و بشر را  در نور… و بشر را  در ظلمت دیدم. انسان موجودی ناشناخته است. اشرف مخلوقات از زمانی که روی کره خاکی ماوی یافت، همواره در نبرد با طبیعت بود. موجودی که ژرفای دریاها و اقیانوس‌ها، بی کران آسمان آبی و حتی  پهنه کرات دیگر را مسخر خود ساخت. با تمام این اتفاقات، انسان موجودی به غایت اجتماعی است. چه از بدو تولد تا زمانی که دم بازپسین را از سینه بیرون می‌دهد، به دیگران نیاز مبرمی دارد. داستان خلقت انسان، بارها در متون مذهبی به ویژه در یگانه کتاب آسمانی جهانیان، قرآن کریم بازگو شده است. با هبوط این مخلوق به کره خاکی اما هزاران سال طول کشید تا سرانجام، در پسین سال‌های قرن نوزدهم میلادی با اختراع سینما، داستان‌هایی که طی قرون متمادی سینه به سینه روایت می‌شد، روی پرده نقره‌ای جان گرفت. شاید سینما، چه در بخش بلند، چه در سینمای کوتاه، همواره در پی تاکید این جمله فلسفی، عرفانی و اجتماعی است که «زندگی چیزی نیست، جز رابطه  انسان‌ها با یکدیگر» روابطی که گاه در مطلع تغزل انسانیت، حس و حالی روحانی به بشر می‌دهد و گاه تا چنان درجه‌ای نزول می‌کند که آدمی از بازگوی  آن، شرمگین می‌شود…«دنیا تردید یه فهمه، بین موندن و نموندن/ یه روزی فرشته بودیم… مارو تا کجا کشوندن» در این شماره با محمد آهنگر، فیلمساز جوانی که با ساخت «امروز جمعه است» نگاه‌های بسیاری را به خود معطوف کرد هم‌داستان شدیم. فیلمی با موتیف اومانیسم که کاملا هم موفق بود.

*آقای آهنگر، باید برای ساخت فیلم «امروز جمعه است» و موفقیت‌هایی که این اثر کسب کرد به شما تبریک بگوییم. فیلم شما در جشنواره استانبول سر و صدای زیادی کرد. درست است؟

سپاسگزارم از عنایت شما. البته این فیلم تنها در ترکیه موفق نبود. ما در جشنواره‌های متعددی شرکت کردیم و همانطور که فرمودید سال ۲۰۲۱ در استانبول این فیلم برگزیده جشنواره شد. البته در ۲۰۲۲ نیز «امروز جمعه است» در جشنواره فیلم کوتاه لندن موفقیت مشابهی کسب کرد و برگزیده آن جشنواره شد.

*از کست بازیگران گرفته تا مدیر فیلم‌برداری، صدابردار، طراح لباس، عکاس و منشی صحنه و … عوامل پر و پیمانی داشتید. برای ساخت این فیلم آیا حامیان مالی هم با شما همکاری کردند؟

اگر بگویم خیر باورتان می‌شود؟! نه هیچکس به ما در ساخت این فیلم یاری نرساند و «امروز جمعه است» کاملا با هزینه شخصی خود من ساخته شده است. شما از کست بازیگری و دیگر عوامل محترم فیلم صحبت کردید. این را هم باید بگویم که برخی کارها مانند تدوینگری را نیز خودم انجام دادم.

*پس حسابی به خرج افتادید!

خب من تمام پولی را که بابت دستیاری و همکاری در پروژه‌های سینمایی پس انداز کرده بودم، پای این کار گذاشتم. بله فیلم ما به زمان خودش کاری پرهزینه بود.

*اما فکر می‌کنم این فیلم جواب داد و بازخورد بسیار خوبی هم از اکران‌های گرفتید. درست است؟

بله، خوشبختانه این اثر طی دو سال گذشته موفقیت‌های خوبی داشت. بسیاری آن را دیدند و حسابی بُلد شد. خدا را شکر، بازخوردهای بسیار خوبی از اکران‌های «امروز جمعه است» گرفتم.

*و بسیاری هم فیلم را ندیده‌اند! می‌توانید برای این دسته از مخاطبان، به شکلی که محتوای داستان لو نرود، کمی درباره خط داستانی فیلم بگویید؟

فیلم «امروز جمعه است» درباره دختری است که در جاده‌ای حضور دارد و از مردم و عابرانی که می‌بیند، درخواست کمک می‌کند و این میان داستان فیلم شکل خود را پیدا می‌کند.

*اگر اشتباه نکنم خانم سیفی بازیگر نقش اصلی بود…

بله سرکارخانم آزاده سیفی نقش اول را بازی می‌کرد و کاوه آهنگر، فرید قبادی و پدرام جامه بزرگ نیز دیگر بازیگران فیلم را تشکیل می‌دادند.

*کاوه آهنگر با شما نسبتی دارد؟

(می‌خندد) خیر! نسبتی با هم نداریم و این فقط یک تشابه اسمی است.

*بسیار هم عالی، حالا با ساخت این فیلم کوتاه موفق، به صرافت نیفتاده‌اید که فیلم بلندی هم بسازید؟

نه فیلم بلندی در دست تولید نداریم اما پیش تولید فیلم کوتاه بعدی را آغاز کرده‌ایم.

*متوجه نمی‌شوم! مگر به شما اعتبارنامه ساخت فیلم‌های بلند اعطا نشده است؟

راستش را بخواهید، خیر! البته امسال اعطای اعتبار به گونه دیگری است و تنها به سه نفر اعتبارنامه داده شد. این موضوع را که می‌گویم سوای اعتبارنامه‌ انجمن سینمای جوان است و مقوله اعطای اعتبار برای ساخت فیلم بلند، امسال با گذشته کمی توفیر دارد.

*به نظر می‌رسد ساخت فیلم کوتاه برای تهیه‌کنندگان بازگشت مالی ندارد. با وجود این موضوع، کار فیلمسازان این حوزه سخت نمی‌شود؟

فیلم کوتاه که به هیچ عنوان بازگشت مالی ندارد ولی برخی نهادها مثل انجمن سینمای جوان، باشگاه سوره و به تازگی سازمان هنری و رسانه‌ای اوج از سینماگران و فیلمسازان حوزه فیلم کوتاه، حمایت می‌کنند. بله متاسفانه این موضوع باعث می‌شود تهیه کنندگان برای حضور در پروژه‌های ساخت فیلم کوتاه، رغبتی نشان ندهند. واقعا تهیه کنندگان پای فیلم کوتاه نمی‌آیند. البته باید این راهم در نظر گرفت که در شرایط فعلی ساخت فیلم کوتاه بسیار پرهزینه‌تر از  گذشته شده است. شاید پیش از این می‌شد با ۴۰ میلیون تومان کار خوب و قابل قبولی ساخت اما حالا اگر بخواهید فیلمی کوتاه بسازید، باید روی ۲۰۰ میلیون تومان حساب کنید. آن هم اگر فیلمی که می‌سازید اصطلاحا شهری باشد. از بهای دوربین گرفته تا حضور دستیاران و دیگر عوامل تهیه فیلم، هزینه بسیار زیادی متوجه سازنده فیلم کوتاه می‌شود. به هر ترتیب من تا کنون هرگز نخواسته‌ام برای ساخت فیلم‌هایم بودجه دولتی بگیرم.

* به نظر شما حضور فیلم‌های کوتاه در تلویزیون و حتی برخی پلتفر‌م‌ها می‌تواند به توسعه و جا افتادن این گونه از سینما در ایران کمک کند؟

حتما همینطور است. البته باید توجه داشت پلتفرم‌هایی هستند که فیلم کوتاه نمایش می‌دهند. برای نمونه پلفترم «فیلیمو» بخشی را به فیلم‌های کوتاه اختصاص داده است. با وجود این تا زمانی که شبکه‌های تلویزیونی نگاهی جدی به فیلم کوتاه نداشته باشند، آن اتفاقی که گفتید نخواهد افتاد. شاید گاهی بلیت‌های ۱۵ هزار تومانی برای اکران آنلاین فیلم فروخته شود اما این کافی نیست و دردی را دوا نمی‌کند.

*و حرف آخر محمد آهنگر؟

سینمای کوتاه یا متعلق به فیلمسازانی با عشق کامل است یا افرادی در آن حضور دارند که ساخت فیلم کوتاه را به مثابه سکوی پرتاب خود می‌انگارند.

یاسر سماوات