افتتاحیه چهل و دومین جشنواره تئاتر فجر ساعت ۱۸ و سی دقیقه فردا یکشنبه اول بهمن ماه همزمان با آغاز به کار بخش صحنه‌ای این دوره از جشنواره در تالار دکتر ناظرزاده کرمانی تماشاخانه ایرانشهر برگزار می‌شود. به همین بهانه در تحریریه روزنامه صبا تصمیم گرفتیم در چالش این هفته، بخش بین‌الملل مهمترین رویداد تئاتری کشور را با سوالی مورد بررسی کوتاهی قرار دهیم تا پلی برای انتقال نقطه نظرات هنرمندان به مسئولان در جهت رشد و اعتلای فرهنگ و هنر کشور باشیم. نکاتی مانند تاثیر تحریم‌ها، عدم حمایت مادی و معنوی مسئولین از تئاتر در طول سال و نبود سیاست‌گذاری‌های مستمر بین‌المللی به عنوان مهمترین نکات مطرح شده در این چالش است که توسط هنرمندان عرصه تئاتر مورد بررسی قرار گرفته است.

من می‌توانم بگویم که عملکرد جشنواره در این بخش خیلی ضعیف بوده که این بیشتر به دلیل نوع روابط بین‌المللی است. برای این کار باید بخش بین الملل‌مان بسیار فعال باشد و برای فعال بودن آن نیاز به دو مسئله است اول کیفیت و اعتباری که جشنواره ایجاد می‌کند و به واسطه این اعتبار از کشورهای مختلف گروه‌هایی در این جشنواره حضور پیدا می‌کنند و دوم بودجه و امکاناتی است که شما در ابتدای امر وقتی می‌خواهید یک جشنواره را تبدیل به جشنواره بین‌المللی کنید و گروه‌های مطرح را به کشور دعوت کنید به آن نیاز خواهید داشت و این بودجه به مسئله ارز برمی‌گردد. مسئله دیگر استمرار حفظ برند است. وقتی در مارکتینگ مسئله برندسازی را دنبال می‌کنید می‌بینید که برند شدن کار سختی نیست و این حفظ برند است که کار سختی‌ است. دوره‌هایی مثل دهه ۷۰ و اوایل دهه ۸۰ این برندسازی اتفاق می‌افتاد. در آن دوره هم شرایط اقتصادی بهتر بود و هم از گروه‌های سرشناس دنیا برای این جشنواره دعوت می‌شد. اما از آنجایی که این مسئله استمرار نداشت به مرور اعتبار این برند پایین آمد.

آسیبی که به جهت نبود این مراوده بین‌المللی بر تئاتر ما وارد می‌شود را باید در دو ساحت بررسی کنیم. ساحت اول این پرسش بنیادی را بپرسیم که آیا برگزاری جشنواره فجر خوب است یا نه؟

یعنی ماهیت برگزاری این جشنواره ولو به شکل ملی، من می‌گویم بسیار خوب است برای اینکه این جشنواره مثل یک شوک و تشویق است برای اینکه در یک دوره تماشاگران جذب شوند و جوان‌ها و به عبارتی نیروهای تازه نفس و کشف نشده توسط این جشنواره پرزنت یا معرفی شوند. در قیاسی با جشنواره فیلم فجر می‌بینید که ما هشتاد درصد استعدادهای جوان عرصه فیلم را در جشنواره فیلم فجر کشف می‌کنیم. ماهیت جشنواره پرزنت کردن هنرمندان و آثار آنهاست پس ماهیت برگزاری جشنواره ملی فجر بسیار مفید است. بسیاری از تئاتری‌های شاخص ما از کانال‌های همین جشنواره معرفی و تشویق شدند. این جشنواره همانطور که از نامش پیداست یک سرمونی و جشن است که گروه‌ها به رقابت می‌‌پردازند و در نهایت جوایزی دریافت می‌کنند و شور و وجد را وارد دنیای تئاتر ما می‌کند.

حال آنکه آیا می‌تواند بهتر برگزار شود من می‌گویم بله، آیا آسیب‌هایی وجود دارد باز هم جوابم بله است. در بخش بین‌الملل مشکلاتی وجود دارد که فقط مربوط به بحث اقتصادی نیست. در مقاطعی مسائل سیاسی، ژئوپلیتیک و مسائل مختلفی از این دست که همه به آن آگاهی داریم نیز موثر است. مثلاً در یک دوره‌ای تحریم می‌شود و گروه‌ها می‌گویند که ما به ایران نمی‌آییم. وضعیت منطقه خطرناک است یا مثلاً در سوریه جنگ است و خطر دارد ولی در اینکه ما در زمینه‌های کوتاهی داریم شکی نیست و من اصلاً موافق سیاه و سفید نگاه کردن نیستم باید همه وجوه آن بررسی شود. مسلماً ما از تئاتر روز دنیا به خصوص در جهت فرم و شکل کمی عقب‌تر خواهیم بود اگر خودمان را آپدیت نکنیم. به عنوان نمونه کتاب‌هایی که در حوزه نمایش انتشار یافته در این چند سال که به تئوری‌های اجرایی تئاتر می‌پردازد وقتی آنها را مطالعه می‌کنیم می‌بینیم ما با بسیاری از شیوه‌های اجرایی تئاتر، بیگانه، غریبه و یا دور هستیم. برخی از دوستان و اساتید از طریق یوتیوب یا رفتن به جشنواره‌ها چیزی را می‌بینند و صرفاً در همین حد می‌ماند که یک کپی و شکلی از آن را اجرا کنند. ولی اگر هنرمندان ما از ۳۳ استان این امکان را داشته باشند که با دعوت گروه‌های خوب از اتفاقات ویژه‌ای که در دنیا می‌افتاد بخصوص اتفاق‌های خلاق و نو مطلع شوند و با شکل‌ها و تئوری‌های اجرایی بیشتر آشنا شوند همه این‌ها می‌تواند برای جریان تئاتری کشور کمک کننده باشد.