معمولا آنچه ما از قاب تلویزیون درباره دفاع‌مقدس می‌بینیم، بیشتر معطوف به داخل جبهه و صحنه‌های نبرد است و در کنار آن برنامه‌های گفت‌وگو محوری که در مناسبت‌های مرتبط با دفاع مقدس روی آنتن می‌رود. اما نگاه جدید، سوژه یابی، جذابیت‌های تصویری و کارگردانی قوی از جمله نقاطی است که برنامه‌های صدا و سیما در حوزه دفاع مقدس باید به آن توجه کنند. در واقع وقتی هفته دفاع مقدس شروع می‌شود فقط چند مستند و فیلم نشان داده می‌شود تا بگوییم این هفته را گرامی داشتیم. در حالی که باید مفهوم دفاع مقدس را جرعه جرعه برای نسل جوان معنا کرد تا آن‌ها بدانند در آن سال‌ها چه بر مردم گذشت و رزمندگان با رشادتی که به خرج دادند نگذاشتند حتی گوشه‌ای از ایران به دست دشمنان بیفتد. برنامه «حماسه‌خوان» که شنبه‌ها ساعت ۲۳:۳۰ روی آنتن می‌رود، یک مجله ترکیبی با محوریت دفاع مقدس و به سفارش گروه حماسه و مقاومت شبکه یک سیما طراحی و تولید شده است. «حماسه‌خوان» از جمله برنامه‌هایی است که با پایان هفته دفاع مقدس هنوز روی آنتن است و با حضور فرماندهان، رزمندگان و یادگاران دفاع مقدس به بازخوانی عملیات دفاع مقدس، دفاع مقدس در بیان امام (ره) و رهبر معظم انقلاب می‌پردازد. این برنامه تلاش کرده با اغلب برنامه‌هایی که به دفاع مقدس می‌پردازند، متفاوت باشد و مانند یک مجله تصویری با موضوع دفاع مقدس، بخش‌های متنوعی را با فرمی فراتر از کلیشه‌های رایج و پر رنگ‌ولعاب به مخاطب تلویزیون ارائه دهد. گروه حماسه و مقاومت شبکه یک سیما در سال‌ گذشته با ویژه ‌برنامه «مهمات» نگاه متفاوتی به موضوع جنگ و دفاع مقدس داشت و تداوم این نگاه در برنامه «حماسه‌خوان» هم دیده می‌شود ضمن اینکه این برنامه تلاش تازه آن گروه سازنده برای روایت تحلیلی دفاع مقدس است.

بسیاری روایت‌ها در حماسه‌خوان برای اولین بار بیان می‌شوند و ابعاد مختلف عملیات‌ها را پیش روی مخاطبان عمومی و متخصصان جنگ نمایان می‌کند. هشت سال دفاع مقدس سرشار از آموزه‌های تمدن‌ و فرهنگ‌سازی است، آموزه‌هایی همچون مقاومت، عدالت‌خواهی و ظلم‌ستیزی و ولایت‌مداری.

بیان این مباحث برای نسل جوان که جنگ را ندیده است می‌تواند بسیار امیدبخش و راه‌گشا باشد. خطر اصلی آن‌ است که ارزش‌های دفاع مقدس در سطور کتاب‌های تاریخی و کتابخانه‌ها خاک بخورد. اما بیان آن از رسانه ملی که مخاطب همه‌گیری دارد این امید را به همراه دارد که نقشه راهی را پیش روی جوانان برای ادامه مسیر باز کند ضرورت اهمیت پرداختن به دفاع مقدس در رسانه ملی بهانه ای شد تا به سراغ سازندگان این برنامه برویم.

سیداحمد موسویان را با برنامه‌های «هاشور» و «مردم میدان» در شبکه افق و برنامه‌های تلویزیونی «مهمات» و «شمارش معکوس» در حوزه دفاع مقدس می‌شناسیم. وی که تهیه کنندگی برنامه «حماسه‌خوان» را برعهده دارد با بیان اینکه این برنامه با محوریت اصلی دفاع مقدس به سفارش گروه حماسه و مقاومت شبکه یک سیما طراحی و تولید شده است گفت: این برنامه به صورت ضبطی از هفته دفاع مقدس آغاز شده‌است و همچنان روی آنتن است چرا که نگاه ما به مقوله دفاع مقدس مقطعی و مناسبتی نبود بلکه می‌خواستیم این موضوع ضمیمه همیشگی آنتن سیما باشد.

وی که تهیه کنندگی برنامه سحرگاهی «صبح روز بعد» را در کارنامه خود دارد با اشاره به اینکه طراحی برنامه با همکاری اتاق فکر است افزود : ما اتاق فکری داریم که متشکل از مدیر شبکه، مدیر گروه حماسه و مقاومت، گروه سردبیری، کارگردانی و تولید است و هدف همه ما این است که از لحاظ کیفی بصری و محتوایی روی برنامه کار کنیم و نکاتی را در برنامه لحاظ کنیم که به جذابیت آن کمک کرده دچار تکرار نشود.

تهیه کننده «حماسه‌خوان» تصریح کرد: معمولا تا اسم برنامه دفاع مقدسی به میان می‌آید مخاطب تصویری کلیشه‌ای از جنگ و رزمندگان به ذهنش می‌آید اما ما تلاش کردیم با تولید برنامه تخصصی در حوزه دفاع مقدس از فضای مناسبتی فاصله بگیریم و غالب‌های مرسوم را بشکنیم.

موسویان ادامه داد: برنامه‌های دفاع مقدس باید از حالت شعارگونه خارج شود و برنامه سازان متناسب با واقعیات جنگ، شخصیت‌ها و موقعیت‌ها را به تصویر بکشند. حماسه هشت سال دفاع مقدس میراث تاریخی ناب و ارزشمندی را برای نسل‌های آینده است و اگر کودک و نوجوان امروزی از کنار این حماسه بی‌تفاوت عبور کند مقصر ما هستیم.

وی به تفاوت این برنامه با دیگر برنامه‌های دفاع مقدسی اشاره کرد و گفت : نکته ای که همواره در فضای دفاع مقدس میان دوستان مطرح می‌شود اتفاق دفاع مقدس است که در کشورمان رقم خورده و باعث می‌شود کلی از داستان‌ها و نکاتی که حتی معطوف به روز دفاع مقدس است بتوانیم پوشش دهیم به همین خاطر ما طراحی که انجام دادیم این بود که بتوانیم در کل سال حداقل یک برنامه به بهانه دفاع مقدس داشته باشیم. اما حال و هوای آن کاملاً ژورنالیستی باشد به این معنی که بخش‌های مختلف این حماسه از زوایای مختلف یعنی جبهه و پشت جبهه را به تصویر بکشیم. از یک گفت‌وگوی صمیمی با رزمنده ای در آن دوران تا نکات ناگفته و اشارات شیرین و تلخی که هر جنگی با خود به همراه دارد را بیان کنیم.

تهیه کننده «حماسه‌خوان» اضافه کرد : یعنی اگر ما می‌آییم به فرهنگ جبهه و تشریح عملیات‌ها
می پردازیم یا به بهانه دفاع مقدس تاریخ مقاومت را می‌گوییم همه اینها بابت این است که بتوانیم موضوع روز را پوشش دهیم و مانند یک مجله مکتوب هفتگی مخاطبان بتوانند از آن استفاده کنند.

موسویان گفت: در این ۴۵ سالی که از انقلاب اسلامی گذشته نزدیک به یک چهارم از این انقلاب بحث دفاع مقدس بوده، بالا و پایین و سختی داشته اما اتفاقاتی که داخل و پشت جبهه در ایران رقم خورده اتفافات منحصر به فردی است که باید با نگاه تیزبین و ظریف به تصویر کشیده‌شود.

وی به آیتم‌های متنوع برنامه اشاره کرد و گفت: در هر قسمت از این برنامه یک‌ساعته حدود ۱۵ آیتم داریم. از سرود جنگی، شعرخوانی و معرفی کتاب گرفته‌ تا قصه یک عکس، روایت ماجراهایی از مقاومت اسلامی علیه اسرائیل و موشن‌گرافی درباره یک عملیات.

تهیه کننده «حماسه‌خوان» افزود: آیتم‌ها معمولا کوتاهند و گفت‌وگوی اصلی ‌حماسه‌خوان‌، بخش بیشتری را نسبت به بعضی آیتم‌ها به خود اختصاص داده‌است، اما پخش شمار زیادی آیتم در طول برنامه، چه لابه‌لای گفت‌وگو و چه قبل و بعد از آن، به این برنامه ریتم و تنوعی داده که در کمتر برنامه تلویزیونی مربوط به موضوعات استراتژیک‌ می‌بینیم.

به گفته موسویان گروه محتوایی برنامه سعی کرده تعادل مناسبی میان آیتم‌ها برقرار کند؛ یعنی نه شمار آیتم‌های ادبی و احساسی که به مخاطب تنفس می‌دهد‌ زیاده از حد است، و نه حجم آیتم‌های دارای محتوای تاریخی‌ حوصله بیننده را سر می‌برد.

وی خاطرنشان کرد : این تنوع در ساختار برنامه هم مشاهده می‌شود. از به تصویرکشیدن همدلی مردمی که پشت جبهه داشتند تا ایثار و جهادگری که رزمنده‌ها وشهدا در خود جبهه انجام می‌دادند را روی آنتن بردیم ضمن اینکه قصد ما تکیه زدن بر تاریخ شفاهی بود تا این رشادت و حماسه در ذهن مخاطب امروزمان هم بماند.

تهیه کننده «حماسه‌خوان» تأکید کرد: مخاطب امروز که نسل جوان جزو آنان هستند با تعدد فرمی و مدت زمان کم به علت وجود شبکه‌های اجتماعی روبرویند و بیشتر نیازهایشان را از طریق شبکه‌های اجتماعی تأمین می‌کنند.

موسویان افزود: باید برای نسل امروز محتوایی تولید شود که حداقل جذابیت‌ها را داشته باشد که حوصله داشته باشند این برنامه را ببینند برای همین ما سعی کردیم یک فرم و خلاقیتی را در محتوا و هم در فرم ساخت برنامه انجام دهیم که به بهانه آن‌هم که شده مخاطبان و نوجوان‌ها و جوان‌ها آن را پیگیری کنند.

وی به کارگردانی و گرافیک برنامه اشاره کرد و اظهار داشت: برنامه در کارگردانی و گرافیک هم معطوف به این است که فرم‌ها باید به روز باشد که مخاطب ما آن را دنبال کند وقتی شبکه‌های خارج از ایران می‌آیند برنامه ای که حتی محتوایش هم دروغ است در یک فرم جذاب بیان می‌کنند قاعدتاً به مرور زمان کسانی که آن را دنبال می‌کنند برایشان جا می‌افتد که چنین محتوای راست بوده است حالا محتوایی مانند دفاع مقدس داریم یک اتفاقی رخ داده و بهتر است که با فرم‌های به روز تر و جذاب تر بگوید.

تهیه کننده «حماسه‌خوان» ادامه داد : تلاش کردیم حداقل از لحاظ بصری دستاوردی داشته باشیم. در طراحی، تدوین، گرافیک، هویت بصری و جلوه‌های ویژه سعی کردیم خلاقیت به خرج دهیم و محتوا را در این قالب ارتقاء دهیم و جذابترش کنیم و همه اینها زحمت دوستان کارگردان و سردبیر است.