سرمقاله امیر افشارفتوحی
یک ملت، یک وطن؛ یک روایت مشترک/ وقتی فرهنگ و هنر خط مقدم می شود
در روزگاری که موشکها تنها از آسمان فرود نمیآیند، بلکه از موج پلتفرمهای رسانهای بر افکار عمومی شلیک میشوند، دیگر میدان نبرد فقط خاکریز نیست؛ ذهن، باور و ادراک مردم، به خط مقدم تبدیل شدهاند.
در روزگاری که موشکها تنها از آسمان فرود نمیآیند، بلکه از لنز دوربینها، تیتر خبرگزاریها و موج پلتفرمهای رسانهای نیز بر افکار عمومی شلیک میشوند، دیگر میدان نبرد فقط خاکریز و جغرافیا نیست؛ ذهن، باور، اعتماد و ادراک مردم، به خط مقدم تبدیل شدهاند. دشمن امروز، بهجای آنکه صرفاً با بمب و موشک بجنگد، با واژهها و تصویرهایی بزکشده وارد میدان میشود. عملیات روانی جای گلوله را گرفته و جنگ نرم، مرز میان واقعیت و دروغ را تیرهتر از همیشه کرده است.
رژیمی که در غزه، چهره عریان خشونت را با بمبهای فسفری به نمایش گذاشت، اکنون با بزک واژهها و روایتهای ساختگی، حمله به ایران را با عنوان «نجات مردم» توجیه میکند. این جابهجایی واژگانی، نه یک خطای ساده، بلکه بخشی از راهبرد نرم دشمن است. «مشروعسازی جنایت با زبان تصویر و کلمه».
در این بزنگاه، بیش از هر زمان دیگری، میدان فرهنگ و رسانه، سنگر اول دفاع ملی است. وقتی دشمن تلاش میکند روایتسازی کند، وظیفه هنرمند روایتگری است؛ روایت حقیقت، روایت مظلومیت و روایت ایستادگی. رسانهها با هر تفکر و نگرش سیاسی، امروز باید در خط مقدم روایت حقیقت بایستند و هنرمندان نیز در این مقطع زمانی باید تصویر روشنی از واقعیت را پیش چشم افکار عمومی بگذارند.
خوشبختانه، از زمان شروع تجاوز رژیم منحوس صهیون به کشور عزیزمان، شاهد آن بودهایم که طیف وسیعی از هنرمندان، از سینماگران و اهالی تئاتر گرفته تا اهالی موسیقی، شاعران و هنرمندان تجسمی، در برابر این تجاوز آشکار و نغض قوانین بینالمللی سکوت نکردهاند. بیانیهها، اشعار، پستها، استوریها، طرحها، قطعات موسیقایی و مصاحبههایی که منتشر شده، نشان میدهد که جامعه فرهنگی کشور، در لحظههای خطیر، همصدا و یکدل در کنار مردم ایستاده است. پیام روشن اغلب آنها، فراتر از جناحبندیهای سیاسی، دعوت به وحدت ملی، حفظ آرامش، تقویت اعتماد اجتماعی و ایستادگی فرهنگی بوده است.
هنر ایران همواره حافظ حافظه تاریخی این سرزمین بوده و در هر شرایط سیاسی یا اجتماعی، زبان استعاره، رنگ، ملودی و داستان، به مدد بیان حقیقت آمدند. حال که دشمن میکوشد مرز میان واقعیت و جعل را مخدوش کند، وظیفه هنرمند از همیشه سنگینتر است. امروز همانقدر که مرزبان و خلبان از خاک این سرزمین دفاع میکنند، رسانه و هنرمند باید از حقیقت آن دفاع کنند. اعتماد عمومی، هدف اول گلولههای روایتسازی دروغین است. دشمن تلاش میکند چنان شکافی در تصور مردم از مسئولیت، وطن و آینده ایجاد کند که حتی حمله خارجی را موجه جلوه دهد. اما ما باید این روایت را به چالش بکشیم.
وقتی روایت درست را به موقع نگوییم، دیگران روایت نادرست را جایگزین میکنند. تأخیر رسانهای و کمتوجهی به زبان هنر برای انتقال پیام، همه ما را در برابر موج روایتهای مخرب دشمن آسیبپذیر میکند. سکوت، تردید یا روایت نصفه و نیمه، در این میدان، میتواند به اندازه شلیک مستقیم آسیبزا باشد.
فرهنگ، اگرچه محصولی تدریجی و زمانبر است، اما در بزنگاهها میتواند واکنشی سریع و اثربخش داشته باشد. نیاز امروز ما، نهادهای فرهنگی و رسانهای چابک و مستقل است؛ ساختارهایی که هم قدرت تحلیل داشته باشند و هم زبان مردم را بفهمند.
جنگ نرم با بیصداترین ابزارها، بلندترین دیوارها را در دلها خراب میکند. از همینروست که ضرورت پدافند فرهنگی، نه توصیهای لوکس، بلکه ضرورتی حیاتی است. درست همانطور که ما برای مرزهای زمینیمان از سامانههای پدافندی پیشرفته استفاده میکنیم، برای مرزهای ذهنی و فرهنگیمان نیز نیاز به سیستم دفاع نرم داریم. رسانههایی که مسئولانه، دقیق و سریع عمل کنند و هنرمندانی که مسئولیت اجتماعی را با خلاقیت در هم میآمیزند.
در همین راستا، مجموعه رسانهای صبا نیز در واکنش به حمله تروریستی اخیر رژیم صهیونیستی به کشورمان و شهادت شماری از هموطنان، پویشی را با عنوان #یک_ملت_یک_وطن راهاندازی کرده است. این پویش با هدف تقویت وحدت و همبستگی ملی شکل گرفته و از تمامی هنرمندان، فعالان فرهنگی و رسانهای دعوت میکنیم تا آثار، پیامها و تولیدات خود را با این هشتگ در فضای رسانهای منتشر کنند. هدف این حرکت، بازتاب همبستگی ملی در چنین شرایطی حساس و هدایت فضای رسانهای به سمت اتحاد، امید و مقاومت فرهنگی است.
هنرمندان از طریق نقاشی، موسیقی، ادبیات، تئاتر و سینما میتوانند پیام روشنی را منتقل کنند چرا که هنر ابزاری قدرتمند برای حفظ هویت ملی و انسجام اجتماعی است. دعوت رسانه صبا از مردم و هنرمندان برای مشارکت در این حرکت، یک گام فرهنگی به سمت افزایش تابآوری اجتماعی در برابر هجمههای بیرونی است.
فرهنگ، هنر و رسانه، اگرچه به ظاهر ابزارهای نرماند، اما در برابر روایتهای خشن و دروغین دشمن، سختترین سپر دفاعیاند. امروز، روایتگری نه امری جانبی، بلکه بخشی از مقاومت ملی است. هنرمند، تنها آفرینشگر زیبایی نیست؛ او دیدهبان حقیقت است، سنگرساز بیسنگر، و راوی روزهای دشوار.
در جهانی که هر تصویر، هر صدا و هر تیتر میتواند هزاران ذهن را تحتتأثیر قرار دهد، ما حق نداریم در روایت منفعل باشیم. باید روایت خود را بسازیم، پیش از آنکه دیگران، واقعیت ما را به نفع منافع خود بازنویسی کنند.