‌های ایرانی کمک کند؟

من خودم اعتقاد دارم که نیمی از تاثیرگذاری یک انیمیشن به دوبله آن بستگی دارد، به ویژه در کارهای ایرانی. دوبله به شدت در خلق حس و انتقال پیام در این نوع آثار موثر است. در واقع، همانطور که گفتم، دوبله می‌تواند به خاطره‌سازی برای بچه‌ها کمک کند، چون وقتی بچه‌ها یک کار را با صدای واحد می‌شنوند، آن را بهتر در ذهنشان ثبت می‌کنند.