مریم عظیمی– الیکا عبدالرزاقی با تراژیک‌ترین اثر شکسپیر یعنی «شاه لیر» به صحنه تالار اصلی تئاتر شهر آمده، اثری که بازیگران نام آشنایی چون احمد ساعتچیان، بورژین عبدالرزاقی، پاشا رستمی، الهام اخوان، رضا یزدانی و … در آن به ایفای نقش پرداخته‌اند. این روایت آهنگین از شاه لیر با تهیه‌کنندگی علی اوجی به نمایش در آمده است. در ادامه گپ و گفت خبرنگار صبا با طراح حرکت این نمایش را می‌خوانید.

لطفاً از فرآیند طراحی حرکات این نمایش برای ما بگویید.

در وهله‌ اول طراحی حرکت، خواست و دیدگاه کارگردان بسیار تعیین‌کننده است. خانم عبدالرزاقی از ابتدا تأکید داشتند که نمایش «شاه‌لیر» با رویکردی مدرن اجرا شود؛ اثری که با وجود تعلقش به متنی کلاسیک، بتواند در یک فرم اجرایی مدرن حرفی تازه بزند. همین نگاه موجب شد که ما در طراحی حرکت، تلفیقی از مؤلفه‌های کلاسیک و مدرن را در نظر بگیریم. ایشان که پیش‌تر نیز در اجرای هملت همین رویکرد را داشتند در «شاه‌لیر» نیز به‌ نوعی امضای اجرایی خود را دنبال کردند. به‌جرأت می‌توانم بگویم همان‌طور که هملتِ الیکا عبدالرزاقی منحصر‌به‌فرد بود، شاه‌لیر ایشان نیز در شیوه‌ی اجرایی‌اش نمونه‌ای همسان ندارد.در طراحی حرکت، ما سعی کردیم به‌جای اینکه حرکات را صرفاً بر پایه‌ی فرم و زیبایی‌شناسی طراحی کنیم، آن‌ها را در خدمت مضمون و روایت قرار دهیم. در کنار حفظ ساختار کلاسیک برخی خطوط حرکتی و فرم‌های بدنی، از عناصر مدرن نیز استفاده کردیم. این حرکات نه آن‌قدر شارپ و خشک هستند که مخاطب را پس بزنند، و نه آن‌قدر نرم و رقیق که تأثیرگذاری‌شان از بین برود. یک تعادل ظریف بین کلاسیک و مدرن در طراحی حرکت‌ها مدنظر ما بوده است.

از همکاری با گروه بازیگرانی که اجرا کننده این حرکات هستند بگویید.

ما از بازیگرانی استفاده کردیم که صرفاً پرفورمر نبودند؛ بلکه در کنار ایفای نقش، توانایی پذیرش و اجرای فرم‌های حرکتی را نیز داشتند. بسیاری از آنان پیش‌تر نیز در پروژه‌های نمایشی، ایفای نقش کرده‌اند و تجربه‌ بازیگری دارند. این ترکیب باعث شد که حرکات، معنا و جان بیشتری بگیرند؛ چرا که از دل شخصیت‌پردازی می‌آمدند، نه صرفاً به قصد زیبایی بصری. در برخی صحنه‌ها، دوازده بازیگر داریم که به‌نوعی ماهیت یک شخصیت و آنچه که پاتکست متن است را به‌صورت فیزیکی منتقل می‌کنند. در صحنه‌هایی دیگر المان‌هایی از جنگ یا لشکرکشی را نشان می‌دهد که البته شاید این شیوه برای برخی از مخاطبان که انتظار دارند کار موزیکال یکپارچه حرکت وپر از فرم‌های بسیار شلوغ باشد، متفاوت به نظر برسد اما هدف ما جلوه‌گری نبود، بلکه تأکید بر مفهوم بود؛ حرکتی که در خدمت روایت و فضای کلی نمایش قرار گیرد، نه مستقل از آن.

لطفا درباره‌ کیفیت تمرین‌ها و میزان دقت اجرایی که مدنظر داشتید برایمان توضیح دهید.

یکی از ویژگی‌های اصلی طراحی حرکات این نمایش، هماهنگی دقیق و میلی‌متری است. ما می‌توانستیم با یک شلوغی کنترل ‌نشده و صرفاً جذاب از نظر بصری روی صحنه برویم، اما انتخاب ما این نبود. در نمایشی که اکنون روی صحنه است، میزانسن‌ها و حرکات با دقت میلیمتری طراحی شده‌اند؛ به‌طوری که هیچ ضرب و هیچ حرکت کوچکی از بازیگران حتی نیم‌ضرب پس و پیش نمی‌شود. البته ایده‌ی اصلی صحنه‌ها از خود خانوم عبدالرزاقی بود و ایشان با نگاهی دقیق و ذهنی کاملاً تصویری، چهارچوب حرکت‌ها را طراحی می‌کردند و ما آن ایده‌ها را در قالب حرکات مختلف اجرا می‌کردیم.

از نقش سروش کریمی‌نژاد در این پروسه به عنوان مشاور طراح حرکت بگویید.

خوشبختانه سروش کریمی‌نژاد از همان روزهای نخست بعد از تعطیلات عید به عنوان مشاور طراحی حرکت به تیم ما پیوستند. ایشان در امر طراحی حرکات بسیار کمک کردند و تجربه کار کردن با ایشان واقعا فراموش نشدنی بود. سروش کریمی‌نژاد سابقه‌ بسیار پرباری در زمینه‌ی پرفورمنس دارد و به صورت تخصصی کار بدن و فرم انجام داده است. در «شاه‌لیر»، ایشان نقش «دلقک» را ایفا می‌کنند که نقشی بسیار سخت، هم از نظر بدنی و هم از نظر اجرایی است و انصافاً یکی از درخشان‌ترین اجراهای کار متعلق به ایشان است. در کنار این نقش‌آفرینی، ایشان در تمامی مراحل تمرین هم به‌عنوان مشاور و هم به‌ عنوان همکار اجرایی با ما همراه بودند و این سختی را با هم سپری کردیم.