تجربه چندین و چند ساله برگزاری جشنواره‌های فیلم نشان می‌دهد که حواشی رنگارنگ و مختلف نیز جزء لاینفک هر جشنواره‌ای شده که پس از  اتمام آن، تا مدت‌ها بر سر زبان‌هاست. از اعطای جایزه بهترین نقش مکمل مرد، به بازیگر مردی که نقش یک زن را ایفا کرده! تا قطع شدن برق سالن‌های سینما و لو رفتن اسامی برندگان. از سیمرغ‌هایی که تعداد زیادشان، حاشیه یک جشنواره می‌شود و نبودشان حاشیه جشنواره‌ای دیگر.

روزنامه صبا با نزدیک شدن به روزهای برگزاری چهل و دومین جشنواره فیلم فجر؛ نظر چند تن از تهیه‌کنندگان، کارگردانان و منتقدان سینما را در خصوص فاکتورهای برگزاری یک جشنواره استاندارد، جویا شده است که از نظر می‌گذرانید.فاکتورهای برگزاری یک جشنواره استاندارد چیست؟

محمدرضا رحمانی از فیلم‌نامه‌نویسان، تهیه‌کنندگان و کارگردانان مطرح سینمای ایران است که علاوه بر جشنواره فیلم فجر سال‌های گذشته، در جشنواره‌های بین‌المللی متعددی حضور داشته و جوایز زیادی را دریافت کرده است. از این جوایز می‌توان به جایزه نشان طلا از جشنواره ملل اتریش و مدال نقره از یونیکا اشاره کرد.

محمدرضا رحمانی در ابتدا با اشاره به میزان اهمیت جشنواره بیان می‌کند: برگزاری جشنواره برای خیلی از مجامع اهمیت ویژه‌ای دارد. خصوصا جشنواره‌هایی که در دل جنبه‌های هنری خود، فاکتورهای پیوستگی، وحدت و همدلی را رعایت می‌کنند. در این میان جشنواره‌ای‌ موفق است که ژانرهای مختلف و آدم‌هایی با سلایق مختلف در آن حضور داشته باشند که به نظرم این اولین و مهم‌ترین فاکتور برای برگزاری یک جشنواره استاندارد است. دومین فاکتور مهم برای استاندارد بودن یک جشنواره، خارج از عملکرد بودن آن است. یعنی نباید به جستجوی عملکرد باشد چرا که این موضوع هنر را محدود می‌کند. با این وجود متاسفانه جشنواره فیلم فجر ما این حس را ایجاد می‌کند که برگزاری آن به نوعی برای بیلان کار یا عملکرد چند ارگان است. درحالی‌که جشنواره‌ای استاندارد و عالی است که همه طیف‌ها و دیدگاه‌ها در آن باشد. یعنی معطوف به عملکرد ارگانی نباشد.

رحمانی معتقد است: جشنواره استاندارد محفلی برای کشف استعدادها و نگاه‌های جدید است. همچنین جایگاهی است برای نشان دادن و حرف زدن در مورد موضوعات روز جامعه، از آسیب گرفته تا مسائل شادی‌آور آن. اغلب جشنواره‌های جهانی این‌گونه‌اند. به عبارتی خوراکشان موضوعات مشابهی است که در تمام جوامع دنیا وجود دارد. موضوعاتی که رفته‌رفته به سمت جهانی شدن می‌روند، از بحث خشونت علیه زنان گرفته تا محیط زیست و… در کل موضوعات انسانی همیشه کارکرد همه‌گیر دارد. در واقع از مهم‌ترین فاکتورهای برگزاری یک جشنواره‌ که استاندارد بودن یا نبودن آن را نشان می‌دهد؛ موضوعات آن جشنواره است. چرا که این مضمون‌ها الگویی می‌شوند برای افرادی که قصد تولید فیلم یا ورود به این عرصه را دارند.

وی در این خصوص ادامه می‌دهد: متاسفانه جشنواره فیلم فجر که در دهه‌های گذشته با ارائه ژانرهای مختلف از تنوع زیادی برخوردار بود، در سال‌های اخیر شکل و شمایلش تغییر کرده و تنوع ندارد. البته به دلیل کرونا و بحران اقتصادی، در یک برهه‌ای برای جشنواره‌های فیلم کشورهای دیگر هم این اتفاق پیش آمد و کل سینما دچار یک افول نسبی شد و بعد از کرونا دوباره جان گرفت. اما در ایران این وضعیت تقریبا همان‌طور ماند و درحال حاضر برای تنوع ژانری حمایت همه‌جانبه نیست. متاسفانه این قضیه مسری هم شده و به سرمایه‌گذار، نویسنده، تهیه‌کننده و کارگردان نیز رسیده است. در واقع فقط به ژانر کمدی و فیلم‌هایی با موضوعات ارزشی که مختص حمایت ارگان‌های دولتی است، پرداخته می‌شود. تنها از این دو مقوله حمایت همه‌جانبه می‌شود. ژانرهای دیگر به قدری کم‌تر در نظر گرفته می‌شوند که نفس کشیدن برایشان کم‌رمق‌تر شده است. این مسئله باید در سطح کلانی مطرح شود تا مسئولان برای رفع آن تصمیمی بگیرند و راه حلی پیدا کنند. در واقع حوزه سینما و جشنواره‌های مرتبط به آن نیازمند آسیب‌شناسی است.

ندا روزبه