مرضیه برومند نامی آشنا در دنیای فانتزی‌های کودکان و نوجوانان ایران است که طی چند دهه پس از انقلاب اسلامی با تولید برنامه‌هایی ویژه برای این دسته از مخاطبان تلویزیون، خاطراتی به یاد ماندنی برای آنها رقم زده است. مخاطبان آثار برومند در چند دهه گذشته، از روزگار کودکی به امروز و میانسالی رسیده‌اند و همچنان آثار او را دنبال می‌کنند و لحظات شیرین و سرخوش کودکی‌ را با شخصیت‌های عروسکی جدید او بازآفرینی می‌کنند. برومند که ساخت آثار عروسکی پرمخاطبی از جمله «مدرسه موش‌ها»، «خونه مادربزرگه»، «قصه‌های تا به تا» و «شهر موش‌ها ۱ و ۲ »  را در کارنامه هنری خود دارد،  به تازگی مجموعه عروسکی «شهرک کلیله و دمنه» را با همراهی گروهی از صداپیشگان و عروسک‌گردانان حرفه‌ای برای کودکان دهه ۶۰ و مخاطبان بزرگسال امروز جلوی دوربین برده است و این بار به جای تلویزیون، شبکه نمایش خانگی را برای پخش اثرش برگزیده است. این مجموعه با همراهی شخصیت‌های متعدد عروسکی با اشاره به مسائل زندگی شهری امروز و معضلات شهرنشینی بر حفظ محیط زیست و دیگر ضروریات زندگی امروز تأکید دارد.

«شهرک کلیله و دمنه» نوشته کوروش نریمانی است و با کارگردانی مرضیه برومند و تهیه کنندگی سیدمصطفی احمدی هر هفته جمعه‌ها پخش می‌شود.

به بهانه پخش مجموعه «شهرک کلیله و دمنه» روزنامه صبا با کوروش نریمانی نویسنده آن گفتگو کرده‌ است که در ادامه می‌خوانید:

کوروش نریمانی دانش‌آموخته تئاتر و کارگردانی از دانشکده سینما تئاتر و دانشگاه تربیت مدرس است که آثار بسیار پرمخاطبی را در طول چند دهه گذشته به عنوان نویسنده و کارگردان روی صحنه برده است. از معروف‌ترین نمایش‌های او می‌توان به «شب‌های آوینیون»، «والس مرده‌شوران»، «دن کامیلو»، «مترسک»، «جن گیر»، «شپش» و «شوایک» اشاره کرد که همه این آثار در زمان اجرا با استقبال پرشور مخاطبان همراه بود. او همچنین فیلمنامه‌های بسیاری از سریال‌های تلویزیونی را در طول دهه ۷۰ تاکنون نوشته است که از بین آنها می‌توان به فیلمنامه سریال‌های «مجتمع مسکونی فرج و فرخ» به کارگردانی اصغر فرهادی، «مادر» به کارگردانی سیدوحید حسینی، «باجناق‌ها» ساخته فرهاد آئیش، «زندگی به شرط خنده» به کارگردانی مهدی مظلومی، «پایتخت ۲» ساخته سیروس مقدم، «پادری» ساخته محمدحسین لطیفی و «خانه اجاره ای» به کارگردانی رامین ناصرنصیر و شاهد احمدلو  اشاره کرد. او همچنین آثاری را برای تلویزیون کارگردانی کرده است که «چنگیز و چلپاسه»، «طالع عشق» و  تله تئاتر «خسیس دهکده روگافورد» از آن جمله است. نریمانی نمایشنامه‌های «تختخواب آقای آبراهام»، «در گوش سالم‌ام زمزمه کن»، «روز ماهور»، «شمایل»، «خروس بی محل»، «شعبده باز» و «مهمان نیمه شب» و «پدرخوانده» را برای رادیو نوشته است. این نویسنده و کارگردان تئاتر و تلویزیون، جوایز بسیاری را برای آثارش به خود اختصاص داده است که جایزه بهترین نمایش، جایزه دوم کارگردانی و جایزه دوم نمایشنامه‌نویسی را در جشنواره تئاتر فجر سال ۷۸ برای نمایش «شب‌های آوینیون» و بهترین نمایشنامه‌نویس سال ۸۵ برای نمایشنامه «دن کامیلو» دریافت کرده است.

وی همچنین در دو فیلم «تنها با زمین» و «آرزوهای زمین» ساخته وحید موسائیان به عنوان بازیگر جلوی دوربین رفته است.

آقای نریمانی چه شد که فیلمنامه این سریال عروسکی به شما سپرده شد؟ پیش از این هم تجربه همکاری با خانم برومند را داشتید؟

**من قبلا در حوزه نویسندگی با خانم برومند همکاری نداشتم اما طرح و ایده‌ داشتم که چند ماه هم روی آن کار کرده بودم و بعد تماس گرفتند که می‌خواهیم کار مجموعه « شهرک کلیله و دمنه» را به سرانجام برسانیم. طرح اولیه را خانم برومند ارائه کرد که درباره این طرح صحبت کردیم و کاراکترها را پیدا کردیم. کارِ نوشتن برای مجموعه «شهرک کلیله و دمنه» از آن چه پیش‌بینی کرده بودم بسیار طولانی‌تر شد و بسیار زمان برد که کاراکترها، خانواده‌ها، مراوداتشان و قصه‌ها شکل گرفت.

ماجراهایی که در این مجموعه عروسکی تعریف می‌شود، چه هدفی را دنبال می‌کند؟

** بنا بر این بود که ما درباره زندگی از دست رفته انسانی در قالب داستان‌هایی برای حیوانات حرف بزنیم و نگاه‌ها را به سمت حفظ محیط‌‌‌ ‌زیست و زندگی سالم برگردانیم. در عصر حاضر و در طول این دهه‌های اخیر همه شاهد هستیم که زندگی شهری و شهرنشینی مقوله بسیار پیچیده‌ای شده است و معضلات اجتماعی بیداد می‌کند. شهرها و سیستم شهرنشینی ما هنوز توسعه لازم را برای زندگی شهری پیدا نکرده است و به فرهنگ شهرنشینی چنان که باید توجه نمی‌شود. بنابراین، در این قصه‌ها ما درباره فرهنگ شهرنشینی و مسائلی از جمله احترام به محیط زیست و مراودات سالم میان انسان‌ها در قالب ماجراهایی که میان حیوانات این مجموعه تعریف می‌شود پرداخته‌ایم.

با وجود آن که تصور می شود کار عروسکی مختص کودکان است مانند انیمیشن‌ها اما با این وجود مخاطبان بزرگسال هم این آثار را دوست دارند و برخی از این آثار برای آنها تولید می‌شود. فکر می‌کنید عروسک‌ها چه ویژگی دارند که از آنها برای ارتباط با مخاطب بزرگسال استفاده می‌شود؟

** این اشتباه بزرگی است که تصور می‌شود کار عروسکی ویژه کودکان است به دلیل این که در کشور ما کارهای عروسکی چه در تلویزیون و چه در تئاتر عروسکی بیشتر در حوزه کودکان کار می شود این اشتباه جا افتاده است که برخی فکر می‌کنند کار عروسکی مساوی با عروسک بازی کودکانه است و برخی با این پیش زمینه فکری نادرست به دیدن آثار نمایشی عروسکی می‌نشینند. در تمام دنیا بسیاری از نمایشنامه‌های پیچیده و آثار حرفه ای تئاتر را در قالب نمایش عروسکی روی صحنه می‌برند و بسیاری از سریال‌های عروسکی با موضوعاتی صرفاً برای مخاطب بزرگسال ساخته می‌شود. از عروسک برای جلوه‌های فانتزی آن استفاده می‌شود. عروسک‌ ابزار خوبی است که فضای تخیل و فانتزی را در اختیار ما قرار می‌دهد و همین شیرینی فضای کارهای عروسکی است که برنامه‌سازان و فیلمسازان را به سمت استفاده از این ابزار می‌کشاند و مخاطبان بزرگسال نیز به این فضای فانتزی و تخیلی عروسک‌ها علاقه‌مندند.

چند شخصیت در این سریال حضور دارند و شکل گیری شخصیت ها به چه صورت بود؟

** یک سری شخصیت‌های اصلی بودند که قبل از نوشتن، درباره آن‌ها صحبت کرده بودیم و برخی شخصیت‌ها هم به مرور و در طول پروسه نوشتن پیدا شدند و شخصیت پردازی و قصه پردازی شدند. کاراکترهای این مجموعه زیاد هستند. من ترجیح می‌دادم که با عروسک کمتر و کاراکترهای کمتری کار را پیش ببریم و آرام آرام کاراکترهای بیشتری وارد قصه شوند اما چون باید همه عروسک‌ها ساخته و صدای صداپیشه‌ها هم ضبط می‌شدند بنابراین به ناچار باید به نوشتن همه کاراکترها می پرداختیم و در قسمت‌هایی از مجموعه تا حدودی دیده می شدند.

شخصیت‌پردازی همه کاراکترها را خودتان به تنهایی انجام دادید؟

** با خانم برومند درباره شخصیت‌ها، مشورت می‌کردیم و زمان نوشتن، آرام آرام کاراکترها نمود اصلی خودشان را نشان می‌دهند. هر چقدر هم که درباره یک کاراکتر حرف بزنیم تا زمانی که نوشته نشود، تکلیف آن شخصیت مشخص نمی‌شود. شخصیت‌ها در کوران اتفاقات خودشان را نشان می‌دهند و زمان نوشتن متوجه می‌شوید که این کاراکترها چه محدودیت‌ها و چه ابزاری در اختیار دارند و نسبت به اتفاقات داستان چقدر کنش و واکنش می‌توانند داشته باشند.

نوشتن برای این تعداد کاراکتر کار بسیار سختی به نظر می‌رسد.

** راستش برای من که تجربه اولم بود و تاکنون در فضای کار سریال عروسکی ننوشته بودم، به دلایل مختلفی سخت‌ترین کار بود و روند کار بسیار طولانی و سخت بود اما تجربه خوبی بود.

روند نوشتن فیلمنامه این مجموعه چقدر طول کشید؟

** حسابش از دستم در رفته است به این دلیل که بین کار و میان قسمت‌های مختلف وقفه می‌افتاد. ساخت اغلب بخش‌های مجموعه طول کشید و همزمان که ضبط می‌کردند من در حال نوشتن قسمت‌های دیگر آن بودم و عجله داشتم که کار را تمام کنم اما باز وقفه می‌افتاد. نسبت به زمانی که من برای نوشتن هر پروژه‌ای اختصاص می‌دهم و سرعتی که در نوشتن نمایشنامه‌ها و فیلمنامه‌ها دارم،  نوشتن این مجموعه از آن چه تصور کرده بودم، بسیار طولانی‌تر شد و فکر می‌کردم خیلی زودتر از این‌ها تمام شود.

حالا که به تماشای این مجموعه می‌نشینید، فکر می‌کنید آن چه نوشته‌اید و آن چه در تصویر می‌بینید چقدر متفاوت است و چه حسی نسبت به آن دارید؟

** همیشه آن چیزی که نوشته می‌شود به دلایل مختلفی آن چیزی نیست که بعد فیلمبرداری می‌شود. چیزی که نوشته می‌شود گاهی اوقات برای اجرا سخت است و به این دلیل تغییراتی در آن ایجاد می‌شود. ترجیح می‌دهم که در این باره نظر ندهم و فکر می‌کنم بهتر است مخاطب بگوید که این مجموعه چطور شده است اما در مجموع فکر می‌کنم که با توجه به این که کار بسیار سختی بود و زحمت بسیاری برای آن کشیده شد، باید اندازه زحمتش دیده می‌شد یا قابلیت دیده شدن را داشت که امیدوارم زمانی که خواستند این مجموعه را ادامه بدهند روی اتفاقات ریز و شیرینی که می‌تواند برای کاراکترها رخ دهد، بیشتر مانور بدهند.

خودتان کدام یک از شخصیت‌ها را بیشتر دوست دارید و با آن ارتباط بهتری داشتید؟

** هر کدام ویژگی‌های خاص خودشان را دارند. من همه آنها را دوست دارم و به نظر من باید دید که تماشاگر و مخاطب از کدام شخصیت خوشش آمده است.

با توجه به این که نوشتن این مجموعه عروسکی کار سختی برایتان بود آیا باز هم پیشنهادهای دیگری برای نوشتن فیلمنامه در حوزه عروسکی می پذیرید؟

** برای من سخت است. البته نه این که بد باشد اما چون تجربه اول من در این حوزه بود، چالش آسانی نبود، پروسه نوشتن برای این مجموعه کاری سخت و طولانی بود و این برای نویسنده فرسایشی می‌شود. ترجیح من این است که کارهای نوشتن را به شیوه خودم دنبال کنم. مگر نوشتن برای تئاتر عروسکی که به طور کلی فضای آن متفاوت است. بعدها هم اگر پیشنهاد همکاری از گروه‌های دیگری و افراد دیگری در همین حوزه داشتم، پذیرش پیشنهاد همکاری بستگی به این دارد که قصه‌ یا فضای کار را دوست داشته باشم. اگر شرایط مهیا بود، چرا که نه!

تاکنون شاهد چه بازخوردی از «شهرک کلیله و دمنه» بودید و آیا مطابق انتظارات شما بود؟

** من خیلی اهل پلتفرم‌ها نیستم و  مجال این را پیدا نکردم که این مجموعه را ببینم. خیلی ناگهانی هم پخش آن شروع شد اما در فضای مجازی شاهد استقبال برخی مخاطبان بودم. بسیاری خوششان آمده بود و برخی هم این مجموعه مطابق سلیقه‌شان نبود.

از کارهای آینده خودتان بگویید که چه کاری را در دست نوشتن یا آماده اجرا و نمایش دارید؟

** در حال حاضر دارم روی طرح یک فیلمنامه و یک نمایشنامه برای خودم کار می‌کنم و دنبال مجالی هستم که فرصت اجرای یک نمایش را پیدا کنم. روی یکی دو طرح فیلمنامه هم دارم کار می‌کنم.

فاطمه حمیره