سمیه خاتونی– در دورانی که جست‌وجوی معنا به دغدغه نسل جدید تبدیل شده و فاصله‌ها میان متن و زندگی واقعی کم‌رنگ‌تر شده است، پرسش از وضعیت مخاطب ادبیات اهمیت ویژه‌ای یافته است. در روزگاری که تحول سریع رسانه‌ها و تغییر ذائقه مخاطب، ادبیات و نشر در ایران را با چالش‌ها و فرصت‌های نوینی مواجه کرده، و تیراژ کتاب به پایین‌ترین سطح ممکن رسیده است، مخاطبان ادبیات در انتخاب آثار دچار تردید شده‌اند. در این گفت‌وگو به سراغ مدیر روابط عمومی نشر امیرکبیر، رفتیم تا تصویری دقیق و ملموس از وضعیت امروز ادبیات در ایران را به بحث بگیریم؛ از کم‌رغبتی مخاطب نسبت به تولیدات ادبی معاصر و فقدان نقد ادبی حرفه‌ای تا استقبال پایدار از آثار کلاسیک و گرایش روزافزون به روایت‌های نزدیک به زندگی و مباحث میان‌رشته‌ای که با ادبیات امروز تنیده شده است.

با توجه به اینکه نشر امیرکبیر سال‌هاست در حوزه ادبیات فعالیت دارد، استقبال مخاطب امروز را از آثار ادبی چگونه ارزیابی می‌کنید؟ مخاطب بیشتر به آثار کلاسیک گرایش دارد یا آثار نویسندگان امروز ایرانی؟

خوشبختانه مخاطب ما هنوز به آثار کلاسیک علاقه‌مند است. امسال نیز در نمایشگاه کتاب، کتاب «یک عاشقانه آرام» از نادر ابراهیمی یکی از پرفروش‌ترین‌ها بود. ما عمدتاً روی آثار کلاسیک جهان تمرکز داریم و این آثار همچنان جایگاه خود را حفظ کرده‌اند.

 از نویسندگان معاصر ایرانی که در حوزه داستان و رمان فعالیت می‌کنند چه ارزیابی‌ای دارید؟ آیا آن‌ها می‌توانند به ادبیات امروز تازگی ببخشند؟

در این زمینه چندان خوشبین نیستیم. ادبیات داستانی معاصر به اندازه آثار کلاسیک تأثیرگذار نبوده و نمی‌تواند امید تازه‌ای به ادبیات بدهد.

 با توجه به اینکه آثار کلاسیک ممکن است برای مخاطب امروزی کمی سنگین یا خسته‌کننده باشند، چرا هنوز این آثار طرفدار دارند؟ این موضوع بیشتر نوستالژیک است یا ارتباط معنایی و محتوایی؟

اصلاً فکر نمی‌کنم آثار کلاسیک خسته‌کننده باشند. به‌ویژه در ادبیات جهان، این آثار هنوز جذابیت و اعتبار خود را حفظ کرده‌اند و مخاطب جدید هم به این آثار رجوع می‌کند چون محتوایشان غنی و پایدار است. برای مثال در جلسه نقد و تحلیل کتاب‌ «پیرمرد و دریا» اثر ارنست همینگوی کاملا این موضوع مبرز شد که این دست از آثار شاهکار ادبی همچنان برای مخاطب امروز حرفهای زیادی برای گفتن دارند و مورد توجه است.

 آیا در نشر امیرکبیر به آثار ادبی معاصر هم بها می‌دهید یا تمرکز بیشتر روی آثار کلاسیک است؟

ما جلسات مختلفی برگزار کرده‌ایم و تلاش می‌کنیم علاوه بر آثار کلاسیک، کتاب‌های حوزه تاریخ، فلسفه و دانشگاهی را نیز پوشش دهیم. اما در حوزه ادبیات داستانی، آثار کلاسیک در اولویت قرار دارند.

از برخی آثار کلاسیکی که اخیراً منتشر کرده‌اید نام ببرید؟

مثلاً مجموعه آثاری از آنتون چخوف را چاپ کرده‌ایم و اخیراً کتاب «برادران کارامازوف» داستایوفسکی را بعد از بیش از پنجاه سال دوباره به چاپ رساندیم. این کتاب مدت‌ها در بازار نبود و خوشحالیم که توانستیم آن را دوباره در دسترس مخاطب قرار دهیم.

 آیا فیلم‌هایی که اقتباس‌هایی از این آثار هستند، مانند «پیرپسر»، باعث شده‌اند مخاطبان بیشتری به سراغ کتاب‌ها بروند؟

در مورد برادران کارامازوف این تأثیر خیلی قوی نبوده است، اما بصورت نامحسوس حس شد.اما قطعاً اقتباس‌های سینمایی می‌توانند نقش تبلیغاتی و جذب مخاطب داشته باشند.

 اگرنکته پایانی در حوزه ادبیات دارید، بفرمایید؛

ما در نشر امیرکبیر تلاش می‌کنیم آثار ارزشمند را دوباره به چرخه نشر بازگردانیم و امیدواریم این روند همچنان ادامه داشته باشد.