فیلم کوتاه «خوانا بنویسید» به نویسندگی و کارگردانی مرتضی علیزاده و تهیه کنندگی هاشم مسعودی و مجتبی احسانی است. این فیلم محصول سازمان هنری رسانه‌ای اوج با مشارکت انجمن سینمای جوانان ایران و شبکه سه تهیه و تولید شده است. حمیدرضا هدایتی، آرش ماهان کیا، آتا حسینی، مریم قاسمی و پژمان سرمایه‌خواه در این فیلم به ایفای نقش پرداختند.در خلاصه داستان آن آمده است: «اسماعیل نامه‌رسان ستاد اسراست و با نامه‌ای مواجه می‌شود که با رساندن آن دچار چالش می‌شود.» این اثر در چهلمین جشنواره فیلم کوتاه امسال حضور داشت و موفق به کسب جایزه در دو بخش سینما-کتاب و شهرداری شد. خبرنگار صبا با کارگردان این اثر گفت وگویی داشت، که درادامه می‌خوانید.

با توجه به اینکه نویسندگی اثر را نیز خودتان بر عهده داشتید، ایده نگارش روایت «خوانا بنویسید» چگونه در ذهن شما شکل گرفت؟

ایده بر اساس تاریخ شفاهی‌ای است که من از اسرا و بازماندگان جنگ تحمیلی به صورت جسته و گریخته می‌شنیدم. همچنین کتاب‌های که در زمینه اسرای جنگی ایران به نگارش درآمده، به این نکته اشاره دارد که منافقین برای تضعیف روحیه اسرای ایرانی و همچنین گاهی برای رد زنی اطلاعات امنیتی ایران در نامه‌های خصوصی اسرا دست می بردند، بعضی نامه ها را جعل می کردند و نامه های جعلی را برای خانواده‌ها می فرستادند، از طرف خانواده‌ها نیز برای اسرا نامه‌های جعلی ارسال می شد،  تا به این وسیله روحیه هر دو طرف را به اضمحلال کشانده و تضعیف کنند.

 لطفاً به آثار مکتوب چاپی که منابع مطالعاتی شما بوده است نیز اشاره کنید….

از انتشارات سوره مهر، کتاب «تلخی رهایی» و همچنین کتاب «تابستان ۱۳۶۹ »که از نظر من یک دایره المعارف در حوزه اسارت ایرانیان در اردوگاه‌های بعثی است. در هر دوی این کتاب به این واقعه تاریخی یعنی دخالت منافقین و ارسال نامه‌های جعلی اشاره شده است. با گفتگوهایی که با آزادگان جنگ تحمیلی داشتم، آنها نیز صحه این مطالب را تایید  کردند، وقتی مسئله نامه‌ها و جعلی بودن نامه های ارسالی و دست بردن منافقین در نامه‌ها برایم  چالش دراماتیکی شد، به تحقیقات بیشتر در این زمینه پرداختم و متوجه شدم اطلاعات سپاه ایران در مواجهه با این اتفاق استراتژی فن بدلی بر علیه منافقین را طراحی کرده بود، بدین شکل که نامه‌های ارسالی و دریافتی را چک می‌کرد، تا اطلاعات به خصوصی که در نامه‌ها ذکر شده را مخدوش کنند، چرا که ممکن بود اطلاعات، حاوی محتواهایی باشند که عملیات‌ نظامی ایران را با خطری جدی روبرو کند. همچنین این ردزنی نامه‌ها به منظور شناسایی منافقینی بود که به صورت نفوذی در میان اسرا وجود داشتند، به همین دلیل در سال ۱۳۶۹ که تعدادی آزاده به وطن بازگشتند همه مدتی در ایزوله و قرنطینه بودند تا اگر میان آنها منافقی باشد، شناسایی شود.

در ادامه می‌خواهم متمرکز شوم روی خط اصلی روایت فیلم کوتاه «خوانا بنویسید» و اینکه کلیت داستان برگرفته از خاطره ای مستند و واقعی بود یا برگرفته از حال و هوای آن دوره و ستاد نامه‌ها پرورش‌اش داده اید؟

واقعیت این است که من ایده اولیه را از این واقعه تاریخی الهام گرفتم و آن را با داستان مستندی که به صورت شفاهی شنیده بودم ترکیب کردم. داستان از این قرار بود که در سفری که به شهر مشهد داشتم با آزاده‌ای مواجه شدم که پس از بازگشت به وطن، متوجه می‌شود همسرش در زمانی که از او هیچ خبری نبوده، ازدواج کرده است، پس از بازگشت این آزاده و بعد از گذشت ۶ سال، همسر مجدد به او رجوع می‌کند. این خاطره برای من خیلی شوک آور و دراماتیک بود، بنابراین قصه اصلی خوانا بنویسید تا حدودی ترکیب آن واقعیت تاریخی و این خاطره مستند بود.

 البته از نظر بنده، خط داستانی فیلم تا حدودی متفاوت‌تر است… چرا که نقاط عطف اصلی آن برگرفته از تخیل خودتان بوده…

بله درست است بسط دادن و دراماتیک کردن جریان نامه‌ها و جریان مرد منافقی که از قضا نامزد قبلی همسر یکی از اسرا بود و حالا نامه‌ها را خوانش می‌کند، قصه پردازی خودم بود.

 از ایده تا تولید اثر چقدر زمان برد؟

حدود ۲ الی ۳ سال با ایده اولیه کلنجار می‌رفتم، دلم می‌خواست درامی خلق کنم با ایده مرکزی ستادی که نامه‌های شخصی اسرا را چک می‌کرد، پس از گذشت چند سال بالاخره خط اصلی قصه شکل گرفت، بعد از آن من به دنبال سرمایه‌گذار گشتم و توانستم تعامل خوبی با سازمان اوج برقرار کنم. سازمان اوج موافقت خود برای ساخت فیلم کوتاه اعلام کرد. اما در ادامه چون هزینه‌های تولید اثر بالا بود با رایزنی که با انجمن سینمای جوان داشتم، توانستم بخش دیگری از هزینه‌ها را نیز تامین کنم. پیش تولید فیلم حدود ۲ هفته طول  و تولید آن ۴ الی ۵ روز زمان برد.

 آیا پیش از این سابقه فیلم‌سازی نیز داشته‌اید؟

چهار فیلم کوتاه قبل از این ساختم. «خوانا بنویسید» پنجمین فیلم کوتاه من است. تمرکز بیشترم بر روی فیلمنامه نویسی است، در حوزه نویسندگی تا به حال یک اثر سینمایی و یک سریال را در همکاری با سازمان اوج به نگارش درآورده‌ام.

اثر «خوانا بنویسید» کاملاً پتانسیل بدل شدن به یک اثر بلند سینمایی و یا سریال  اپیزودیک را نیز دارد آیا تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید؟

بله در این فیلم بحث نامه های اسرا و خوانش آنها توسط ستاد، از وجه امنیتی پرداخت شده است!  در صورتی که بخواهم این اثر را به صورت سریال  اپیزودیک به نگارش در بیاورم به وجه ملودرام آن می پردازم و اتفاقاتی که حول و حوش یک نامه به وجود می‌آید.

اثر شما در جشنواره فیلم کوتاه امسال نیز حضور داشت، نظر کلی خود را نسبت به جشنواره فیلم کوتاه امسال بیان کنید…

جشنواره امسال بسیار خوب بود. از مهم‌ترین نکات مثبت آن استقبال بی‌نظیر مردمی بود که فکر می‌کنم نسبت به دوره های گذشته شاید ۲ الی ۳ برابر شاهد افزایش استقبال مردمی بودیم که بسیار شگفت انگیز است. در کل به نظرم جشنواره فیلم کوتاه امسال، هم از نظر کیفی و هم از نظر کمی نسبت به  گذشته رشد چشمگیری داشت. بچه‌های سینما جوان امسال بسیار زحمت کشیدند تا یک جشنواره پربار وحرفه‌ای را رقم بزنند.

سمیه خاتون