روزبه اخوان، مدرک کارشناسی عمران دارد و نوازنده و آهنگساز است. او در سال ۱۳۸۹ به­واسطه نوازندگی ویولون وارد بازیگری و تئاتر شد. بعد از آن به­صورت جدی­تری به یادگیری کارگردانی و بازیگری تئاتر پرداخت. سپس به مرور وارد رادیو و تلویزیون استان گیلان شد و بعد از آن هم پایش به تهران باز شده و با شرکت در کارگاه­های فیلمسازی و ساخت فیلم­های هنرجویی وارد عرصه کارگردانی فیلم شد. روزنامه صبا به بهانه حضور فیلم کوتاه «ترموستات» در چهلمین دوره جشنواره بین­المللی فیلم کوتاه تهران با روزبه اخوان به گفت­وگو نشسته است که در ادامه می­خوانید.

قبل از این در جشنواره فیلم کوتاه تهران شرکت کرده­ بودید؟

«ترموستات» اولین اثر حرفه­ای من است و طبیعتاً اولین حضورم در جشنواره فیلم کوتاه را هم تجربه می‌کنم. با این حال خوشبختانه فیلم به دو بخش داستانی و بین الملل راه پیدا کرده است.

«ترموستات» در چه ژانری قرار می­گیرد؟

یک کار ابزورد در ژانر کمدی-فانتزی است.

ایده اولیه اثر چطور شکل گرفت و چه مدت زمان صرف نگارش فیلمنامه و مراحل بازنویسی شده است؟

سر کاری بودم و دوستم برایم تعریف کرد که طبقه پایین­شان یک پیرمرد و پیرزن زندگی می­کنند و درگیر مشکلاتی هستند. این مسئله ماه­ها ذهن من را درگیر کرده بود که این دو آدم چه زندگی عجیبی دارند. یک روز که با سیاوش بقایی گفت­وگو می­کردیم که او داستانی برای من تعریف کرد و بعد از آن من هم داستان این پیرمرد و پیرزن را برای او تعریف کردم. آقای بقایی نگاهی به من انداخت و گفت، چقدر ابزورد است. شنیدن کلمه ابزورد باعث شد، همان شب بنشینم و طرح اولیه کار را بنویسم. بعد از آن، طرح را برای معین قانع تعریف کردم و درنهایت شروع به نگارش فیلمنامه کردیم. درکل مراحل نگارش حدود سه ماه طول کشید.

دکوپاژ اثر را قبل از فیلمبرداری انجام داده بودید و یا به شکل دکوپاژ سر صحنه عمل کرده­اید؟

من باید همه چیز را از قبل آماد کنم. لوکیشن را می­بینم و عکس می­گیرم و بعد استوری­بورد می­کشم. لوکیشن در تغییرات فیلمنامه­های من بسیار مؤثر است. بعد هم با فیلمبردار وارد جلسه و گفت­وگو می­شوم تا به یک نگاه و خواسته مشترک برسیم. درنهایت آنچه سر صحنه اتفاق می­افتد همه چیزش از قبل تعیین شده است، مگر نکات خیلی کوچکی که همانجا یا اضافه می­شود و یا تغییر جزئی می­کند، که این مسئله کاملاً طبیعی است و تقریباً در همه کارها پیش می­آید.

اثر چند لوکیشن دارد و در کدام شهرها فیلمبرداری شده است؟

تمام فیلم در یک لوکیشن فیلمبرداری شده است. مکان تاریخی­ای به­نام دانشسرا که یک مدرسه قدیمی در شهر رشت است.

جلسات فیلمبرداری­تان طبق برنامه­ریزی صورت گرفته انجام شده است؟

بله. همه چیز طبق برنامه­ریزی و در دوجلسه فیلمبرداری انجام شد.

برای فیلمبرداری از چه نوع دوربینی استفاده کردید و دلیل انتخاب­تان چه بوده است؟

به­دلیل بودجه کمی که داشتیم، سعی کردیم با کم­ترین امکانات موجود، بهترین خروجی­ای که می­شود را داشته باشیم. به­همین دلیل از دوربین alpha 7 استفاده کردیم؛ هم کیفیت تصویر مناسبی دارد و هم می­توانستیم تصویر بدون رنگ بگیریم تا در اصلاح رنگ دست­مان بازتر باشد.

در اثر شما از جلوه‌های ویژه میدانی و بصری استفاده شده است؟

خیر. هیچ استفاده­ای از جلوه­های ویژه، چه میدانی و چه بصری نداشته­ایم.

در اثر از بازیگران بومی استفاده کرده­اید؟

بله. تمام بازیگران و عوامل من بومی هستند. اساساً رویکردم، رویکرد استان گیلان است و با همان دوستان کار کرده و خواهم کرد.

دیالوگ برتر فیلم‌تان کدام دیالوگ است؟

زندگی مال پولداراست و ما به دنیا اومدیم که قبرکن نون ببره سر سفره زن و بچش.

سکانس برتر فیلم‌تان کدام سکانس است؟

سکانس پایانی فیلم. در این سکانس پیرمرد و پیرزن ساعت­شان را روی زنگ گذاشته­اند و هر دو ساعت یک بار، زنگ ساعت به­صدا درمی­آید و یکی می­رود فیش یخچال را می­کند و در زنگ بعدی، آن یکی فیش را به برق می­زند.

بودجه اثر چقدر بوده و از چه منابعی تأمین شده است؟

فیلم در ابتدا با هزینه شخصی ساخته شد و بعد از آن برای حمایت پس از تولید به انجمن سینمای جوانان تهران ارائه شد و خوشبختانه مورد قبول قرار گرفت و انجمن حمایت کرد.

ساخت یک فیلم کوتاه درخشان باعث دیده شدن فیلمساز توسط تهیه‌کننده‌ها می‌شود. اما قبل از این اتفاق وقتی فیلمساز کوتاهی می‌خواهد اثری تولید کند، آیا سرمایه‌گذاران و تهیه‌کنندگان به او توجه می‌کنند؟

این یک معضلی است که همه فیلمسازان با آن روبه­رو هستند. اما انجمن سینمای جوانان در سیاست­گذاری­های جدید و به­واسطه ورود افرادی که هم سن و سال­های خودمان هستند و حال و هوای ما را متوجه می­شوند و فضای ذهنی مشترک­تری با ما دارند، رویکردی برای فیلمسازان فیلم اولی قائل شده و به­اندازه­ای به آن­ها بودجه می­دهد تا کارشان را شروع کنند و درواقع یک هزینه تمرین به فیلمسازان فیلم اولی می­دهد. درست است که این هزینه خیلی هزینه قابل توجهی نیست، اما خب باید توجه داشت که بودجه انجمن هم خیلی بالا نیست و از آن­طرف متقاضی تعداد زیادی متقاضی فیلمسازی وجود دارد. بهرحال فیلمسازی کار مشکلی است؛ خصوصاً در شرایطی که هر روز هزینه فیلمسازی گران و گران­تر می­شود. نظر من این است که باید نهادها و افراد خصوصی وارد شوند و به جوان­ها اعتماد کنند.

فیلم‌های کوتاه در کشورهای صاحب صنعت سینما، جایگاه خاصی دارند. اما در ایران به نوعی پیش‌درآمد ساخت فیلم‌های بلند به حساب می‌آیند. به نظر شما این مسئله شأن سینمای کوتاه را زیر سؤال نمی‌برد و ساخت فیلم کوتاه را کاری آماتوری جلوه نمی‌دهد؟

من فکر نمی­کنم الآن این­طور باشد. شاید در سال­های پیش چنین بوده باشد، اما الآن نیست. چند سال است نگاه سینمای کوتاه خصوصاً انجمن سینمای جوانان، نگاه ژانر محور شده و سیاست­گذاری­های جدید باعث شده است سینمای کوتاه جدی­تر دیده شود و به­عنوان یک مدیوم مستقل در ذهن مخاطبین و حتی خود فیلمسازها تعریف گردد.

«ترموستات» در چهلمین دوره جشنواره فیلم کوتاه تهران در کدام بخش­ها شانس بیشتری دارد؟

صادقانه­اش این است من به ورود کار در جشنواره هم فکر نمی­کردم. اما اگر بخواهم بخش­هایی که در ذهن خودم شانس بیشتری دارند را اشاره کنم، بخش­های بازیگری، فیلمنامه، فیلمبرداری و طراحی صحنه را نام می­برم.

بعضی از فیلم‌های کوتاه قابلیت این را دارند که از روی آن‌ها نسخه سینمایی هم ساخته شود. «ترموستات» چنین قابلیتی دارد؟

نه ندارد. موقعیت این کار یک موقعیت بسیار کوتاه است و اساساً برای فیلم کوتاه طراحی شده است. اندازه و مدیومش فیلم کوتاه است.

در آخر اگر نکته یا صحبتی هست، بفرمایید؟

دوست دارم به چند نکته کوتاه اشاره کنم. یکی اینکه، من اولین فیلمم را با کم­ترین بودجه ساختم و عوامل کار بسیار با من راه آمدند و درواقع دوستانه کمکم کردند. من خودم را بدهکار به آن­ها می­دانم و امیدوارم بتوانم در کارهای بعد برای­شان جبران کنم. صمیمانه از همه­شان تشکر می­کنم. دوم اینکه، به­طور ویژه از پدر و مادرم تشکر می­کنم که بسیار پشتم بودند و حمایتم کردند.

مصطفی کزازی