دقیق‌ شدن بر جنبه‌های اثرگذار تکنولوژی هوش‎مصنوعی، مدتی‌ست که موجبات دلهره و تردید افراد متفاوت بسیاری را فراهم آورده، ازجمله آن‌ها روزنامه‌نگاران نگرانی هستند که دلواپس ازدست‌دادن شغل خود می‌باشند. این نگرانی‌ها به‌همین‌جا ختم نشده تا جایی‌که صندوق بین‌المللی‌پول پیش‌بینی می‌کند که در آینده‌ای نه‌چندان دور، هوش‌مصنوعی با اثرگذاری بر روی ۴۰ درصد از مشاغل جهان، شکاف اقتصادی را بیشتر خواهد کرد. این پدیده هول‌انگیز از جهاتی شبیه به چاقوی دولبه‌ای است که بستگی دارد چه‌طور و کجا از آن استفاده شود. جالب این‌جاست که حتی برق لبه‌های این چاقوی شگفت‌انگیز نیز در نگاه افراد مختلف، متفاوت است! مانند روزنامه‌نگارانی که تیزی این برق،‌ چشمانشان را به روی همه‌چیز به‌جز تصویر بیکار شدنشان، بسته‌ است و برق لبه دیگرش، چشمان عده دیگر را طوری باز کرده که با قطعیت اعلام می‌کنند که هوش‌مصنوعی هرگز نمی‌تواند جای خلاقیت، قدرت تشخیص ‌رعایت اصول‌اخلاقی و حرفه‌ای انسان را بگیرد. درحقیقت نفوذ هوش‌مصنوعی در رسانه‌ها از نگاه برخی، فرصتی است برای تسهیل خبرنویسی و افزایش سرعت آن و از دید برخی دیگر تهدیدی جدی برای تصاحب شغلشان.  نمایشگاه مطبوعات امسال، بهانه‌ای شد تا در خصوص این «انقلاب غریب هوش‎مصنوعی در رسانه»، با کارشناسان این حوزه به گفت‌وگو بنشینیم. در ادامه گفت‌وگوی خبرنگار صبا را با تعدادی از اساتید و کارشناسان رسانه از نظر می‌گذرانید:

دکتر داوود صفایی، مدرس روزنامه‌نگاری و ارتباطات در دانشگاه معتقد است: هنوز برای صحبت درخصوص تاثیرات منفی یا مثبت هوش‌مصنوعی بر روی آینده رسانه‌ها خیلی ‌زود است و نمی‌شود در این ‌مورد اظهارنظر دقیقی کرد، البته به نظر بنده این‌گونه است. واقعیت این است که درحال‌حاضر بیشتر از هوش مصنوعی، هوش غیرمصنوعی یا هوش انسان است که بر رسانه و مطبوعات تاثیر گذاشته! در واقع به‌ موجب شرایط‌ اجتماعی و یک ‌مقدار هم شرایط تکنولوژیک، شبکه‎های اجتماعی مهم‎ترین تاثیر را روی مطبوعات برجا گذاشته‎اند و مردم را در درجه ‌اول، به ‌سمت سرگرمی و در درجه ‎دوم به ‌سمت مسائل موردعلاقه‌شان جلب کرده‌اند. یعنی از تمام گروه‌های اجتماعی چه به ‌لحاظ سنی، چه به‌ لحاظ جنسی یعنی جنس زن یا مرد و چه به ‌لحاظ اجتماعی، یعنی موقعیت‌های اجتماعی‎ و شغلی افراد.  او در ادامه توضیح داد: حوزه مطبوعات سال‎ها حوزه‎ای محدود و انحصاری بود، اول به‎لحاظ قانونی چراکه از سال‌ها پیش‌ازاین، اجازه مطبوعات را به هرکسی نمی‌دادند و دوم به‎لحاظ محدودیت محتوایی. به‌هرحال مطبوعات خیلی محدود بود. شبکه‌های‌اجتماعی یک‎باره به‌قدری متنوع شدند که تمام این مرزها، محدودیت‌ها و انحصارها را شکستند. بنابراین امروز مطبوعات یک سهم بسیار کوچکی از فضای رسانه‌ای دارند.

وی افزود: تا سال‌ها هر زمان که صحبت از رسانه می‌شد، یا مطبوعات مدنظر بودند یا رادیو و تلویزیون و خیلی کمتر حتی گاهی سینما. همچنین همیشه منظور از مطبوعات، مکتوب بود که منتشر می‌شدند و همه آن‌ها تقریبا رسمی بودند یا چیزی درحد نیمه‌رسمی. امروزه دیگر چنین فضایی وجود ندارد، درواقع آن مطبوعات رفتند گوشه رینگی که یک محدوده مخاطب بسیاراندکی را تحت‌تاثیر و تحت‌پوشش قرار می‌دهند. به ‌این ‌ترتیب دیگر رسانه‌های شبکه‌اجتماعی به ‌ویژه با ساختار تصویرمتحرک و فیلم، مهم‌ترین فضای رسانه‎ای را تصاحب کرده‌ و در اختیار خودشان دارند.

صفایی درخصوص  نمایشگاه مطبوعات امسال معتقد است: این نمایشگاه شاید فضای بسیار ناچیزی داشته باشد و درواقع بهتر است بگوییم بیشتر برای یادبود مطبوعات، گرد هم می‌آیند تا این‌‎که بخواهند از رونق و استقبال مطبوعات صحبت کنند.

داوود صفایی در پایان گفت: بیشتر مطبوعات فعلی ممکن است به‌عنوان مخاطب، هنوز گروهی از دست‌اندرکاران اقتصادی را مشغول خودشان کنند و یا یک گروه بسیار کوچکی از افرادی‎که ممکن است به سیاست توجهی داشته باشند. البته توجه داشته باشید که شبکه‌های اجتماعی خود مطبوعات فعلی نیز الان فعال است، یعنی خود من هم تقریبا هیچ روزنامه‌ای را نمی‎خرم و سه‎چهار روزنامه‌ای که در روز می‎خوانم را از طریق صفحه‌های اینترنتی‎شان مطالعه می‌‎کنم. بنابراین می‎شود گفت به‎جزگروه‌های سنی چهل‎سال به بالا مثل خود من که در محدوده شصت‎سال هستم، بقیه افراد مخصوصا نوجوان‌ها عمدتا اهل خواندن متن نیستند و بیشتر تصویر برایشان اهمیت دارد. درواقع تصویرهای اینستاگرام برایشان تبدیل به مهم‎ترین شبکه شده و بعد هم می‌بینیم مطبوعات و رسانه‌هایی که در این شبکه‌ها حضور دارند و به غیر از متن، فیلم هم تولید می‌کنند که موردتوجه مخاطب قرار می‌گیرند ولی امروزه همچنان متن قوی‌ترین سبک انتقال پیام است.